سعیدرضا امیرآبادی - گروه گزارش amirabadi_shznvn@yahoo.com اشاره: پول‌های خارجی در خط مقدم جبهه جنگ ترکیبی قرار گرفته‌اند. افزایش نرخ درهم و دلار و یورو از یک سو زمینه ساز گرانی و تورم است و از سوی دیگر تیر خلاص را بر پیکره امیدواری جامعه شلیک می‌کنند. جامعه ایران تازیانه‌های درآمد ریالی و شلاق هزینه‌های دلاری را تا مغز استخوان حس می‌کند و در این آشفته بازار چاره ای جز چشم‌پوشی از نیازهای اساسی پیش روی خود نمی‌بیند. اقشار فرودست از عهده هزینه‌های ضروری همانند اجاره بها و درمان برنمی‌آیند و طبقه میانی جامعه به سمت فرودستان کوچ می‌کنند. ناکامی‌های اقتصادی جوانه‌های امید را ریشه کن می‌کند و جامعه افسرده مستعد سلسله آسیب‌های اجتماعی می‌شود. وقتی که دلار کانال‌های روانی را یکی از پس دیگری پشت سر می‌گذارد، بسیاری از بازارهای مصرفی از گرانی پول‌های خارجی به صورت لحظه ای تبعیت می‌کنند و این امر به گسترش بی اعتمادی اقتصادی در جامعه دامن می‌زند. در این شرایط دولت‌ها معمولاً وعده مدیریت ماجرا را می‌دهند؛ فارغ از اینکه چنین وعده‌هایی به حقیقت منجر شود یا در حد یک آرزوی دست نیافتنی باقی بماند، در هیاهوهای ارزی اعتماد عمومی به بدنه اقتصادی کشور به شدت خدشه دار شده و استیضاح وزیر و تغییر سکاندار بانک مرکزی هم بر آشوب‌های روانی و اقتصادی جامعه مرهم نمی‌گذارد. در همین زمینه گروه گزارش شیرازنوین، نگاهی بر تأثیرات لحظه ای نرخ ارز در بازار داشته است. بازار در مهلکه تنش‌های ارزی بازار موبایل، لوازم خانگی و رایانه بیشترین آسیب را از نوسانات ارزی متحمل می‌شوند. فروشندگان از یک سو باید قیمت محصولات را با توجه نرخ به ارزهای شناور قیمت گذاری کنند و از سوی دیگر توان خرید مردم اجازه افزایش قیمت را به آنها نمی‌دهد. این در حالی است که هزینه‌هایی معیشتی و انتظارات مالیاتی هم از آنان پابرجاست و این امر سبب شده است تا در آستانه بن بست اقتصادی قرار گیرند. یکی از فروشندگان لوازم خانگی در این رابطه به خبرنگار شیرازنوین می‌گوید: به دلیل تضعیف قدرت خرید مردم، مغازه ‌داران نمی‌توانند قیمت‌ها را بالا ببرند و افزایش نرخ ارز تأثیری بر قیمت لوازم خانگی و تقاضا در این بازار نداشته است. اگر شرکت‌ها قیمت محصولات خود را افزایش دهند، کسی کالا نمی‌خرد. رکودی که برای کارخانه‌‌دار هست، برای فروشندگان هم وجود دارد و افزایش قیمت در این وضعیت خودزنی است. محسنی می‌افزاید: در این میان برخی از تولیدکنندگان لوازم خانگی ایرانی ارائه کالا را متوقف کرده و سودای افزایش قیمت در سر دارند؛ تا جایی که از همتایان خارجی عقب نمانده و بهای آنها نزدیک به هم شود. اما بازار موبایل از لوازم خانگی تبعیت نمی‌کند. یکی از فروشندگان تلفن همراه و تبلت که در خیابان توحید شیراز مشغول به فعالیت است، به خبرنگار شیرازنوین می‌گوید: افزایش نرخ ارز به صورت لحظه ای باعث افزایش قیمت در برخی از مدل‌های تلفن همراه شده است. این افزایش قیمت در برخی از مدل‌های ارزان قیمت قابل چشم پوشی است، اما وقتی نوبت به پرچم‌داران می‌رسد، پای اختلاف ده‌میلیونی در میان است. به همین دلیل فروشندگان معمولاً تا ساعت ۱۰ تا ۱۱ صبح منتظر قیمت ارز می‌مانند. نیک نژاد می‌افزاید: به بازگشت دلار به کانال بیست‌هزار تومانی امیدوار نیستیم. اما اگر دولت بتواند وعده‌های خود را عملی کند و تب ارز فروکش کند، آرامش به بازار بازخواهد گشت. فروشندگان راضی به افزایش نرخ ارز نیستند و این موضوع به ضررشان است. افزایش قیمت‌ها باعث کاهش فروش می‌شود و در روزهای اخیر هم به دلیل این افزایش قیمت، شاهد کاهش چشمگیر فروش تلفن همراه بودیم‌. وی با بیان اینکه هرچه کالا گران‌تر باشد فروش کمتر و سود فروشنده هم کمتر است، گفت: فروشندگان همیشه از فروش زیاد سود می‌کنند، نه گران شدن کالا. اولین کسی که از افزایش نرخ محصولات ضربه می‌خورد فروشنده است؛ چراکه حاشیه سود، سرمایه و قدرت خرید محصولات جدید برای مشتریان کاهش پیدا می‌کند. سوداگری دلالان خیابانی از بحران‌های ارزی در تلاطم‌های ارزی، بازارهای غیررسمی هم در تب و تاب به سر می‌برند. چهارراه زند شیراز و ابتدای خیابان سعدی مملو از دلالان خیابانی ارز است. اختلاف قیمت آنها با مراجع رسمی باعث شده است بازارشان از رونق مناسبی برخوردار باشد و حتی برخی از بازاریان نیز برای تهیه ارز سراغ آنها را می‌گیرند. یکی از صرافی‌های خیابان زند در این زمینه به خبرنگار شیرازنوین می‌گوید: هیچ ضابطه و نظارتی بر فعالیت فروشندگان خیابانی وجود ندارد و مشتریان در بسیاری موارد مغبون آنها شده اند. این گروه به صورت شبکه ای عمل کرده و مشتری از همه جا بی‌خبر را دوره می‌کنند و در لحظه ای متحمل ضرر هنگفتی می‌گردد. رستگار می‌افزاید: دلالان خیابانی ارز مالیات نمی‌دهند و این در حالی است که عوارض سنگینی بر درگاه‌های رسمی اعمال می‌شود. به همین دلیل از مجریان قانون و دستگاه‌های نظارتی درخواست داریم که نسبت به مقابله با آنها اقدام کند. وی در پایان می‌گوید: تقریباً هر روز با کلاهبرداری و دعواهای ساختگی برای مغبون کردن مشتریان مواجه هستیم و در روزهای اخیر که شاهد افزایش نرخ ارز بوده ایم، این مکان از همیشه شلوغ‌تر و پرازدحام‌تر است. به همین دلیل از مراجع ذی‌ربط درخواست داریم تا با حضور متداوم مانع از فعالیت نامشروع فروشندگان خیابانی ارز شده و از مغبون شدن افراد بی اطلاع جلوگیری کند. برای بسیاری از مردم نرخ ارز در برهه ای اهمیت می‌یابد که پیوند عمیقی با نیازهای ضروری آنها پیدا می‌کند. اگر افزایش نرخ دلار و درهم سدی برای سفرهای خارجی و تفریحی طبقه متمول جامعه ایجاد می‌کرد، از درجه اهمیت کمتری برخوردار بود. اما در شرایط کنونی بسیاری از کالاهای اساسی بر مدار ارز محاسبه می‌شوند و مردم به تبعات افسارگسیختگی آن واقف شده اند. اگرچه سهم و تقصیر دولت در تنش‌های ارزی و اقتصادی به مراتب بیشتر از ملت است، اما به یاد داشته باشیم که مطابق آمار و ارقام، میلیون‌ها دلار در پستوی خانه‌های مردم انباشته شده است. گروهی از جامعه پس اندازهای ناچیز خود را به پول‌های خارجی تبدیل می‌کنند تا در هیاهوهای ارزی از ارزش دارایی‌های آنان کاسته نشود. در این میان دولت‌ها هم نتوانسته اند درگاه‌های مطمئنی را برای سرمایه گذاری مردمی ارائه کنند تا از سوداگری در بازار ارز روی‌گردان شوند؛ چراکه بورس در وضعیت قرمز قرار داشته و سپرده گذاری در بانک‌ها مقرون به صرفه نیست و از ثبات اقتصادی برای سرمایه گذاری در عرصه تولید هم برخوردار نیستیم. نتیجه کار چنان شده است که سرمایه‌های خرد و کلان به سمت و سوی بازارهایی نظیر ارز، سکه، خودرو، مسکن و مواردی از این دست رهسپار شود و بر تنش‌های تورمی بیفزاید. به یاد داشته باشیم ناکامی‌های اقتصادی جوانه‌های امید را ریشه‌کن می‌کند و جامعه افسرده مستعد سلسله آسیب‌های اجتماعی می‌شود. امروزه پول‌های خارجی در خط مقدم جبهه جنگ ترکیبی قرار گرفته اند.