سعیدرضا امیرآبادی- گروه گزارش
amirabadi_shznvn@yahoo.com
////اشاره:
طولانی‌ترین شب سال برای همه یلدا نیست. برپایی ضیافت تمدنی ایرانیان در محفل‌های خانوادگی با انار و حافظ‌خوانی ریشه در بلندای تاریخ دارد و امروز فقر جان‌فرسا سبب شده است تا کمتر نشانی از آن باقی بماند. قلمرو طبقه فرودست با شتاب در حال گسترش است و لایه‌های میانی جامعه را می‌بلعد. زنده ماندن با درآمد حداقلی تقریباً امکان‌پذیر نیست و فاصله درآمد و هزینه هر روز بیشتر می‌شود. فقر و نداری همیشه آزاردهنده و انزجاربرانگیز است؛ اما در مناسبتهای تقویمی بیش از همیشه بر روح و جان اقشار فرودست جامعه تازیانه میزند.
به اواخر اسفندماه که می‌‌رسیم، دهکهای فرودست با حسرت به ویترین خوش‌رنگ‌ولعاب مغازه‌ها می‌نگرند و در آستانه مهرماه این کودکان بی‌‌بضاعت هستند که آرزوی داشتن کیف و کفش نو بر دلشان می‌‌ماند. در این میان جشن یلدانه ایرانیان هم شب طولانی و پرحسرتی برای طبقه ندار جامعه است که این روزها دهکهای متوسط را در میان خود می‌بینند.
در سال جاری بهای اقلام خوراکی شب یلدا به‌سان همیشه دچار رشد انفجاری نشد؛ چراکه توان خرید مردم بیش از این نمی‌توانست آستانه تحمل خود را برای بردباری در برابر گرانی افزایش دهد و از سوی دیگر فضای رقابتی بازار راه را بر گران‌فروشی بسته بود. البته در این میان مواردی پیرامون نظارت بر بازار و جریمه متخلفان مطرح می‌شود که گمان نمی‌رود نقش اساسی در پایداری قیمت‌های یلدا ایفا کرده باشد. این نظارت‌ها در سنوات گذشته نیز پابرجا بود و گران‌فروشی بازار بی‌تفاوت به آن‌ها به مسیر خود ادامه می‌داد.
دلیل اصلی که زمینه‌ساز پایداری قیمت‌های یلدانه شد، عدم انعطاف‌پذیری توان خانوار برای تحمل گرانی‌های مضاعف بود و این امر سد محکمی در برابر دورهمی‌های بسیار از خانواده‌ها قرار می‌داد. گذران طولانی‌ترین شب سال در انزوا و تنهایی نتیجه گسست روزافزون میان درآمد و هزینه خانوار است که نشانه‌هایی از امید هم در آن مشهود نیست. در همین راستا گروه گزارش شیرازنوین به میان مردم و مسئولان رفته است تا نظرات آن‌ها را جویا شود.
گرانی طاقت‌فرسا شده است
مرد میانسالی که برای تأمین مایحتاج شب یلدا به دروازه کازرون شیراز آمده، در این زمینه می‌گوید: هفته‌‌ای یک بار برای خرید به مرکز میوه و ترهبار شهر مراجعه می‌‌کنم و همیشه در آستانه نوروز و شب یلدا گرانی محسوس است.
کاظمی می‌افزاید: متأسفانه قیمت میوه در بازارچه‌های حمایتی هم دست کمی از گران‌فروشان ندارد و مراکزی که قرار بود میوه و ترهبار را با قیمت و کیفیت مطلوب به شهروندان ارائه کنند، دچار گران‌فروشی و عدم نظارت شده‌اند. او می‌افزاید: مردم مظلوم چاره‌ای جز نخریدن و حسرت به دل ماندن برای‌شان نمانده است؛ چگونه با حقوق اندکی که می‌‌گیریم از پس هزینه‌های کمرشکن روزمره برآییم؟ گاهی برای چند ماه شده است که توان خرید گوشت و برگزاری مهمانی را نداشته‌‌ایم.
زن جوانی که در این بازار مشغول نظاره قیمت‌‌هاست، می‌گوید: متأسفانه کیفیت اجناس ارائه‌شده در بازارچه دروازه کازرون آن‌قدر بد است که نصف آن دورریز می‌شود. از طرف دیگر به نظر نمی‌‌رسد نظارت بهداشتی بر این مکان صورت گیرد و وضعیت مغازه‌ها و کودکانی که در این محل مشغول به فعالیت هستند، اسفناک است. موسوی در پاسخ به این پرسش که چه تدارکی برای شب یلدا دیده است، می‌گوید: سعی می‌‌کنم فرزندانم را با هر بهانه‌ای با آیین‌های سنتی ایرانیان آشنا کنم. همسرم کارمند است و توان خرید آجیل‌های گران‌‌قیمت را نداریم؛ اما با خرید کشمش، نخودچی، لواشک و مواردی از این دست شب یلدا را گرامی می‌داریم. مرد کهن‌سالی با چهره عبوس در یکی از بزرگ‌ترین خشکبارفروشی‌های بالای شهر قدم میزند و از هرکدام از آجیل‌های شب یلدا چندکیلویی سفارش می‌دهد. او در پاسخ به این پرسش که شب یلدا را چگونه می‌گذرانید، با بی‌اعتنایی از پرسش خبرنگار عبور می‌کند. همسر این مرد سالمند با عذرخواهی می‌گوید: فرزندانمان بسیار کم به سراغمان میآیند. هر سال به مناسبتهای مختلف تدارک می‌‌بینیم و آن‌ها را دعوت میکنیم، اما دریغ از یک مهمان. وی در ادامه می‌گوید: برای آنکه میوه‌ها و آجیل‌ها فاسد نشود، چند روز پس از عید و شب یلدا آن‌ها را به مؤسسه‌‌های خیریه اهدا میکنیم. این خانواده مرفه از تنهایی شکایت‌های بسیاری دارند.
مرهم‌گذاری با عرضه مستقیم
مدیرکل هماهنگی امور اقتصادی استانداری فارس از برپایی نمایشگاه‌‌های عرضه مستقیم کالا در تمام شهرستانهای استان به مناسبت شب یلدا و روز مادر خبر داد. مرتضی شریفی با اعلام این مطلب به خبرنگار شیرازنوین گفت: با هماهنگی فرمانداری‌های شهرستانهای فارس تلاش می‌شود طی این ایام که مصادف با شب یلدا و سالروز ولادت حضرت زهرا(س) و روز مادر است، در تمام شهرستان‌‌ها حداقل یک نمایشگاه عرضه مستقیم کالا برپا شود. معاون برنامه‌ریزی و توسعه فرماندار شیراز گفت: طرح نظارت بر صنوف که از یک ماه پیش آغاز شده، به صورت مستمر تا عید نوروز ادامه خواهد یافت. وی هدف اصلی از اجرای این طرح را اقدام مشترک دستگاه‌های نظارتی بر بازار و کنترل قیمت‌ها در شب یلدا که تا عید نوروز ادامه خواهد داشت، بیان کرد و ادامه داد: تأمین کالاهای موردنیاز مردم با قیمت‌های مناسب و جلوگیری از گران‌فروشی، کم‌فروشی و سایر تخلفات در این ایام به دلیل افزایش تقاضا برای برخی کالاها مانند میوه، آجیل، شیرینی و...، احتمال افزایش قیمت‌ها و سوءاستفاده برخی فروشندگان از دیگر اهداف این طرح است و البته نکته مهم، در این طرح از بازرسان خواسته شده فروشندگان قانون‌مدار و منصف را معرفی نمایند تا از آن‌ها تقدیر گردد. وی در بخش دیگری از سخنان خود گفت: ما با اجرای طرح‌های نظارتی اهداف دیگری از جمله حفظ آرامش بازار و پیشگیری از احتکار کالا و افزایش اعتماد عمومی مردم و حمایت از تولیدکنندگان داخلی را دنبال میکنیم که به این مهم با کنترل قیمت‌ها و جلوگیری از نوسانات شدید در بازار و شناسایی و برخورد با افرادی که اقدام به احتکار کالا می‌کنند و همچنین جلوگیری از ورود کالاهای قاچاق دست خواهیم یافت و این امر موجب افزایش اعتماد مردم به نظام اقتصادی و ایجاد یک بازار رقابتی، عادلانه و شفاف برای مصرف‌کنندگان خواهد شد.
تلاش برای تضمین حقوق مصرف‌کنندگان
جانشین قرارگاه امنیت غذایی شهرستان شیراز گفت: با انجام نظارت‌های مستمر و دقیق، تلاش می‌شود تا بازار کنترل شده و حقوق مصرف‌کنندگان تضمین شود. محمد تولایی شیرازی افزود: بازارچه‌های فروش فوق‌العاده کالا برای تأمین کالای موردنیاز شهروندان شیرازی در شب یلدا با تخفیف ۵ تا ۱۵ درصدی برپا شده است و شهروندان می‌توانند برای خرید به سه نمایشگاه در نمایشگاه بین‌المللی شیراز، پارک آزادی و سالن ۲۲ بهمن و همچنین غرف ۱۵گانه شهرداری در نقاط مختلف شهر شیراز مراجعه کنند. تولایی از اصلاح فرایندهای نرخ‌گذاری کالا در جهت کنترل بهتر قیمت در بازار خبر داد و از مردم شریف شهرستان شیراز خواست اگر تخلفاتی مانند گران‌فروشی، کم‌فروشی، عدم ارائه فاکتور، عدم درج قیمت و... را در جایی مشاهده کردند، این تخلفات را به سامانه ۱۲۴ و ۳۲۳۴۰۰۰۰ اطلاع دهند و تخلفات اصناف را از این طریق پیگیری کنند.
بازارچه‌ها به یاری معیشت میآیند
رئیس سازمان سامان‌دهی مشاغل شهری و فرآورده‌های کشاورزی از عرضه میوه و مواد پروتئینی با تخفیف ویژه در بازارچه‌های شهرداری شیراز و آغاز به کار دو نمایشگاه مشاغل خانگی و کالاهای اساسی در آستانه شب یلدا خبر داد. پژمان شفیعی با بیان اینکه بر اساس هماهنگی‌های انجام‌شده با بهره‌برداران بازارچه‌های منتخب، اقلام ویژه شب یلدا با تخفیف ویژه به شهروندان عرضه می‌شود، اظهار کرد: تخفیف‌های عرضه‌شده شامل انار، پرتقال و سیب در انواع مختلف، هندوانه و مواد پروتئینی شامل مرغ و گوشت خواهد بود که با تخفیف و قیمت مناسب در مقایسه با بازار به مردم عرضه خواهد شد. وی با تأکید بر این موضوع که نظارت بر عملکرد بهره‌برداران در آستانه شب یلدا تشدید خواهد شد، خاطرنشان کرد: ناظران سازمان به شکل محسوس و نامحسوس بر عملکرد بهتر بازارچه‌ها نظارت خواهند کرد. رئیس سازمان سامان‌دهی مشاغل شهری و فرآورده‌های کشاورزی شهرداری شیراز گفت: دو نمایشگاه عرضه کالاهای اساسی و مشاغل خانگی هم‌زمان با شب یلدا در بولوار شاهد و باغ ملی آغاز به کار خواهند کرد.
علیه گران‌فروشی از شب یلدا تا روز مادر
در همین راستا، معاون بازرسی و حمایت از حقوق مصرف‌کنندگان اداره‌کل صمت فارس از اجرای طرح ویژه نظارتی شب یلدا و روز مادر خبر داد. مهدی حسنی با اعلام این خبر به خبرنگار شیرازنوین گفت: با توجه به اینکه امسال شب یلدا و روز مادر هم‌زمان شده است، طرح نظارتی با همکاری بازرسان اتاق اصناف، سازمان جهاد کشاورزی و بسیج اصناف اجرا شده و تا سوم دی‌ماه 1403 ادامه دارد. وی گفت: صنوف هدف اجرای این طرح آجیل و خشکبار، قنادی، میوه و ترهبار، عمده‌فروشان مواد غذایی، خرازان، پوشاک و گل‌فروشان می‌باشد.
حسنی اظهار داشت: تاکنون در اجرای طرح ویژه نظارتی شب یلدا، 203میلیارد ریال تخلف از صنوف مشمول این طرح کشف شده است. معاون بازرسی اداره‌کل صمت فارس افزود: پیش از آغاز اجرای طرح، جلسات لازم با اتحادیه‌های صنوف یادشده برگزار و قرار شد آن‌ها با اعضای خود اتمام حجت لازم را داشته باشند. از تمام صنوف و تولیدی‌های مرتبط تقاضا دارم با رعایت حال مشتریان نسبت به درج قیمت روی کالا، صدور فاکتور رسمی، رعایت درصد سود قانونی، ثبت اطلاعات در سامانه جامع انبارها و تجارت، خرید از مبادی تولید با هدف کاهش قیمت تمام شده و حذف واسطه‌ها اقدام نمایند و بازرسان این موارد را کنترل خواهند کرد. حسنی یادآور شد: رسیدگی به شکایات مردمی، اجرای گشت‌های مشترک بازرسی و نظارت با حضور کارشناسان معتمد اتحادیه‌ها، رؤسای شعب تعزیرات حکومتی فارس و کارشناسان اداره‌کل استاندارد استان و برگزاری نمایشگاه عرضه مستقیم کالا از اولویت‌های اجرای طرح یادشده
می‌باشد.