گاهی آب با چنان سرعتی می‌آید و از کنترل خارج می‌شود و از دستمان می‌رود که تنها به این داستان می‌اندیشیم که چرا مانع هدرروی آن نشدیم یا اینکه آب در اولویت چندم ما ایرانیان قرار داد؟ این در حالی است که سیلاب‌ها آبادی را با خود می‌برند؛ چراکه خاک را به فرسایش می‌کشانند. محدودیت‌ها و مشکلات کشورمان ناشی از قرار گرفتن در شرایط اقلیم خشک و نیمه‌خشک و تأثیر عوامل انسانی موجب شده است آب به عنوان مایه حیات روزبه‌روز به قعر چاه برداشت‌های بی‌رویه سقوط کند و در این میان معجزه‌ای به نام «آبخیزداری» راه‌حلی برای نجات از این بحران است.
برداشت بی‌رویه منابع پایه به ویژه آب از مسائل تأثیرگذار در نابودی منابع توسعه پایدار است که نبود برنامه جامع، هماهنگ و اصولی برای این منابع، باعث از دسترس خارج شدن سریع آب ناشی از بارش‌های جوی و ایجاد بحران‌های کم‌آبی شده و زمینه را برای تبدیل به سیلاب‌های ویرانگر افزایش می‌دهد؛ خطری که علاوه بر خسارات جانی و مالی فراوان، سبب فرسایش و هدررفت خاک حاصلخیز زراعی، افت کیفیت شیمیایی و بیوشیمیایی و فیزیکی آن، پرشدن مخازن سدها و تأسیسات آبی از رسوب و دیگر مخاطرات جدی می‌شود.
آبخیزداری فرایند شناخت، برنامه‌ریزی، سیاست‌گذاری و تنظیم مجموعه اقدامات در ارتباط با حفظ و احیای منابع پایه و برداشت معقول از منابع طبیعی در یک حوضه آبخیز با حداقل زیان است.
در حقیقت آبخیزداری شناخت ارتباط درونی و اثر متقابل بین استفاده از زمین‌های کشاورزی، آب و خاک و ارتباط موجود بین مناطق بالادست و پایین‌دست حوضه است.
روش‌های سنتی و مبتنی بر آبخیزداری، متناسب با اقلیم خشک و شکننده ایران است. در مقوله آبخیزداری اقدامات مختلفی انجام می‌شود. یکی از این اقدامات مربوط به احداث سازه‌های آبخیزداری است که این سازه‌ها با این هدف ساخته می‌شود که بتوان شدت جریان آب را در بستر آبراهه کنترل کرد که کنش بستر و فرسایش کناری آبراهه خیلی کم می‌شود.
از جمله اقداماتی که در زمینه آبخیزداری انجام می‌شود، اقدامات در بالادست حوضه‌های آبخیز است. به عنوان مثال بانکت‌بندی یکی از شیوه‌های متداول آبخیزداری است که با حفر شیارها و کانال‌هایی به منظور کاهش شیب دامنه با اهدافی چون کنترل فرسایش، کنترل رواناب، افزایش رطوبت نسبی و ایجاد بستر رشد گیاه ایجاد می‌شود.
موقعی که میزان رواناب سطحی کم شود، میزان سیل‌خیزی هم کم خواهد شد؛ یکی از معضلاتی که در زمینه اکوسیستم به وجود می‌آید، انتقال رسوب از بالادست به پایین‌دست است. این رسوبات همیشه باکتری‌هایی چسبیده به خود به پایین‌دست منتقل می‌کنند که باعث کدر شدن آب می‌شود و کیفیت آب را کاهش می‌دهد. جریانی که گل‌آلود می‌شود، برای خیلی از موارد غیرقابل استفاده می‌شود. این رسوبات همچنین باعث ایجاد مشکل برای تأسیسات پایین‌دست حوضه آبخیز از جمله مزارع پرورش ماهی و آبزیان می‌شود. البته همین رسوبات از طریق کانال‌های آبی در حوضه آبخیز، پشت سدهای مخزنی جمع می‌شود که روی کارایی آن تأثیر منفی خواهد گذاشت.
اینک در ۲۶ درصد از حوضه‌های آبخیز کشور عملیات آبخیزداری انجام شده که مساحتی بالغ بر ۳۳میلیون هکتار را شامل می‌شود.
منابع آب و خاک کشور با چالش‌های بسیاری از جمله تغییر اقلیم، افزایش تواتر و شدت سیل و خشک‌سالی، افت کمی و کیفی آب‌های زیرزمینی و فرونشست دشت‌ها، فرسایش خاک، گرد و غبار، آتش‌سوزی جنگل‌ها و مراتع، کاهش شاخص سلامت و ناپایدار بودن وضعیت حوزه‌های آبخیز کشور مواجه هستند.
در این بین اعتبار مصوب پژوهشکده حفاظت از خاک و آبخیزداری برای سال ۱۴۰۲،  ۳۹میلیارد تومان بوده است که حدود ۹۰ درصد آن صرف حقوق و دستمزد کارکنان آن می‌شود. بخش تحقیقات آبخیزداری کشور برای اثربخشی مطالعات نیاز به اعتباری حداقل ۱۰ برابر بیشتر از اعتبار مصوب دارد.
اگر به آمارها نگاهی داشته باشیم، مشخص می‌شود که برای ۴۱میلیون هکتار از اراضی کشور مطالعات آبخیزداری انجام شده است. اجرای عملیات آبخیزداری در برنامه ششم توسعه حدود ۱۰میلیون هکتار بوده که طبق گزارش سازمان منابع طبیعی، ۶۳ درصد آن محقق شده است. همچنین سطح مطالعه شده و آماده اجرا ۲۰میلیون هکتار است.
در این بین می‌توان اذعان داشت که روند مطالعه و آبخیزداری بسیار ضعیف است و متأسفانه در اولویت‌های دولت قرار ندارد. هرچند مسئله آب برای کشور حیاتی است، اما در ایران یا با سیل مواجه هستیم یا با خشک‌سالی؛ چراکه اگر بارش‌ها نیز خوب باشد اما به‌صورت رواناب از دسترس خارج می‌شوند و نام آن را سیلاب می‌گذاریم. پس باید اعتبارات را با اولویت بخش آب متمرکز و از پرداختن به حاشیه‌ها جلوگیری کنیم.