سیاه‌چاله

دلار تا مرز روانی یک‌صدهزار تومانی یک نفس فاصله دارد و از مهاجرت دهک‌های اقتصادی به لایه‌های فرودست چه می‌دانیم؟ اختلاف طبقاتی با مستولی‌شدن فقر بیشتر نمایان می‌شود. همان‌قدر که رشد شاخص فلاکت و افزایش خط فقر دهک‌های اقتصادی را یکی پس از دیگری در سیاه‌چاله خود فرو می‌بلعد، در آن سوی میدان همیشه عده ویژه‌ای هستند که با هر تکانه اقتصادی و تنش ارزی و آشوب مالی بر حجم ثروت‌های شبهه‌برانگیزشان افزوده شده و از این رود گل‌آلود، ماهی‌های درشت صید می‌کنند. ناآرامی‌های اقتصادی مردمان فرودست را فقیرتر و ندارتر از گذشته می‌کند و در این میان طبقه متوسط هم چاره‌ای جز کوچ اجباری به دهک‌های پایین‌تر ندارد. دهک‌های سفلی همان محدوده‌هایی هستند که جرم و بزهکاری در آن‌ها موج می‌زند و تا وقتی که فقر برقرار است و قربانی می‌گیرد، راه گریزی هم از این پهنه شوم وجود ندارد.
تلاش‌های زیادی شده است تا بتوان به وسیله ارتقای فرهنگ عمومی و تقویت مبانی پیشگیرانه بر این آسیب‌ها فائق آمد؛ اما تا زمانی که که فقر عنصر مستولی جامعه باشد به بن‌بست برمی‌خوریم. در این کارزار جان‌فرسا سلسله‌ای از آسیب‌های اجتماعی شکل می‌گیرد که پیامدهای ناگوار آن گریبان‌گیر همه اقشار جامعه خواهد شد و رویارویی با آن عملیات سهل و آسانی نیست.
رشد پدیده فقر در گلوگاه‌های مختلفی آثار خود را به رخ می‌کشد. گروهی از مستأجران که درآمدشان با نرخ تورم و اجاره‌بها رشد نیافته چاره‌ای جز ترک مناطق میانی شهر و مهاجرت به حاشیه‌ها ندارند و این در حالی است که در مناطق مرزی شهرها، سلسله‌آسیب‌های اجتماعی بیداد می‌کند .گروهی از مردم به دلیل گرانی دارو و درمان توانایی تهیه داروهای گران‌قیمت در بازار سیاه را ندارند و مظلومانه عزیزانشان را بدرقه خاک سرد گورستان می‌کنند. اقشاری هم برای روزها و ماه‌ها رنگ اقلام پروتئینی را نمی‌بینند و با حسرت برنامه‌های آشپزی رسانه ملی را می‌نگرند که ماهی و شاه‌میگو‌ها را در ظرف‌های خوش‌رنگ‌ولعاب طبخ می‌کنند. همه این‌ها تنها گوشه‌ای از زوایای تیغ بران فقر است که اثرات آن را در جامعه مشاهده می‌کنیم. به‌موازات این آسیب‌ها در لایه‌های پنهان جامعه با هجمی از عقده‌های فروخورده‌ای روبه‌رو هستیم که دیر یا زود سر چرکین آن‌ها باز می‌شود و جامعه را به تباهی می‌کشاند. افزایش جرم و جنایت و سلسله‌بزهکاری‌ها نتیجه فقر و اختلاف طبقاتی است که این روزها بر جامعه سایه افکنده و هر روز قربانیان بیشتری می‌گیرد. پدیده مذموم اختلاف طبقاتی از آسیب‌های گزنده‌ای است که در پی تنش‌های اقتصادی رشد قارچ‌گونه‌ای داشته و توجه چندانی به آن نمی‌کنیم. متأسفانه مردم ایران آوردگاه چندانی برای تخلیه انرژی و وقت‌گذرانی در اختیار ندارند و با فقر زیرساخت‌ها در این زمینه روبه‌رو هستیم. به همین دلیل پدیده خیابان‌گردی به یک تفریح غالب در میان اقشار جوان بدل شده و اوقات گران‌بهایی از نسل جوان را به بهانه تفریح هدر می‌دهد؛ تفریحی که می‌تواند آبستن ورود به دروازه اعتیاد و جرم باشد. آشکار است که برای حل چالش فقر و کمرنگ کردن اختلاف طبقاتی، نسخه‌های ضربتی راهگشا نیست. اما می‌توان زیرساخت‌هایی برای تفریح جوانان پدید آورد تا حجم انرژی‌های انباشته و عقده‌های فروخورده را به دور بریزند. شاید بدین وسیله بتوان از حجم آسیب‌های اجتماعی که به صورت فزاینده‌ای در حال رشد قارچ‌گونه است، اندکی کاست.