مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی تعداد دانشجویان خارجی در ایران در سال ۱۴۰۰ را بیش از ۱۳۰ هزار نفر برآورد کرد که حدود ۵۰ هزار نفر از آنان در دانشگاه آزاد اسلامی تحصیل می‌کنند.
به گزارش ایرنا، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در گزارشی، چالش‌ها و راهکارهای جذب دانشجویان بین‌المللی در ایران را بررسی کرده است؛ در این گزارش آمده است: از دهه ۸۰ دلایلی همچون گسترش ارتباطات علمی و فرهنگی بین‌المللی، کاهش منابع مالی و بروز مسئله صندلی‌های خالی و افزایش تقاضای نسل جدید افغانستانی‌های مقیم ایران برای ورود به دانشگاه‌ها باعث شد تا جذب دانشجوی بین‌المللی به یک گزینه مطلوب برای نظام آموزش عالی و بخشی مهم از قدرت نرم ایران تبدیل شود. در کنار این ظرفیت به وجود آمده، قانون‌گذار در ماده ۳۵ قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت و دیگر مصوبات قانونی و سیاستی اجازه جذب دانشجوی خارجی را به دستگاه‌های متولی داد. با این حال تعداد دانشجویان بین‌المللی در ایران تا پایان دهه ۸۰ به ۲ هزار نفر نرسید. در دهه ۹۰ با تصویب نقشه جامع علمی کشور و قوانین برنامه پنجم و ششم توسعه و سند جامع روابط علمی بین‌المللی و گسترش فعالیت جامعه‌المصطفی‌العالمیه و دانشگاه آزاد اسلامی، تعداد دانشجویان بین‌المللی به میزان قابل‌توجهی افزایش یافت، به نحوی که براساس گزارش سازمان امور دانشجویان در سال ۱۴۰۰ به حدود ۱۳۰ هزار نفر رسید.
گرچه مسئولان سازمان امور دانشجویان ظرفیت فعلی جذب نظام آموزش عالی ایران را تا ۲۵۰ هزار دانشجوی بین‌المللی هم اعلام می‌کنند، اما با وجود تأکید بر کمیت، به کیفیت آموزشی، پژوهشی، رفاهی و فرهنگی این دانشجویان توجه چندانی نشده و از همین منظر آسیب‌هایی متوجه نظام آموزش عالی کشور شده است. در این زمینه نتایج بررسی‌ها نشان می‌دهد که مهم‌ترین موانع جذب و پذیرش دانشجویان بین‌المللی مستعد به ایران موضوعاتی همچون مسائل کنسولی و اقامتی، دیوان سالاری زیاد، عدم اطلاع‌رسانی و مسائل آموزشی است.
برای رفع این موانع، پیشنهادهایی از قبیل گسترش دوره‌های تحصیلی بین رشته‌ای، تسهیل روند صدور روادید ورود اولیه و روادید عبور و مرور مکرر، شرایط اقامتی و اجازه اشتغال نخبگان غیر ایرانی، آموزش کارمندان دانشگاه، گسترش تعاملات علمی و فرهنگی با دانشگاه‌های کشورهای همسایه، اصلاح نظام سنجش متقاضیان بورسیه و ایجاد مشوق برای تحصیل به زبان فارسی برای غیر ایرانی‌ها ارائه شد.
این گزارش با وضعیت موجود دانشجویان بین‌المللی در ایران از نگاه آمار آورده است: آمار دقیقی از تعداد دانشجویان بین‌المللی در ایران در دسترس نیست. تعدد سازمان‌های اعلام‌کننده آمار مؤسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی و سازمان امور دانشجویان و همچنین مبنای متفاوت محاسبه تعداد دانشجویان بین‌المللی، دو دلیل عمده این اختلاف آماری است که در سال‌های اخیر تعداد دانشجویان بین‌المللی از ۲۶ هزار نفر تا بیش از ۱۳۰ هزار نفر اعلام شده است. برای مثال گزارش رصدخانه مهاجرت ایران براساس اعلام سازمان امور دانشجویان تعداد کل دانشجویان بین‌المللی در سال ۱۴۰۰ را ۱۳۰ هزار و ۱۱۳ نفر اعلام کرده است که از این تعداد ۵۰ هزار و ۱۱۵ نفر در دانشگاه آزاد اسلامی، ۳۷ هزار و ۴۳۰ نفر در دانشگاه‌های وابسته به وزارت علوم ۳۵ هزار و ۷۰۹ نفر در جامعه‌المصطفی‌العالمیه و ۶ هزار و ۸۵۹ نفر در دانشگاه‌های وابسته به وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی مشغول به تحصیل هستند؛ البته مؤسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی به‌عنوان سازمان تعامل‌کننده با یونسکو، تعداد دانشجویان بین‌المللی در ایران را کمتر از این عدد اعلام می‌کند. طبق اعلام این مؤسسه، تعداد دانشجویان بین‌المللی در ایران از حدود هزار و ۴۰۰ نفر در سال ۱۳۸۲ به حدود ۲۶ هزار نفر در سال ۱۴۰۰ رسیده است؛ البته عدد ۲۶ هزار نفر بدون محاسبه دانشجویان جامعه‌المصطفی‌العالمیه و دانشگاه آزاد اسلامی است. گفتنی است از سال ۱۳۹۹ به بعد دانشگاه آزاد اسلامی تعداد دانشجویان خود را به مؤسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی اعلام نکرده است. طبق گزارش رصدخانه مهاجرت ایران، با اجباری شدن آموزش حضوری بعد از دوران همه‌گیری کرونا و اعلام وزارت علوم دولت عراق مبنی بر عدم تأیید مدرک برخی از واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی، تعداد دانشجوی بین‌الملل در این دانشگاه کاهش بسیاری داشته است. براساس اطلاعات ارائه‌شده هم‌اکنون ۶۴ درصد دانشجویان بین‌المللی در ایران مرد و ۳۶درصد زن هستند.