محمد شبیری- گروه گزارش 
mohammad4838@yahoo.com
 
استادیار گروه اخلاق پزشکی دانشگاه علوم پزشکی شیراز می‌گوید: استفاده از روش‌های ناباروری یک واقعیت پزشکی است؛ البته مسائل دیگری از جمله اخلاق و انسانیت را نیز باید مدنظر قرار داد.
امروزه ناباروری یکی از دغدغه‌های مهم و اساسی زوجین است و برای زنان و مردان می‌تواند بسیار استرس‌زا باشد. اما باید بدانید پیشرفت روزافزون علم، این مشکل را با استفاده از روش‌هایی مانند IUI یا IVF تا حدودی حل کرده است. یکی از روش‌های مورد استفاده در زمینه باروری، اهدای تخمک و اجاره رحم است. با این وجود همیشه اختلافاتی در خصوص اخلاقی و غیراخلاقی بودن این کار در کشورهای مختلف مطرح بوده است.
محبوبه صابر استادیار گروه اخلاق پزشکی دانشگاه علوم پزشکی شیراز، در گفت‌وگو با خبرنگار شیرازنوین اظهار دارد: ماهیت برخی مداخلات پزشکی به شکلی است که لازم است ابعاد غیرپزشکی آن با حساسیتی بیشتر از علمی بودن موضوع بررسی و تصمیم‌گیری شود تا زوج‌های نابارور بتوانند صاحب فرزند شوند.
به گفته این استادیار دانشگاه علوم پزشکی شیراز، در روش‌هایی مانند IUI یا IVF که انجام می‌شود، سلامت زوجین برای والدگری اهمیت دارد و در صورت نیاز توضیحات لازم را به خانواده‌ها ارائه می‌دهند.
وی می‌گوید: مورد بعدی توانمندی‌های حداقلی زوجین برای حمایت و بالندگی جنین و کودکی است که قرار است در این خانواده نشو و نما کند. این نگرانی و چالش اخلاقی و قانونی است که برای اجرای آن باید از مددکاران اجتماعی و دیگر متخصصان کمک گرفته شود.
 ‌استادیار اخلاق پزشکی گروه اخلاق پزشکی عنوان می‌کند: استفاده از تخمک اهدایی، استفاده جنین ایجادشده از چرخه IVF زوجی دیگر و استفاده از رحم جایگزین، چالش‌های حقوقی، فقهی و اخلاقی را نه تنها در ایران، بلکه در تمام کشورها اعم از مسلمان و غیرمسلمان مانند یهودی و مسیحی مطرح می‌کند که در این شرایط موضوعاتی مانند حقوق فرد اهداکننده اهمیت دارد.
وی با یادآوری اینکه در بسیاری از کشورها سلول جنسی زن به عنوان یک رفتار خیرخواهانه هدیه می‌شود، می‌افزاید: چنانچه قرار باشد به ازای این اهدا مبلغی پرداخت شود، طبعاً لازم است تبعات آن موردتوجه قرار گیرد و در همه دنیا متخصصان اخلاق پزشکی با خرید و فروش سلول‌های جنسی مخالف هستند.
وی ادامه می‌دهد: برای اهدا نیز باید محدودیت‌هایی مانند تعداد و تواتر مطرح باشد. این امر با ثبت مشخصات افراد اهداکننده در سامانه محلی و کشوری میسر خواهد بود.
 راه‌اندازی سامانه اطلاعاتی ناباروری
پیش از این نیز محمد ابراهیم پارسانژاد در این‌باره گفته بود: اهدای جنین بی‌شک پیامدهایی خواهد داشت، اما ثبت مشخصات در یک سامانه، مشکلات این موضوع را در آینده برطرف خواهد کرد.
وی راه‌اندازی اولین سامانه اطلاعاتی ناباروری را یک اقدام مهم می‌داند و اضافه می‌کند: با راه‌اندازی این سامانه، مشخصات شخص اهداکننده و گیرنده به‌صورت محرمانه ثبت می‌شود تا از مشکلات ناشی از فروش جنین جلوگیری شود.
این فوق تخصص نازایی با اعلام اینکه تمامی مراکز ناباروری ایران با موضوع فروش متعدد جنین از سوی یک شخص مخالف هستند، می‌گوید: با به‌کارگیری این سامانه اطلاعاتی، قانون، شرع و اخلاق به‌صورت توأمان مدنظر قرار داده خواهد شد.
آیت‌الله دژکام امام‌جمعه شیراز، در خصوص راه‌اندازی مرکز مشاوره درمان ناباروری اظهار امیدواری و بیان می‌کند: روند پیشبرد فعالیت‌ها در مرکز مشاوره درمان ناباروری دانشگاه، در مسیر رو به جلو می‌باشد و کارشناسان و مشاوران این مرکز باید نسبت به ارائه خدمات به مراجعان با اراده و جدیت اقدام کنند و با استمرار این اقدامات، به افراد بیشتری از گروه هدف ارائه خدمت کنند.
وی در ادامه بر توان و تجربه علمی مجموعه دانشگاه علوم پزشکی شیراز، تأکید می‌کند و می‌افزاید: علم و تخصص متخصصان می‌تواند به وضع و تدوین قوانین محکم در حوزه مشاوره و درمان ناباروری کمک کند.
مسئول فنی آزمایشگاه ژنتیک پزشک قانونی فارس نیز با اشاره به قدمت طولانی علاقه انسان به تعیین جنسیت فرزندان، می‌گوید: در میان روش‌های مختلفی که در طول تاریخ برای این منظور به کار گرفته شده، تنها روش تشخیص ژنتیکی پیش از لانه‌گزینی (PGD) قادر است به طور قطع و یقین جنسیت جنین را قبل از انتقال به رحم مادر مشخص کند.
رضا پژومند، با بیان اینکه روش PGD علاوه بر تعیین جنسیت، امکان تشخیص طیف وسیعی از بیماری‌های ژنتیکی مانند تالاسمی، فیبروز کیستیک و سندرم داون را قبل از لانه‌گزینی فراهم می‌کند، به زوج‌های دارای سابقه خانوادگی بیماری‌های ژنتیکی امیدواری داد زوج‌ها می‌توانند با اطمینان بیشتری نسبت به آینده فرزندان خود تصمیم‌گیری کنند.
این متخصص با تأکید بر اینکه انجام این روش هیچ خطری برای جنین به همراه ندارد، اضافه می‌کند: طی چند سال گذشته تاکنون در مرکز ناباروری شیراز بیش از ۵۰۰ فرزند با جنسیت مورد نظر والدین متولد و با استفاده از روش PGD بر تعیین جنسیت از تولد فرزندان مبتلا به چندین بیماری کروموزومی نیز جلوگیری شده است.
وی معتقد است با استفاده از روش ژنتیکی PGD می‌توان از تولد فرزند مبتلا به بیماری‌های ژنتیکی شناخته‌شده جلوگیری کرد. او در ادامه می‌گوید: برای اولین بار در جنوب کشور در آزمایشگاه ژنتیک پزشکی ناباروری شیراز با بهره‌گیری از تکنیک پیشرفته ژنتیکی به نام PGD (تشخیص بیماری ژنتیکی جنین قبل از کاشت در رحم مادر) اولین نوزاد سالم از یک زوج حامل بیماری تالاسمی یا کم‌خونی به دنیا آمد.
این متخصص می‌افزاید: امروزه برای جلوگیری از تولد بسیاری از بیماری‌های ژنتیکی مانند هموفیلی، برخی عقب‌افتادگی‌های ذهنی، بیماری‌های متابولیک، تالاسمی و… می‌توان از این روش استفاده کرد. به زبان ساده، روش PGD انقلابی در کاربرد ژنتیک و کمک به زوجین جهت فرزندآوری سالم ایجاد کرده است. 
پژومند ادامه می‌دهد: یکی از جذاب‌ترین موارد استفاده از روش PGD در درمان بیمارانی با بیماری‌های خونی و ایمنی است که امروزه با پیوند مغز استخوان درمان می‌شوند. فرض بگیریم که فرزندی در خانواده با بیماری تالاسمی وجود دارد؛ برای درمان این فرد می‌توان از طریق لقاح آزمایشگاهی چندین جنین از والدین این فرزند، ایجاد کرد و در بین آنها جنین سالمی را که از لحاظ بافتی با فرزند بیمار سازگار است، متولد کرد و از بند ناف نوزاد متولدشده برای درمان فرزند بیمار استفاده کرد.
گفتنی است، روش‌های کمک باروری نقش حیاتی در کمک به زوج‌هایی که با چالش‌های نازایی مواجه هستند، ایفا می‌کنند. خوشبختانه با پیشرفت‌های مداوم در علم و تکنولوژی، این روش‌ها همچنان بهبود یافته و نتایج بهتری ارائه می‌دهند. برای زوج‌هایی که در مسیر درمان نازایی هستند، آگاهی از این روش‌ها و مشاوره با متخصصان باروری می‌تواند اولین قدم مهم به سوی موفقیت و خوشبختی باشد.