مریم شمالیان- شیرازنوین
shomalianm@gmail.com

17 مه به‌عنوان روز جهانی فشارخون نام گذاری شده است، بیماری که از آن با عنوان «قاتل خاموش» یاد می‌شود و می‌تواند سلامت فردی و اجتماعی را به‌شکل قابل توجهی به مخاطره بیندازد.
فشارخون بالا در نتیجه افزایش بیش از حد طبیعی جریان فشارخون بر دیواره شریان‌ها ایجاد می‌شود اگر فشارخون به‌طور دائمی بالاتر از حد طبیعی باشد به آن فشارخون بالا می‌گویند.
به‌دلیل اینکه فشارخون بالا علامتی ندارد، تنها راه پی بردن به مقدار فشارخون هرفرد اندازه‌گیری فشارخون او است. فشارخون طبیعی در یک فرد سالم کمتر از80/120 میلی‌متر جیوه است.
نیروی فشاری وارده به دیواره سرخرگ‌ها 
(با ورود خون به داخل سرخرگ‌ها در اثر پمپاژ قلب)، فشارخون نامیده می‌شود؛ به عبارتی دیگر فشارخون یعنی فشاری که خون در هر انقباض عضله قلب به دیواره سرخرگ‌ها وارد می‌‌کند.
بیماری پرفشاری خون، قاتل خاموش نامیده می‌‌شود، زیرا بی‌سروصدا و بدون علامت شخص مبتلا را به مرگ و پایان زندگی نزدیک می‌‌کند و اگر پرفشاری خون در مراحل اولیه کنترل نشود، نه‌‌‌تنها فعالیت دستگاه قلب و عروق، بلکه سایر اعضای بدن نیز دچار مشکل می‌‌شود.
فشارخون بالا شایع‌ترین شکل بیماری قلبی عروقی است که تقریباً از هر سه نفر یک فرد به آن مبتلا می‌شود.
فشارخون بالا تهدید جدی محسوب می‌شود، زیرا باعث می‌شود قلب شدیدتر کار کند که نیاز آن به اکسیژن را افزایش داده و در ایجاد آنژین دخالت دارد. درصورتی‌که این مشکل تحت‌کنترل قرار نگیرد خطر حمله قلبی، سکته مغزی و بیماری کلیوی را افزایش می‌دهد.
برخی افراد می‌توانند با شیوه زندگی سالم، کاهش وزن اضافی، ترک سیگار، محدودکردن مصرف کافئین و الکل، کاهش مصرف نمک و انجام روش‌های تمدد اعصاب فشارخون بالا را کنترل کرده آن را کاهش دهند.

  فشارخون در زنان بیشتر است
براساس آمار موجود 22 و 4 صدم درصد زنان و 21 درصد مردان كشور از پرفشاری خون رنج می‌برند.
باوجود بالا بودن عارضه فشارخون شمار اندكی از طيف‌های مردمی از بيماری خود باخبر هستند و يا به‌موقع مراحل درمانی را آغاز كرده و شرايط بيماری را تحت كنترل در می‌آورند.
فراوانی ابتلا به پرفشاری خون با افزايش سن بالا می‌رود به‌طوری كه در افراد 50 سال به بالا درصد ابتلا 60 تا 70 درصد است. آمارها بيانگر آن است كه 15 ميليون ايرانی به عارضه پرفشاری خون مبتلا هستند كه 30 درصد جامعه ايرانی را شامل می‌شود و ابتلا به اين بيماری در زنان بيش‌از مردان ديده شده است. مهم‌ترين دليل ابتلا به پرفشاری خون در سنين ميان‌سالی استفاده از رژيم غذايی نامناسب و مصرف بالای نمک عنوان شده و استفاده پايين حبوبات، غلات، ميوه و سبزی‌ها در سبد غذايی روزانه در كنار كم‌تحركی و سبک‌زندگی پراسترس می‌تواند به بيماری‌های غيرواگير ازجمله فشارخون دامن بزند. بنا به آمار منتشره توسط بهداشت جهانی سالانه بيش‌از 218 ميليون سال ناتوانی و مرگ زودرس (Daly) ناشی از پرفشاری خون در جهان به‌جا می‌ماند كه می‌توان با خودمراقبتی هدفمند و به هنگام اين بيماری آن را تحت‌كنترل درآورد. فشارخون بالا منشأ بسياری از بيماری‌های مزمن غيرواگير نظير قلبی و عروقي، كليوی و چشم است و حساس‌سازی اقشار مختلف برای پيشگيری و درمان آن ضروری است.
  تشخیص زودهنگام فشارخون ضروری است
دکتر عباس رضاییان‌زاده، معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شیراز ضمن بزرگداشت روز جهانی فشارخون می‌گوید: تشخیص زود هنگام این بیماری ضروری است و می‌تواند از بروز پیامدهای بعدی ناشی از آن جلوگیری کند.
وی ادامه می‌دهد: بیماری فشارخون بالا، اصلی‌ترین عامل خطر قابل تغییر برای ناتوانی و مرگ‌ومیر زودرس ناشی از بیماری‌های قلبی، بیماری‌های مزمن کلیه و سکته‌ مغزی در جهان و ایران است و می‌توان گفت که حوزه پرفشاری خون هزینه اثربخش‌ترین حوزه مداخلات بهداشتی در افزایش شاخص‌های سلامت در جامعه می‌باشد. 
رضاییان‌زاده با اعلام آماری عنوان می‌کند: براساس نتایج پیمایش ملی بیماری‌های غیرواگیر در سال 1400، در افراد 18 سال و بالاتر، حدود یک‌سوم جمعیت بزرگ‌سالان در استان فارس از فشارخون بالا رنج می‌برند.
 وی همچنین می‌گوید: حدود  37 درصد افراد مبتلا به فشارخون بالا در استان از بیماری خود اطلاع ندارند و 47 درصد از بیماران که از بیماری فشارخون مطلع هستند برای کنترل بیماری خود تحت پوشش درمانی نیستند و حدود 50 درصد از افرادی که تحت‌پوشش درمانی هستند نیز، فشارخون کنترل شده و مطلوب ندارند.
رضاییان‌زاده تصریح می‌کند: متأسفانه در بعضی از بیمارانی که به‌تازگی از بیماری خود مطلع می‌شوند به امید اینکه استفاده از داروهای گیاهی و راهنمایی عطاری‌ها و یا گرفتن رژیم غذایی به‌تنهایی می‌تواند باعث کنترل بیماری آن‌ها شود مراجعه به‌موقع به پزشک و دریافت مراقبت مناسب و داروها را ماه‌ها و حتی سال‌ها به تأخیر انداخته و دچار عوارض غیرقابل برگشت بیماری از قبیل سکته‌های قلبی و مغزی، کاهش بینایی و مشکلات کلیوی می‌شوند.
معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی شیراز نکته مهم برای پیشگیری و کنترل بیماری فشارخون بالا را بحث بدون علامت بودن این بیمارى و عدم‌ اطلاع  افراد مبتلا به فشارخون از بیمارى خود و نیز عدم درمان صحیح و کنترل بیماری می‌داند و می‌گوید: به همین دلیل این بیمارى به‌عنوان قاتل خاموش شناخته می‌شود.
او می‌افزاید: روز 17 ماه مه سال میلادی، به‌عنوان روزجهانی فشارخون بالا نام‌گذاری شده است که درکشور ما امسال مصادف با روز 28 اردیبهشت بود و شعار امسال روز جهانی فشارخون «از میزان فشارخون خود مطلع شوید، آن را کنترل کنید تا زندگی طولانی‌تری داشته باشید» در نظر گرفته شده است.
وی تأکید می‌کند: این روز در واقع یک واقعه آموزشی است که از یک‌طرف با هدف افزایش آگاهی عمومی درخصوص اهمیت اندازه‌گیری فشارخون و شناسایی زودرس این بیماری و مراجعه به پزشک در افراد دارای فشارخون بالا و اندازه‌گیری منظم و صحیح فشارخون و پیگیری فعال درمان فشارخون و ازطرف‌دیگر تأکید بر رعایت شرایط استاندارد اندازه‌گیری فشارخون ازسوی بیماران و سیستم بهداشتی و درمانی، تأکید دارد.
معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی شیراز با اشاره به اقداماتی که در سطح معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی شیراز درخصوص فشارخون به انجام می‌رسد، می‌گوید: تلاش کارشناسان و مجموعه مدیریتی در جهت ارتقای کیفیت غربالگری فشارخون با تأمین دستگاه‌های فشارسنج استاندارد، نظارت و پیگیری به منظور رعایت اصول استاندارد در اندازه‌گیری فشارخون و ارتقای کیفی فرآیند تشخیص و مراقبت فشارخون متمرکز شده است و امیدواریم با مشارکت مردم و جمعیت گروه هدف بتوانیم گام مؤثری در جهت تأمین سلامت جامعه برداریم.