به احتمال زیاد واژه «دم اسب» شما را به یاد اسب و دم زیبای او می‌اندازد، اما حتماً باید برایتان جالب باشد که این واژه، اسم گیاه معجزه‌گری است که از صدها سال قبل به‌دلیل خواص فوق‌العاده‌اش مورد اقبال و علاقه است.
به گزارش بهداشت نیوز- گیاه دم‌اسب با نام علمی Equisetum arvense، گیاهی با خاصیت دارویی است که سابقه مصرف آن به دوران روم و یونان باستان برمی‌گردد. این گیاه از بازماندگان گیاهان عظیم‌الجثه و درخت‌مانندی است که بیش‌از 400 میلیون سال پیش روی زمین می‌روییدند. دم‌اسب در واقع یک گیاه علفی بدون گل است که در مناطقی از اروپا، آسیا، خاورمیانه و آمریکای شمالی می‌روید.
امروزه از این گیاه به‌دلیل داشتن مقادیر فراوان سیلیس، برای زیبایی و طراوت پوست و مو و ناخن استفاده می‌شود. البته فواید این گیاه تنها مختص زیبایی پوست و مو نیست؛ خواص گیاه دم‌اسب بسیار فراتر از این است. از گذشته این گیاه برای جلوگیری از خون‌ریزی، التیام انواع زخم‌ها و درمان سل و اِدِم (تورم ناشی از تجمع مایعات در بدن) استفاده می‌شده است. درحال‌حاضر نیز در درمان‌های سنتی از ساقه و برگ‌های گیاه دم‌اسب به‌صورت تازه یا خشک برای اهداف دارویی استفاده می‌شود.
اگر قصد دارید که از خواص اعجاب‌آور پزشکی این گیاه و استفاده آن برای شادابی و سلامت بیشتر مو، پوست و ناخن‌هایتان بیشتر بدانید، به شما پیشنهاد می‌کنیم در ادامه مقاله همراه ما باشید.
استفاده از دم‌اسب در مصارف پزشکی
به‌طور سنتی از گیاه دم‌اسب به‌عنوان یک ماده ادرارآور (دیورتیک) استفاده می‌شود. همچنین برخی مطالعات نشان می‌دهند که گیاه دم‌اسب به‌دلیل مواد شیمیایی موجود در آن دارای خواص آنتی‌اکسیدانی و ضدالتهابی نیز هست و می‌تواند رشد سلول‌های سرطانی را مهار کند.
البته به‌دلیل عدم قطعیت در مطالعات مربوط به گیاه دم اسب، این گیاه هنوز تائیدهای لازم را از سازمان غذا و داروی آمریکا به‌عنوان یک گیاه ایمن دریافت نکرده است؛ علاوه‌بر این، در رابطه با میزان سمی بودن و عوارض احتمالی این گیاه در مصارف موضعی، اطلاعات کافی وجود ندارد. بااین‌‌حال و علی‌رغم شواهد علمی محدود در زمینه فواید عصاره دم‌اسب، مزایای مشاهده ‌شده آن برای بهبود مو، ناخن و زخم بسیار امیدوارکننده گزارش ‌شده‌اند.
پوکی استخوان
برخی از مطالعات، دم‌اسب را به‌عنوان درمانی برای پوکی استخوان (بیماری‌ای که در آن استخوان‌ها ضعیف و شکننده می‌شوند) پیشنهاد داده‌اند. چراکه این گیاه حاوی سیلیکون، نوعی ماده معدنی مورد نیاز برای سلامت استخوان، است.
در یک مطالعه تحقیقاتی، 122 زن ایتالیایی عصاره خشک دم‌اسب یا کلسیم استئوسیل 270 میلی‌گرم (ترکیبی از دم‌اسب و کلسیم که در ایتالیا برای پوکی و شکستگی استخوان مورد استفاده قرار می‌گیرد) را دو بار در روز مصرف کردند.
نتایج این بررسی حاکی از افزایش تراکم استخوان در هر دو گروهی بود که از دم‌اسب استفاده کردند. بااین‌حال، مطالعه انجام‌شده دارای ضعف‌هایی در زمینه طراحی بود. درنتیجه، تحقیقات بیشتری برای تعیین اینکه آیا دم‌اسب بر تراکم استخوان تأثیر دارد، مورد نیاز است.
خواص گیاه دم‌اسب برای مو
اگرچه بسیاری از شواهد موجود در این زمینه پایه علمی مستندی ندارند، اما برخی از مطالعات نشان می‌دهند دم‌اسب به‌واسطه خواصی که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌شود، سبب تقویت موهای سالم می‌گردد:
تأثیر بر کلاژن: بسیاری از طرف‌داران استفاده از گیاه دم‌اسب برای مراقبت از مو، معتقدند که این گیاه علاوه بر اثراتی که بر کلاژن و کلسیم برای بازسازی استخوان دارد، برای سلامت و ظاهر مو مفید است.
خواص آنتی‌اکسیدانی: تحقیقات نشان می‌دهند که گیاه دم‌اسب سرشار از ترکیبات فنولی است. ترکیبات فنولی در واقع گروهی از آنتی‌اکسیدان‌های قدرتمند هستند که از آسیب اکسیداتیو به غشای سلولی جلوگیری می‌کنند.
سلنیوم معدنی: گیاه دم‌اسب حاوی سلنیوم است که به بدن در پردازش ید کمک می‌کند. یکی از نقش‌های ید در بدن، تنظیم رشد مو است.
سیلیکا (سیلیس): گیاه دم‌اسب منبع غنی سیلیس بوده و بیشتر مزایای این گیاه به‌دلیل وجود همین عنصر است. در ادامه به این فواید اشاره می‌کنیم.
 سیلیس
سیلیس یا همان سیلیکا (سیلیسیم دی‌اکسید) دومین عنصر فراوان روی زمین است و یکی از عناصر کمیاب در بدن انسان محسوب می‌شود. توجه داشته باشید که نباید سیلیس را با سیلیکون که نوعی ماده مصنوعی مورد استفاده در جراحی پلاستیک و صنعت الکترونیک است اشتباه گرفت!
سیلیس یک عنصر شیمیایی طبیعی است. این ماده در آب، منابع گیاهی و حیوانی وجود دارد. به نظر می‌رسد که سیلیس برای ساخت بهتر کلاژن، فعال‌سازی آنزیم‌های هیدروکسیله‌کننده در سلول‌های پوستی و بهبود قوام و خاصیت ارتجاعی پوست عاملی کلیدی باشد. طبق شواهد به‌دست‌آمده، وجود مقادیر بالای سیلیس در مو باعث کاهش ریزش و افزایش درخشندگی آن می‌شود.
برخی از طرف‌داران درمان‌های طبیعی معتقدند که سیلیس موجود در عصاره گیاه دم‌‌اسب، آن را به یک محصول خوب برای مراقبت از مو تبدیل کرده است. علاوه‌بر این وجود سیلیس می‌تواند مزایای دیگری نیز داشته باشد، مانند:
* بهبود سرعت رشد مو
* کاهش شوره ‌سر
* افزایش گردش‌خون در پوست‌ سر
در زمینه اثرات مختلف سطوح پلاسمایی سیلیس بر بدن مطالعات زیادی صورت گرفته‌اند. طی این مطالعات ویژگی‌های مورفولوژی (ریخت‌شناسی) و مکانیکی مو در ابتدای مطالعه و پس‌از مصرف مکمل‌های سیلیسی مورد بررسی قرار گرفت و در آن‌ها نتایج مثبتی به‌دست آمد. نتایجی که ازجمله آن‌ها می‌توان به افزایش مقاومت تارهای مو اشاره کرد. خوب است به این موضوع اشاره کنیم که اگرچه این مطالعات از نظر علمی قابل اعتماد هستند، اما به‌واسطۀ تداخلات بالقوه این گیاه (به‌عنوان ‌مثال تداخل آن با داروی لیتیوم) و نیز جهت بررسی دوز مناسب برای هر فرد، این مکمل‌ها را باید با مشورت پزشک متخصص مصرف کرد؛ در غیر این صورت ممکن است عوارض جدی در فرد ایجاد شود.
به‌عنوان ‌مثال گیاه دم‌اسب حاوی آنزیمی به نام تیامیناز است. این آنزیم ویتامین تیامین (B1) را تجزیه کرده و آن را خنثی می‌کند؛ بنابراین مصرف طولانی‌مدت گیاه دم‌اسب و درنتیجه آن، مقادیر بالای آنزیم تیامیناز باعث کمبود تیامین می‌شود.
تأثیر عصاره دم‌اسب در سلامتی و پرپشتی مو
عناصر با ارزش موجود در عصاره گیاه دم‌اسب هرکدام به شیوه‌ای در بهبود سلامت فولیکول‌های مو مؤثرند:
ساپونین و فلاونوئید‌های موجود در این عصاره به رشد مو و افزایش خاصیت ارتجاعی آن کمک می‌کنند. این عصاره همچنین به‌واسطه ویژگی رطوبت‌رسانی که دارد، در رفع شوره‌سر بسیار مفید است.
ترکیبات معدنی ازجمله سیلیس موجود در این عصاره باعث حفظ سلامت پوست سر و مو شده، از ریزش مو جلوگیری می‌کند. این ترکیبات موجب استحکام رگ‌های خونی و بهبود گردش خون، تغذیه بهتر فولیکول‌ها و تحریک رشد مو می‌شوند. یکی از عوامل نازکی مو کمبود مواد معدنی است، درنتیجه سیلیس موجود در عصاره دم‌اسب در رفع نازکی مو مؤثر محسوب می‌شود. بخشی از مواد زائد بدن، ازجمله مقداری از اسیدها توسط پوست سر دفع می‌شوند و موجب ایجاد حالت اسیدی در پوست می‌گردند؛ درنتیجه با تغییر pH، پوست سر و فولیکول‌‌های مو دچار آسیب می‌شوند. سیلیس با خاصیت قلیایی خود موجب تنظیم pH پوست سر و حفظ خصوصیات فیزیولوژیک آن می‌شود. فلاونوئیدها، ویتامین‌های A و ویتامین‌های گروه B 
(B1- B2- B3- B5- B6) موجود در این عصاره خواص آنتی‌اکسیدانی دارند.
عصاره دم‌اسب علاوه‌بر اثرات ضدالتهابی، به‌دلیل وجود ترکیبات فنولی، دارای اثرات ضد باکتری نیز هست.
فواید گیاه دم‌اسب در ترمیم زخم و سلامت ناخن‌ها
استفاده موضعی از پماد حاوی عصاره گیاه دم‌اسب باعث بهبود زخم می‌شود. یک مطالعه 10 روزه روی 108 زن پس‌از زایمان که در حین زایمان اپیزیوتومی (برش جراحی در ناحیه پرینه برای تسهیل فرآیند زایمان) را تجربه کردند، نشان داد که استفاده از پماد حاوی 3 درصد عصاره گیاه دم‌اسب علاوه‌بر ترمیم زخم، به تسکین درد نیز کمک می‌کند.
این مطالعه همچنین نشان داد که قرمزی، تورم و ترشحات زخم افراد این گروه در مقایسه با گروه کنترل به‌طور قابل ‌توجهی بهبود یافته است. دانشمندان این تأثیرات مثبت را به سیلیس موجود در این گیاه نسبت دادند.
طبق مطالعات حیوانی انجام‌شده در این رابطه، سلول‌های پوستی موش‌های صحرایی که با پمادهای حاوی 5 درصد و 10 درصد عصاره گیاه دم‌اسب تحت‌درمان قرار گرفتند، در مقایسه با گروه کنترل سرعت ترمیم و بازسازی زخم بیشتری نشان دادند (99-95 درصد).