طلوع آفتاب از قله میراث، روزنامه شیراز نوین
یکی از زیباترین سنگنوشتههای دوره ساسانی بر فراز کوهستان نقش رستم مرودشت رخ نمود.
«کوهستان نقش رستم» از جمله کوهستانهایی است که «بار میراث معنوی» دشت مرودشت را در بیشتر دورههای تاریخی و چند سده پس از ورود اسلام به دوش خود کشیده است.
چندین سنگنگاره مذهبی «انشانی» همزمان با دوره ایلام، ایجاد آرامگاههای شاهان هخامنشی در دل صخرههای نقش رستم و قربانیهایی که تا پایان دوره هخامنشی در کنار آرامگاهها انجام میگرفته و همچنین نگاره ساختمان نامور به کعبه زرتشت روی سکههای شاهان مستقل فارس، شاهد گویای سپندینگی این مکان بوده است.
فراوانی تدفینهای زرتشتی در کوهستان نقش رستم به عنوان کوهستانی سپند، عنوان «بن خانک» در سنگنوشته کرتیر (بر دیواره کعبه زرتشت) و همچنین «دژ نپشت» در کتاب پنجم دینکرد و ایجاد سنگنگارههای شاهان ساسانی در این مکان نشان میدهد که با بنیادگذاری سلسله ساسانی بر سپندینگی کوهستان نقش رستم بسی افزوده شده است. دکتر ابوالحسن اتابکی باستانشناس دوره ساسانی در همین زمینه گفت: این بارِ معنوی از مفاهیم سنگنوشتهها نیز برداشت میشود: داریوش بزرگ، اردشیر و شاهپور یکم ساسانی، اعلامیههای سیاسی- مذهبی و تبلیغاتی خود را بر دیواره صخرههای نقش رستم و کعبه زرتشت برای آیندگان به نگارش درآوردهاند و نجیبزادگان و پارسایان قلعه نقش رستم و شهر استخر نیز با نگرش به همین «تقدس کوهستان» به کمک کاتبان بومی، اندیشههای خود را در جملههایی کوتاه روی تختهسنگهای هموار نگاشتهاند. وی گفت: بخشی از این سنگنوشتههای به نگارش درآمده، دربردارنده پند و اندرزهایی میشود که مفاهیم گوناگون اخلاقی را در بر میگیرند. برخی از آنها اشاره به ساختوسازهای فراز کوهستان دارد و بخشی دیگر نیز جملههای دعایی است که به آمال و آرزوهای فردی پرداخته است. اتابکی افزود: اندازه این سنگنوشته نزدیک به ۶۵ در 7 سانتیمتر به شکل افقی نگاشته شده است. سنگنوشته نویافته حاضر نیز که با همکاری ابراهیمی و دکتر فضلاله حبیبی کشف شده و مورد بررسی و خوانش قرار گرفته و در فصلنامه «آوای تاریخ» در تهران به چاپ رسیده، دربرگیرنده اندرزی کوتاه به «خط پهلوی کتابی» است که در یک سطر به شکل افقی بر سنگهایی هموار بر فراز کوهستان نقش بسته است. موضوع این اندرز، رویارویی و هماوردی میان دو نیروی «هوشیاری» و «دانایی» است که از دیدگاه نویسنده یا نگارنده آن، تنها راه هماوردی با انسان هشیار و بیدارتَن، کسی است که دارای قدرت دانایی باشد. متن سنگنوشته نشان میدهد که مفاهیمی چون دانایی و خردورزی، پیشگام اندیشههای اخلاقی در دوره ساسانی بوده؛ چنانچه با توسل به همین دانایی و خردورزی است که مردمان میتوانند در آزمونهای دشوار راه درست را انتخاب کنند. دانایی و خرد به معنای درک و فهم، عامل سنجش میان نیکی و بدیها در ایران باستان به شمار میرفته و گاه نیز فراتر آن در جامعه ایرانی نمو پیدا کرده و ستایش شده است. دلیل اینکه ما میگوییم یکی زیباترین سنگنوشتههای پهلوی است، به خاطر اینکه کاتبی زبردست و خوشنویس این سنگنوشته را بر پهنه کوهستان نگاشته است. درباره زبردستی کاتبان در کتاب خسرو قبادان چنین آمده است: دبیری آنگونه (است) که خوبنویس، تندنویس، باریکنویس، کامکارانگشت و فرزانهسخن باشد. ستایش دانایی و خرد در متونی چون «مینوی خرد»، «اندرز بزرگمهر»، «کارنامه اردشیر بابکان»، «اندرز بهزاد پیروز فرخ»، «بهمننامه» و «اندرز آذرفرنبغ» نشان از اهمیت این مفاهیم اخلاقی در جامعه آن روزگار بوده است. دکتر اتابکی یادآور شد: دلیل این همه پافشاری بر وجود دانایی و خردورزی ریشه در «فرهنگ اوستایی» دارد. این اندیشه در شعر شاعران ایرانی بهویژه در شاهنامه فردوسی به شکل فزاینده، همچنان بازتاب یافته است:
تو چیزی مدان کز خرد برتر است
خرد بر همه نیکوییها سرست
فـــزون از خرد نیست اندر جهان
فــــروزندهی کهتران و مهان
تاکنون نظری برای این خبر ثبت نشده است!
ثبت نظر جدید
خبرهای تصادفی روزنامه شیراز نوین