تقویت دیپلماسی آب ، روزنامه شیراز نوین
مدیریت بحران آب در ایران نیازمند عزم ملی و همکاری تمامی بخشها و نهادهای مرتبط است. با توجه به روند تغییرات اقلیمی و احتمال تداوم شرایط کمآبی در سالهای آینده، اتخاذ رویکرد پیشگیرانه و آیندهنگر در مدیریت منابع آب کشور ضروری به نظر میرسد.
بر اساس شاخص SPEI (شاخص بارش، تبخیر و تعرق استاندارد)، در سهماهه زمستان سال ۱۴۰۲، مناطق وسیعی از شرق، شمالشرق، بخشهایی از جنوبشرق و عمده مناطق جنوبی کشور با خشکسالی خفیف تا متوسط مواجه بودهاند. وضعیت در برخی مناطق حادتر بوده است. بهعنوان مثال، بخشهای عمدهای از استانهای فارس و شمال هرمزگان با خشکسالی شدید و خیلی شدید مواجه بودهاند. اینک باید شرایط تهدیدآمیز سال گذشته را با سال جاری و در پایان 1403 مقایسه نمود.
این شرایط میتواند تأثیرات جدی بر کشاورزی، منابع آب و حتی شرایط زیستمحیطی این مناطق داشته باشد. البته در این میان، برخی مناطق نیز شرایط مطلوبتری را تجربه کردهاند. شمالغرب، غرب و بخشهایی از مرکز کشور و شرق و جنوب استان سیستان و بلوچستان با ترسالی متوسط تا شدید مواجه بودهاند.
یکی از شاخصهای مهم در ارزیابی وضعیت منابع آب کشور، میزان ذخایر سدهاست. طبق گزارش، حجم آب موجود در مخازن سدها در ۶ ماه منتهی به اسفندماه، حدود ۲۳میلیارد مترمکعب بوده که تنها ۴۷ درصد از ظرفیت کل سدها را تشکیل میدهد. این میزان نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۱۰ درصد کاهش را نشان میدهد.
وضعیت سدها در استانهای مختلف متفاوت است. برخی سدها مانند آبشینه و اکباتان در استان همدان، وشمگیر، گلستان و بوستان در استان گلستان و سد ایلام در استان ایلام، نسبت به سال قبل وضعیت بهتری دارند. در مقابل، وضعیت ذخیره سدهای واقع در استانهای خراسان رضوی، فارس، کرمان، مرکزی و برخی سدهای خوزستان نسبت به مدت مشابه سال گذشته کاهشی بوده است.
مقایسه وضعیت منابع آب ایران با کشورهای همسایه نشان میدهد که بهرغم شرایط نامطلوب در ایران، برخی از کشورهای همسایه وضعیت بهتری را تجربه کردهاند.
در افغانستان، بهجز مناطق غربی که با خشکسالی شدید مواجه بودهاند، سایر مناطق از جمله سرچشمههای رودخانه مشترک هیرمند شرایطی نرمال داشتهاند. در عراق نیز بهجز مناطق مرکزی و شرقی، سایر مناطق شرایط نرمالی را تجربه کردهاند. در ترکیه، بهرغم خشکسالی در برخی مناطق، سرچشمههای رودخانههای دجله و فرات شرایط نرمال و حتی ترسالی خفیف تا متوسط داشتهاند. این تفاوت در وضعیت منابع آب کشورهای همسایه، اهمیت دیپلماسی آب و مدیریت مشترک منابع آبی فرامرزی را برجسته میکند.
تفاوت قابلتوجه در وضعیت بارش و ذخایر آبی استانهای مختلف، نشاندهنده نابرابری در توزیع منابع آب در سطح کشور است. این نابرابری، لزوم اتخاذ رویکردهای متفاوت در مدیریت منابع آب برای مناطق مختلف را برجسته میکند. بهعنوان مثال، در حالی که برخی مناطق غربی کشور با ترسالی مواجه بودهاند، استانهای شرقی و جنوبی با خشکسالی شدید دست و پنجه نرم میکنند.
وضعیت بحرانی چاهنیمهها در سیستان و بلوچستان که به جریان ورودی از افغانستان وابسته هستند، اهمیت مدیریت منابع آب مشترک را نشان میدهد. این موضوع نیازمند تقویت دیپلماسی آب و همکاریهای منطقهای برای مدیریت پایدار منابع آب فرامرزی است.
با توجه به اینکه بخش کشاورزی بزرگترین مصرفکننده آب در ایران است، بازنگری در سیاستهای این بخش ضروری به نظر میرسد. اصلاح الگوی کشت، توسعه کشتهای گلخانهای، استفاده از ارقام مقاوم به خشکی و بهبود سیستمهای آبیاری میتواند به کاهش مصرف آب در این بخش کمک کند. گزارشها نشان میدهد که بهرغم کاهش منابع آب، تقاضا برای آب همچنان بالاست. این موضوع اهمیت مدیریت تقاضا را برجسته میکند. فرهنگسازی، اصلاح تعرفههای آب و استفاده از فناوریهای کاهنده مصرف میتواند در این زمینه مؤثر باشد.
کاهش ذخایر سدها نشان میدهد که علاوه بر مدیریت مصرف، نیاز به سرمایهگذاری در زیرساختهای جدید آبی وجود دارد. توسعه سیستمهای جمعآوری آب باران، بازچرخانی آب و استفاده از منابع آب غیرمتعارف میتواند به افزایش منابع آب در دسترس کمک کند. دقت و جامعیت اطلاعات ارائهشده در این گزارش، اهمیت سیستمهای پایش و مدیریت اطلاعات منابع آب را نشان میدهد. توسعه و بهبود این سیستمها میتواند به تصمیمگیری دقیقتر و مدیریت بهتر منابع آب کمک کند؛ هرچند نیاز به سرمایهگذاری با اصلاح سیاستهای بینالمللی امکانپذیر است.
تاکنون نظری برای این خبر ثبت نشده است!
ثبت نظر جدید
خبرهای تصادفی روزنامه شیراز نوین