سعیدرضا امیرآبادی- گروه گزارش
amirabadi_shznvn@yahoo.com

///اشاره:
معادن استخراج طلا در شیراز فعال است. در سده‌های پیشین نام طلای سیاه را بر زباله گذاشتند و از همان دوران بود که علم مدیریت پسماند با توجیه‌های زیست‌محیطی و اقتصادی در کانون توجه قرار گرفت. امروزه عملکرد مدیریت شهری منحصر به ابرپروژه‌های عمرانی نمی‌شود؛ بلکه در حوزه گسترش زیرساخت‌های خدمات شهری تلاش‌های ماندگاری صورت می‌گیرد که مهم‌ترین دستاورد آن پاسداشت محیط‌زیست است. اگر امروز بسیاری از کلان‌شهرهای ایران در گرداب آلودگی‌های زیست‌محیطی گرفتار آمده‌اند، شهر زیبای شیراز با افتخار عنوان فاخر پایتخت محیط‌زیستی آسیا را به خود اختصاص داده است. این عنوان گران‌بها ریشه در مجاهدت‌های پیشینیان و تلاش‌های اهالی امروز دارد که نسبت به پروژه‌های زیست‌محیطی دغدغه دارند. شاید درصد بسیار محدودی از اهالی شیراز از حجم سرمایه‌گذاری مدیریت شهری در سایت‌های تفکیک زباله آگاهی داشته باشند و شاید هیچ‌یک از همشهریان نمی‌دانند که تا سال آینده هیچ زباله ارزشمندی در شهر شیراز بدون عبور از چرخه جداسازی به خاک سپرده نمی‌شود. در این میان فرایند تولید برق از زباله هم منحصر به کشورهای پیشرفته نیست و در شیراز نیز می‌توانیم از این تکنولوژی بهره‌مند شویم.
اما استخراج طلای کثیف پروژه مشارکتی شهروندان با مدیریت شهری است که بدون همراهی مردم عقیم می‌ماند. شهروندان فرهنگ‌مدار شیراز برای بهره‌مندی از جهانشهری زیبا و پاک باید دغدغه‌های زیست‌محیطی خود را افزایش داده و میراث ارزشمند شهر پاک را به آیندگان تحویل دهند. در همین راستا گروه گزارش شیرازنوین گفت‌وگویی با رئیس سازمان مدیریت پسماند شهرداری شیراز داشته است.
 گسترش زیرساخت‌ها در سایت‌های دفن زباله
صمد پناهیان از گسترش چشمگیر امکانات و زیرساخت‌ها در سایت‌های دفن زباله خبر می‌دهد و بر نقش آموزش، فرهنگ‌سازی و طرح‌های تشویقی به منظور افزایش مشارکت شهروندان در بازیافت و مدیرت پسماند تأکید می‌کند. وی با ارائه آمار و ارقامی در این زمینه افزود: در کلان‌شهر شیراز روزانه 1100 تن زباله تولید می‌شود که 10 درصد آن مربوط به نایلون و پلاستیک است و فرایند تجزیه آن در طبیعت بالغ بر چهارصد سال زمان می‌برد.
رئیس سازمان مدیریت پسماند شهرداری شیراز افزود: با آموزش، فرهنگ‌سازی و اتخاذ تعرفه‌های سنگین بر کیسه‌های پلاستیکی می‌توانیم از منابع اولیه به‌نحو مطلوب‌تری استفاده کنیم. او در ادامه از اجرای روش جدید به‌منظور جمع‌آوری زباله‌های قابل‌بازیافت خبر داد و افزود: هم‌اکنون فرایند جمع‌آوری زباله‌های بازیافتی از سه طریق انجام می‌پذیرد که استفاده از اپلیکیشن به‌عنوان راهکار تکمیلی خواهد بود. پناهیان از بهره‌مندی از مبانی هوشمندسازی در علم بازیافت خبر داد و افزود: نرم‌افزار کاربردی جمع‌آوری پسماند با الگوبرداری و آسیب‌شناسی از نمونه‌های موفق کشور در دهه فجر سال جاری رونمایی خواهد شد و با بهره‌برداری از این اپلیکیشن گام مهمی در راستای حذف زباله‌گردها از چرخه مدیریت پسماند برمی‌داریم. او با اشاره به دیگر مزیت‌های بهره‌برداری از این اپلیکیشن گفت: با فراگیری این برنامه کاربردی در میان شهروندان میزان تردد خودروهای مدیریت پسماند در سطح شهر به‌صورت چشمگیری کاهش خواهد یافت که دستاورد آن کاهش ترافیک و سطح آلایندگی است.
 راه‌اندازی ایستگاه‌های بازیافت پسماندهای الکترونیکی
این مقام مسئول از راه‌اندازی ایستگاه‌های پسماند الکترونیکی در سطح شهر خبر داد و افزود: تاکنون دو ایستگاه برای جمع‌آوری پسماند الکترونیکی در مجاورت بازارچه بعثت و بلوار مثنوی راه‌اندازی شده و در آینده بر تعداد آن‌ها اضافه خواهد شد. رئیس سازمان مدیریت پسماند شهرداری شیراز از رایزنی با صنایع الکترونیک به مظنور عقد قرارداد همکاری در زمینه بازیافت پسماندهای الکترونیکی خبر داد و افزود: شهروندان می‌توانند انواع لوازم الکتریکی که قابلیت بازیافت دارند را به این ایستگاه‌ها تحویل داده و در قبال آن هدایایی دریافت دارند. به گفته این مقام مسئول، لوازم الکتریکی که هنوز قابلیت استفاده دارند، به مراکز خیریه اهدا می‌شود تا مورداستفاده اقشار نیازمند جامعه قرار گیرند. پناهیان تأکید کرد: با اجرای فرایند تفکیک از مبدأ با هم‌افزایی شهروندان می‌توانیم از پیمودن چرخه‌های باطل در بازیافت پیشگیری کنیم.
 درآمدزایی و اشتغال‌زایی با پسماند
رئیس سازمان مدیریت پسماند شهرداری شیراز از مزیت‌های اقتصادی، زیست‌محیطی و اشتغال‌زایی صنعت بازیافت خبر داد و افزود: نیمی از زباله‌های خشک را کاغذ و کارتن تشکیل می‌دهد که نباید از چرخه بازیافت حذف شود. وی از استقرار 64 ایستگاه اطلاع‌رسانی و جمع‌آوری مواد بازیافتی در سطح شهر خبر داد و افزود: در هر ایستگاه از مراکز جمع‌آوری مواد بازیافتی سالانه چهار جشنواره و قرعه‌کشی با اهدای جوایز ارزنده برگزار می‌شود. او در این رابطه گفت: برای اولین بار در شیراز موفق به فروش شیشه‌های پسماند شدیم که علاوه بر مزیت‌های محیط‌زیستی، دارای وجهه درآمدزایی برای شهرداری نیز است. رئیس سازمان مدیریت پسماند شهرداری شیراز افزود: آموزش و فرهنگ‌سازی در علم مدیریت پسماند همواره با استقبال شهروندان روبه‌رو شده و مزیت‌های آن به‌صورت مستقیم نصیب شهر و شهروندان می‌شود. وی در بخش دیگری از سخنانش از اجرای طرح آنالیز فصلی برای مدیریت «پسماند تر» خبر داد و افزود: میزان تولید انواع زباله در هر قسمت از شهر پایش می‌شود و داده‌های آماری آن برای برنامه‌ریزی‌های آتی مورد استفاده قرار می‌گیرد. به گفته این مقام مسئول، در شرایط فعلی نیمی از زباله‌های شیراز بر خط سورتینگ تفکیک می‌شوند و با افزایش زیرساخت‌های لازم تا سال آینده می‌توانیم تمامی پسماندها را بر مدار تفکیک قرار دهیم.
 راه‌اندازی زیرساخت‌های پیشرفته در برمشور
رئیس سازمان مدیریت پسماند شهرداری شیراز از فعالیت دو خط 250تنی در سایت برمشور خبر داد و افزود: با بهره‌برداری از خط سوم در بهمن‌ماه سال جاری ظرفیت مدیریت پسماند در این سایت روزانه به 750 تن افزایش می‌یابد و در تلاش هستیم هیچ زباله ارزشمندی برای دفن ارسال نشود.
پناهیان از امضای قرارداد برای راه‌اندازی خط چهارم سایت برمشور خبر داد و افزود: این پروژه در هفته دولت سال آینده به بهره‌برداری خواهد رسید. وی در بخش دیگری از سخنانش از اجرای طرح ترویج و تثبیت پسماند عالی خبر داد و افزود: هر تن زباله معادل 20 لیتر شیرابه تولید می‌کند که یکی از خطرناک‌ترین مواد آلاینده محیط‌زیست به‌شمار می‌رود. به‌منظور مهار این تهدید زیست‌محیطی باید عملیات تفکیک زباله را از مراحل اولیه، یعنی آشپزخانه با مشارکت شهروندان شروع کنیم.
رئیس سازمان مدیریت پسماند شهرداری شیراز افزود: با اجرای طرح خشکاله می‌توانیم گام‌های مؤثری در راستای کاهش تولید پسماند تر و شیرابه زباله برداریم. او با اشاره به اقدامات حمایتی که در این زمینه صورت می‌گیرد، بیان داشت: با توزیع رایگان ظروف خشکاله که با فناوری نانو ساخته می‌شود، به دنبال ترغیب شهروندان برای کاهش تولید شیرابه هستیم و شهروندان از این محصول استقبال شایان‌توجهی داشته‌اند.
 تهیه خوراک دام از خشکاله
به گفته این مدیر شهرداری شیراز، از محصولات خشکاله می‌توان به‌منظور تهیه خوراک دام استفاده کرد و گام مهمی در راستای صیانت از محیط‌زیست برداشت. همچنین از پسماند و نخاله‌های ساختمانی مناسب در پروژه‌های عمرانی استفاده می‌شود و از هدررفت آن‌ها جلوگیری می‌کنیم. وی در ادامه خاطرنشان کرد: ششمین جشنواره بازیافت با اعتبار 77میلیارد ریال به‌منظور تشویق شهروندان به مبانی مدیریت پسماند برگزار می‌شود و در قابل آن جوایز ارزشمندی به شهروندانی که در این زمینه فعال هستند، اهدا می‌شود.
پناهیان از استقبال پرشور همشهریان از جشنواره بازیافت خبر داد و افزود: شهروندان باید بر موضوع آگاهی یابند که عدم برنامه‌ریزی برای مدیریت و بازیافت پسماند چه عواقبی در حوزه‌های زیست‌محیطی دارد. در همین راستا برنامه‌ریزی‌های آموزشی متعددی در زمینه گسترش فرهنگ پسماند صفر در مدارس انجام می‌شود و 60 درصد جامعه هدف را کودکان و نوجوانان تشکیل می‌دهند. او کارنامه کلان‌شهر شیراز در راستای مدیریت پسماند و علم بازیافت را درخشان توصیف کرد و این موفقیت را حاصل مشارکت شهروندان دانست.
 پسماند بیشتر با منابع ارزان‌تر
به باور رئیس سازمان مدیریت پسماند شهرداری شیراز، در ایران دسترسی به منابع آسان‌تر از بسیاری از کشورهاست و این امر باعث شده میزان تولید زباله در مقایسه با استانداردهای جهانی رشد چشمگیری داشته باشد. پناهیان با اشاره به راه‌اندازی چرخه نهایی مدیریت پسماند گفت: شیراز به جرگه شهرهایی می‌پیوندد که در راستای استحصال انرژی از زباله گام برداشته و قرارداد نصب و راه‌اندازی دستگاه زباله‌سوز امضا شده است که طی سه سال آینده به بهره‌برداری می‌رسد. وی از اختصاص زمین مناسب برای اجرای این پروژه خبر داد و افزود: با بهره‌برداری از این پروژه هیچ زباله‌ای در شیراز دفن نخواهد شد و تمامی خروجی دستگاه‌های سورتینگ برای تولید برق و پشتیبانی از شبکه به کار گرفته می‌شود.