پایگاه جهانی تخت جمشید در اقدامی برخلاف ضابطه‌های میراث‌فرهنگی، ساخت میدان در محوطه تاریخی «نقش رستم» را بلامانع دانسته که در واقع، تیر خلاصی به این یادمان جهانی ایران است.
به گزارش باشگاه خبرنگاران جوان، یادمان تاریخی نقش رستم از جمله محوطه‌های تاریخی ارزشمندی است که مورد تعرض و دست‌اندازی‌های فراوانی در عرصه و حریم آن، قرار می‌گیرد. از جمله این دست‌درازی‌ها که اخیراً صورت گرفته است، ساخت میدان در این محوطه باستانی است.
سیاوش آریا فعال و پژوهشگر تاریخ ایران و میراث‌فرهنگی در فارس با ارسال تصاویری برای خبرنگار ما، اظهار کرد: پایگاه جهانی تخت جمشید در اقدامی برخلاف ضابطه‌های میراث‌فرهنگی، ساخت میدان در کنار سنگ‌نگاره تاج ستانی اردشیر یکم ساسانی در محوطه باستانی «نقش رستم» از سوی اداره راه و شهرسازی را بلامانع دانسته و این طرح را امضا کرده است که در واقع، تیرخلاصی به یادمان جهانی ایران است. او ادامه داد: این محوطه تاریخی ارزشمند مورد تعرض و دست‌اندازی‌های فراوانی در عرصه و حریم آن قرار گرفته است.
آریا افزود: کَندن کف محوطه «نقش رستم» بدون داشتن طرح مصوب و تأیید در شورای فنی و پروانه (مجوز) از پژوهشکده باستان‌شناسی کشور به بهانه‌های دفع آب‌های سطحی و همچنین دست‌درازی در حریم ممنوعه و درجه‌یک آن با ساخت‌وساز‌های غیرقانونی و بدون پروانه در منطقه حاجی‌آباد، از جمله رخداد‌های ناگوار و تعرض به این یادگار باستانی جهانی است. او تصریح کرد: اما یکی از تعرض‌هایی که اخیراً به این محوطه باستانی نامدار به «نقش رستم» شده است، این است که در نزدیکی و چندین متری سنگ‌نگاره تاج ستانی اردشیر یکم ساسانی و حریم ممنوعه و چسبیده به عرصه از سوی اداره راه و شهرسازی ساخت میدانی آغاز شده است. پژوهشگر تاریخ ایران و میراث‌فرهنگی در فارس گفت: این مکان عرصه مسلم باستانی و تاریخی محوطه نامدار به «نقش رستم» است و دارای لایه‌های فرهنگی است که با ساخت میدان برای همیشه از میان می‌رود.
فعال میراث‌فرهنگی در فارس افزود: این در حالی است که همه کارشناسان شورای فنی در استان با این طرح مخالف هستند و آن را خلاف ضابطه‌ها و قانون‌های میراث‌فرهنگی می‌دانند و هیچ‌یک از اعضای شورای فنی پایگاه جهانی تخت جمشید که محوطه «نقش رستم» نیز زیرمجموعه آن‌هاست، این طرح را امضا نکرده‌اند. او بیان کرد: اما مدیریت پایگاه جهانی پارسه بدون توجه به نظر کارشناسان و مهم‌تر از همه، ضابطه و قانون‌های میراث‌فرهنگی، طرح را مصوب کرده و آن را بلامانع دانسته است و ساخت میدان در چندین متری آثار باستانی «نقش رستم» و در عرصه باستانی و تاریخی آن، آغاز شده است. آریا اضافه کرد: کارشناسان میراث‌فرهنگی، این اقدام را علاوه بر سرپیچی از قانون‌های میراث‌فرهنگی و تخلف، فاجعه می‌دانند و معتقدند که چگونه اداره‌کل میراث‌فرهنگی استان و پایگاه جهانی پارسه (تخت جمشید) خود به ضابطه‌های میراث‌فرهنگی اهمیتی نمی‌دهد و به آن بی‌توجه است؟ زمانی که پایگاه جهانی پارسه و اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان به قانون احترام نمی‌گذارند، آنگاه چگونه می‌توان از عموم مردم خواست به قانون‌های میراث‌فرهنگی احترام بگذارند؟ او ادامه داد: بررسی‌ها نشان می‌دهد که موضوع ساخت میدان به اوایل دهه نود خورشیدی بازمی‌گردد که در آن زمان شورای فنی با این طرح مخالفت کرده و قاطعانه در برابر آن می‌ایستد.
پژوهشگر تاریخ ایران و میراث‌فرهنگی در فارس گفت: در اواخر دهه نود خورشیدی دوباره این موضوع مطرح شده و باز کارشناسان میراث‌فرهنگی پروانه کار را نمی‌دهند و حتی مسیر جایگزین از سوی مشاور میراث‌فرهنگی پیشنهاد شده تا کمترین دخل و تصرف و نابودی آثار تاریخی صورت گیرد. اما به تازگی از سوی پایگاه جهانی پارسه، ساخت میدان در عرصه مسلم باستانی و تاریخی و حریم ممنوعه و چسبیده به آثار باستانی و بسیار ارزشمند «نقش رستم» و در چندین متری یادگار‌های تاریخی، پروانه ساخت میدان به ادارۀ راه و شهرسازی داده شده است که برابر با قانون‌های میراث‌فرهنگی تخلفی آشکار محسوب می‌شود.
فعال میراث‌فرهنگی در فارس افزود: جاده آسفالته کنونی که در گذشته ساخته شده، از روی عرصه مسلم باستانی و تاریخی محوطه «نقش رستم» رد شده است و سبب لرزه‌های پیاپی در اثر گذر صد‌ها خودروی سنگین و کامیون بر سازه نامدار به «کعبه زرتشت» می‌شود و کارشناسان میراث‌فرهنگی نیز، بار‌ها به برچیده شدن آن اعتراض کرده‌اند. زیرا فاصله سازه نامدار به «کعبه زرتشت» تا جاده آسفالته کنونی تنها ۱۰۰ متر است. او تصریح کرد: همچنین با پیگیری‌های اداره کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان و پایگاه جهانی پارسه در گذشته، بنا بوده که این جاده آسفالته برداشته شود. اما می‌بینیم که نه‌تنها این جاده و مسیر آسیب‌رسان که برخلاف ضابطه‌های عرصه و حریم میراث‌فرهنگی شکل گرفته، برچیده نشده است، که در اقدامی برخلاف ضابطه و قانون‌های میراث‌فرهنگی، می‌خواهند میدانی نیز در محوطه نزدیک به آثار باستانی «نقش رستم» برپا کنند که به باور کارشناسان میراث‌فرهنگی فاجعه و تیر خلاصی به یادمان جهانی ایران است.
آریا گفت: همچنین اقدام‌های نسنجیده و غیرقانونی و خلاف ضابطه‌های میراث‌فرهنگی، خطر تعلیق پیوست پرونده «نقش رستم» را به میراث جهانی پارسه در پی خواهد داشت. این در حالی است که مسیر جایگزین از سوی مشاور میراث‌فرهنگی در اواخر دهه نود خورشیدی پیشنهاد شده و باید اجرا شود. او افزود: از سویی، بدون شک زمانی که ارزیابان یونسکو برای پیوستن پرونده «نقش رستم» به میراث جهانی پارسه می‌آیند، به ساخت جاده که از عرصه مسلم باستانی و تاریخی محوطه «نقش رستم» گذر کرده است، ایراد خواهند گرفت. حال چگونه است که به این جاده آسفالته که باید برچیده می‌شد، میدانی هم افزوده شود.
ضابطه‌های حریم میراث‌فرهنگی
پژوهشگر تاریخ ایران و میراث‌فرهنگی در فارس در ادامه به بخشی از ضابطه‌های حریم درجه یک و ممنوعه محوطه باستانی نامدار به «نقش رستم» اشاره می‌کند: بند یک: ساخت هرگونه ساختمان و تأسیسات، نصب دکل، درخت‌کاری، دیوارکشی، حصارکشی، پی‌کنی، کند و کاو، تسطیح زمین‌های کشاورزی، هرگونه عملیات استخراج معدن‌های سنگ، شن و ماسه و خاک رُس، دفن و رهاسازی زباله و همانند آن ممنوع است. بند پنج: در محدوده حریم درجه‌یک، ساختمان‌های مسکونی یا دامداری و تأسیسات مربوط به آن‌ها و هر نوع تأسیسات دیگر موجود باید در زمان مناسب (موقع مقتضی) برچیده شود.
آریا گفت: همان‌گونه که اشاره شد، هرگونه ساخت و سازی حتی درخت‌کاری ممنوع است. همچنین ساخت و ساز‌ها و تأسیسات و... که پیش از مصوبه حریم و ضابطه‌های میراث جهانی پارسه (تخت جمشید) و نقش رستم وجود داشته است، باید در زمان مناسب برچیده شود. حال چگونه است که در فاصله چندین متری آثار باستانی و محوطه ارزشمند «نقش رستم» طرح ساخت میدان مصوب شده است؟ فعال میراث‌فرهنگی در فارس بیان کرد: کارشناسان میراث‌فرهنگی معتقدند که پایگاه جهانی پارسه و اداره کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان با امضا کردن و بلامانع دانستن طرح ساخت میدان در چندین متری آثار باستانی و محوطه تاریخی بسیار ارزشمند «نقش رستم» در واقع، خودزنی کرده و تیر خلاصی را بر پیکره یادمان جهانی ایران زده‌اند. او اضافه کرد: همچنین کارشناسان با ابراز نگرانی از وضعیت به وجود آمده، ساخت میدان را فاجعه‌ای بزرگ برای میراث‌فرهنگی می‌دانند و از رسانه‌ها و کُنشگران میراث‌فرهنگی درخواست همراهی و هم‌صدایی و اعتراض تا به نتیجه رسیدن و پیشگیری از ساخت میدان را دارند. حال باید دید که آیا معاونت میراث‌فرهنگی کشور، امور پایگاه‌های جهانی و ملی، مدیرکل حفظ و احیای بناها، محوطه‌ها و بافت‌های تاریخی کشور به میدان می‌آیند و از ادامه این کار پیشگیری خواهند کرد یا سکوت پیشه کرده و خود را شریک در تخلف‌ها به شمار می‌آورند. محوطه تاریخی فرهنگی «نقش رستم» یکی از باارزش‌ترین یادمان‌های باستانی کشور محسوب می‌شود که نزد باستان شناسان و پژوهشگران جایگاه خاصی دارد و در ۶ کیلومتری میراث جهانی پارسه (تخت جمشید) و در شهرستان مرودشت جای گرفته و قرار است در آینده پرونده آن به پرونده میراث جهانی پارسه افزوده شود و به ثبت جهانی در سازمان علمی، فرهنگی و آموزشی یونسکو برسد. همچنین این محوطه باستانی، آثاری از ۳ دوره مهم تاریخی همانند ایلامیان، هخامنشیان و ساسانیان به همراه یک سنگ‌نبشته قاجاری را در خود جای داده است. به همین جهت، کارشناسان نگاه ویژه‌ای به آن داشته و این مجموعه را یکی از ارزشمندترین یادمان‌های تاریخی کشور می‌دانند. نقش رستم برای نخستین بار در سال ۱۳۰۲ خورشیدی برابر با ۱۹۲۳ میلادی به وسیله «اِرنست هِرتسفلد» بررسی و کاوش شد. محوطه باستانی «نقش رستم» با شماره ۲۱ در ۲۴ شهریور ۱۳۱۰ شمسی به ثبت ملی رسیده است.