سعیدرضا امیرآبادی - گروه گزارش
amirabadi_shznvn@yahoo.com
////اشاره: 
اکنون دولت چهاردهم خوشه‌های نارضایتی جامعه و سوءمدیریت پیشینیان در حوزه‌های انرژی را درو می‌کند. مدیریت تأمین انرژی همواره بر اساس افق‌های بلندمدت برنامه‌ریزی می‌شود و بحران جان‌فرسای امروز از سالیان دور قابل پیش‌بینی بود. کارشناسان حوزه انرژی هشدار داده بودند که گسست ناترازی هر روز عمیق‌تر می‌شود و تا آستانه بحران پیش خواهد رفت. اما گسترش زیرساخت‌ها و اصل مدیریت بحران آن‌چنان که شایسته بود در دستور کار پیشینیان قرار نگرفت تا کار به جایی برسد که در اوج سرما هم در حسرت برق بمانیم.
شاید دولت‌های پیشین در حوزه انرژی یک تصمیم نادرست اتخاذ کرده باشند. آن‌ها از تأمین انرژی صنایع دریغ کردند تا از بخش خانگی ندای نارضایتی برخاسته نشود و نتیجه این تصمیم پوپولیستی همانا کاهش تولید ناخالص ملی، ضربه‌های سهمگین تبر بر قامت اشتغال‌زایی، بروز رکود در اقتصاد خانوار، تحمیل هزینه‌های دوچندان بر صندوق‌های بیمه‌ای و مواردی از این دست بود.
حال در چنین شرایطی دولت چهاردهم میراث‌دار گسست عمیقی در حوزه انرژی شده است و نمی‌تواند در مدت‌زمان کوتاه مرهمی بر آن گذارد. به یاد داشته باشیم تصمیم‌سازی در حوزه‌های انرژی در افق‌های بلندمدت به نتیجه خواهد رسید و کمبود برق و گاز از دستورات مدیران پیروی نمی‌کند. با این نگاه، گروه گزارش شیرازنوین نگاهی به بحران انرژی با تمرکز بر خاموشی‌های اخیر داشته است.
 محدودیت در تأمین سوخت عامل خاموشی است
معاون هماهنگی توزیع شرکت توانیر در این زمینه گفت: عدم تحویل سوخت کافی به نیروگاه‌ها عامل محدودیت در تأمین برق شده است. محسن ذبیحی با بیان اینکه بیش از ۹۰ درصد برق کشور توسط نیروگاه‌های حرارتی و با سوخت گاز تأمین می‌شود، خاطرنشان ساخت: در حال حاضر کاهش دمای هوا در اکثر نقاط کشور و تداوم سرما موجب افزایش مصرف گاز خانگی شده و عدم تحویل سوخت کافی به نیروگاه‌ها نیز عامل دیگری برای محدودیت در تأمین برق مشترکان خانگی شده است. وی تصریح کرد: با توجه به کاهش سوخت تحویلی و به منظور حفظ پایداری شبکه سراسری، ملزم به اعمال محدودیت در بخش‌های اداری، خانگی و صنعت شده‌ایم. معاون هماهنگی توزیع شرکت توانیر افزود: در صورت تأمین سوخت کافی برای نیروگاه‌ها آماده تولید و تأمین برق پایدار برای همه مشترکان هستیم و برنامه محدودیت‌ها لغو خواهد شد. ذبیحی همچنین گفت: اطلاع‌رسانی اعمال محدودیت مشترکین خانگی از طریق شناسه قبض در نرم‌افزار برق من یا سایت شرکت‌های توزیع نیروی برق سراسر کشور برای مشترکان قابل دسترسی و مشاهده خواهد بود. وی در پایان از همه هم‌وطنان درخواست کرد در مصرف گاز و برق حداکثر صرفه‌جویی را به‌ عمل آورند و با تنظیم دمای محیط در ۱۸ درجه و خاموش کردن لامپ‌های اضافی و وسایل برقی پرمصرف به ویژه در ساعات اوج مصرف «۱۱ تا ۱۳» و «۱۷ تا ۱۹» امکان تأمین برق را برای همه هم‌وطنان فراهم کنند.
 ماینرها نقره‌داغ می‌شوند
در این میان شرکت‌های توزیعی هم راهکارهایی برای کاهش ناترازی اتخاذ کرده‌اند. معاون فروش و خدمات مشترکین شرکت توزیع نیروی برق استان فارس از تشدید برخوردها با متخلفان و استخراج‌کنندگان غیرمجاز رمزدارایی خبر داد و گفت: در راستای اجرای 14 مگاپروژه برای کاهش ناترازی برق و گذر از اوج بار ۱۴۰۴، انشعاب برق مشترکان دارای رمزدارایی‌های غیرمجاز به‌صورت دائم قطع خواهد شد. علیرضا اسکندری در پاسخ به شیرازنوین ادامه داد: از ابتدای سال جاری جهت جلوگیری از سوءاستفاده از برق برای استخراج غیرمجاز رمزدارایی، اقدامات جدی از جمله جرائم سنگین مادی و غیرمادی توسط وزارت نیرو و توانیر در نظر گرفته شده است که قطع دائم و جمع‌آوری انشعاب برق محل وقوع تخلف یکی از آن جریمه‌هاست. وی یادآور شد: در صورت کشف دستگاه‌های رمزدارایی غیرمجاز، جریمه‌هایی برای مشترک اعمال می‌شود و طبق بخش‌نامه ابلاغی مشترکان اعم از خانگی، تجاری، صنعتی، کشاورزی و سایر مصارف که دستگاه رمزدارایی در آن کشف شده، دیگر نمی‌تواند انشعاب برق دریافت کند. اسکندری بیان داشت: با اصلاح دستورالعمل نحوه برخورد با مراکز استخراج غیرمجاز رمزدارایی، پاداش شناسایی مراکز استخراج غیرمجاز تا ۵۰۰میلیون ریال افزایش یافته است.
 تبعید مصارف غیرضروری به خارج از مدار
در همین زمینه معاون فروش و ‌خدمات مشترکین شرکت توزیع نیروی برق شیراز صیانت از انرژی را یک رسالت همگانی خواند و از اعمال محدودیت برای مشترکان پرمصرف و مصارف غیرضروری خبر داد. محمدمهدی فتحی در پاسخ به خبرنگار شیرازنوین با تأکید بر اولویت‌هایی که در این حوزه وجود دارد، بیان داشت: شرکت توزیع نیروی برق شیراز در راستای تأمین برق مطمئن و پایدار مشترکین تعهدی نسبت به تأمین انرژی برای باغ‌شهری‌ها ندارد و در روزهای آتی نسبت به اعمال محدودیت در این حوزه اقدام می‌شود. او با بیان اینکه تأمین برق باغ‌ویلا‌ها و سکونتگاه‌های غیردائم در اولویت شرکت‌های توزیع نیست، بیان داشت: مؤلفه‌های فرهنگ‌سازی و آموزش به‌موازات ایجاد محدودیت برای مشترکان پرمصرف به صورت ویژه در دستور کار قرار دارد. معاون فروش و خدمات مشترکین شرکت توزیع نیروی برق شیراز در ادامه بیان داشت: به منظور جبران ناترازی سوخت نیروگاه‌ها و حفظ پایداری شبکه برق، تأمین برق مشترکان در باغ‌ویلا‌ها، سکونتگاه‌های غیردائم و استخر‌های اختصاصی در اولویت نیست و در صورت افزایش مصرف نامتعارف و عدم رعایت کاهش مصرف، این اماکن با قطعی برق مواجه خواهند شد.
 هم‌افزایی برای دو درجه کمتر
هم‌زمان با فرا رسیدن فصل سرد سال و افزایش مصرف انرژی گاز و برق در بخش خانگی محدودیت‌های زیادی در حوزه تولید برق ایجاد شده که لازم است در سایه همکاری مشترکان و صرفه‌جویی در مصرف انرژی مدیریت شود. در همین راستا پویشی به نام «دو درجه کمتر» آغاز شده است که در صورت همراهی عموم مشترکان از این پویش می‌تواند تا ۱۰ درصد مصرف انرژی گاز و برق را در بخش خانگی کاهش دهد. شایان ذکر است برای ساخت یک نیروگاه هزار مگاواتی نه‌تنها اعتباری بالغ بر یک‌ونیم‌میلیارد دلار لازم است، بلکه این نیروگاه بابت تأمین سوخت و سایر هزینه‌ها در هر ساعت دست‌کم ۶۰۰میلیارد تومان اعتبار لازم دارد. مستند به این گزارش می‌توان انتظار داشت در سایه همراهی مشترکان بخش خانگی و اداری با پویش ۲ درجه کمتر و در قالب برنامه‌های کوتاه‌مدت و بلندمدت شاهد تغییرات اساسی در وضعیت تولید و مصرف انرژی به ویژه انرژی برق کشور باشیم و به مرور زمان ناترازی ایجادشده در این حوزه کاهش یابد.
 تشکیل پرونده قضایی برای وزیر نفت
در این میان نماینده دوره دوازدهم مجلس شورای اسلامی از تشکیل پرونده قضایی برای وزیر نفت خبر می‌دهد. امیرحسین ثابتی از «ترک فعل وزارت نفت» از شهریورماه به بعد و ذخیره نکردن گازوئیل به عنوان علت اصلی قطعی برق و تعطیلی کشور یاد کرد. وی در ادامه افزود: در صورتی که این مسئله تأیید شود، جدای از امکان استیضاح وزیر نفت توسط مجلس، قوه قضائیه باید به خاطر این ترک فعل برای وزیر نفت و سایر مسئولان مربوطه پرونده قضایی تشکیل دهد.
 گام عملیاتی دولت برای جبران ناترازی
حال برای آنکه دولت چهاردهم میراث شوم ناترازی انرژی را به زمامداران بعدی منتقل نکند، باید با برنامه ریزی دقیق و علمی به میدان بیاید. کشور پهناور ایران از نعمت خدادادی بزرگی به نام انرژی خورشیدی برخوردار است که بهره‌برداری از آن عقیم مانده و یک‌تنه می‌تواند مهر پایانی بر همه خاموشی‌ها و وقفه چرخ صنایع بزند. شاید فلات ایران برای دهه‌های متمادی از نعمت بارندگی محروم مانده باشد و تازیانه خشک‌سالی را بر پیکر خود تحمل کند؛ اما برای تولید برق می‌توان چشم به مهربانی خورشید بست و از خاموشی نوبرانه زمستانی رهایی یافت. اقدامی که به صورت عملیاتی در دستور کار توانیر قرار گرفته و در اولین گام ادارات دولتی را ملزم به فعالیت در این عرصه کرده است. امید که بحث میراث شوم ناترازی انرژی در دولت چهاردهم بسته شود و با تکیه بر انرژی خورشیدی بر این ابربحران معاصر فائق آییم.