تاریخ موسیقی ایران و تصحیح رساله «مقاصد الادوار» منتشر شد، روزنامه شیراز نوین
به همت پژوهشگر و موسیقیدان شیرازی؛
تاریخ موسیقی ایران و تصحیح رساله
«مقاصد الادوار» منتشر شد
آیین رونمایی از دو کتاب «تاریخ موسیقی ایران از اساطیر تا پهلوی» تألیف ابوالفضل (چکاد) زندهبودی و «مقاصد الادوار» با میزبانی موزه تاریخطبیعی و تکنولوژی دانشگاه شیراز و استقبال علاقهمندان به موسیقی برگزار شد.
در همین ارتباط چکاد زندهبودی که ریاست انجمن موسیقی استان فارس را هم برعهده دارد، طی سخنانی گفت: تألیف کتاب «تاریخ موسیقی ایران از اساطیر تا پهلوی» بالغبر یک و نیم سال بهطول انجامید و در تهیه آن بیش از یکصد منبع معتبر علمی موردِاستفاده قرار گرفت.
وی با بیان اینکه کتاب «تاریخ موسیقی ایران از اساطیر تا پهلوی» به سفارش دانشگاه فرهنگ و هنر فاضل توسط انتشارات گنج علم به زیور طبع آراسته شده است، اظهارداشت: این کتاب برخلاف سایر کتب تاریخ موسیقی که یا «رویکرد تاریخشناسانه داشته و از جنبههای تخصصی موسیقی غفلت کردهاند» و یا «رویکرد صرفاً موسیقیشناسانه داشتهاند و از جنبههای تاریخی آن غفلت کردهاند، تلاش در یک مطالعه بینرشتهای چند مضمونی، هم سیطره تاریخی تاریخ موسیقی ایران را موردِتوجه قرار دهد و هم سیطره تخصصی موسیقی را در معرض کنکاش بگذارد.
زندهبودی با اشاره به اینکه نقطه آغازین کتاب به آفرینش موسیقی در اساطیر و دوران باستان میپردازد؛ ابراز داشت: در واقع ما به دنبال این واقعیت بودیم که آفرینش موسیقی در ایران باستان چگونه بوده و اساساً موسیقی در دوران اساطیر چه نقشی داشته و این موضوع تا پایان پهلوی دوم مورد رصد قرار گرفته است.
به گفته این پژوهشگر موسیقی، از جنبه موسیقیشناسانه، دست ما برای قضاوت، تحلیل، بررسی و اظهارنظر دقیقتر از زمان پس از اسلام به دلیل وجود همین رسالات پر است.
وی با بیان اینکه کتاب مقاصد الادوار رسالهای در زمینه موسیقی است که در قرن دهم هجری به همت محمودبن عبدالعزیزبن عبدالقادر مراغی تألیف شده است؛ اظهار داشت: با توجه به اینکه در اثر گذر زمان تغییراتی در این رساله ایجاد شده بود ضرورت داشت تا اصلاحاتی در آن انجام شود که این مهم با همراهی سه نفر از پژوهشگران حوزه موسیقی شامل دکتر سیدحسین میثمی، دکتر محمد میرزایی و ابوالفضل (چکاد) زندهبودی و همراهی دانشگاه هنر ایران به چاپ رسید.
این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه هیچ سند شنیداری در مورد موسیقی از پیش از دوران قاجار وجود ندارد؛ ابراز داشت: آنچه از پیش از قاجار باقیمانده عمدتاً در قالب رسالات، یادداشتها، سفرنامهها، دیوارنگارهها و کتیبهها که طبیعتاً در اثرگذر زمان تغییراتی در آنها رخ داده است.
زندهبودی با بیان اینکه رسالات را بهنوعی میتوان تئوری موسیقی پیش از دوران قاجار توصیف کرد؛ اظهارداشت: آنچه که باید به آن توجه داشت این است که موسیقی پیش از دوران قاجار دارای نظام دستگاهی نبوده و بهصورت مقامی اجرا میشده؛ بنابراین یکی از مهمترین اسنادی که از آن زمان در اختیار ما قرار دارد و برای ما باقیمانده همین رسالات موسیقی است.
به گفته وی، عمده این رسالات موسیقی در نهضت ترجمه ایران دوره عباسی نوشته شدهاند و با بزرگانی مانند فارابی، ابنسینا، صفیالدین اورموی، عبدالقادر مراغهای و قطبالدین شیرازی به اوج میرسند.
زندهبودی، عمدهترین موضوعات این رسالات را نظام اجرایی موسیقی کلاسیک ایرانی تا قبل از دوران قاجار عنوان کرد و ادامه داد: در آن دوران موسیقی به دو بخش تألیف و ایقاع تقسیم میشده که در بحث تألیف با مفاهیم مرتبط با عنصر صوت ازجمله فواصل و کششها مواجهیم و در بحث ایقاع نیز با ضرب قطعات سروکار داریم.
وی افزود: در فصلهای مختلف این رسالات به مفاهیم و تعاریفی مانند صوت، نغمه، فاصلهگذاری، انگشتگذاری، تعداد و کوک سیمهای انواع عود، تعداد و نوع مقامهای اجرایی پرداخته شده است.
مصحح کتاب مقاصد الادوار در ادامه سخنان خود گفت: در آن دوران طبیعتاً نُتنِگاری وجود نداشته و فواصل براساس آوانگاری ابجد نوشته شده و دورههای ریتمیک مانند صغیر اول، صغیر ثانی، رَمَل و… نیز بر اساس نظام عروضی ادبیات شکل گرفته است.
زندهبودی در پاسخ به اینکه چه ضرورت و کارکردی از تصحیح رسالات موسیقی در عصر حاضر وجود دارد، گفت: مطالعه این رسالات یک هویت کلی از نظام اجرایی موسیقی کلاسیک دوران قبل از قاجار را به ما ارائه میدهد؛ کمااینکه برای تصحیح این کتاب از سه نسخه استفاده شد و بالغبر سه سال هم بازنویسی و تصحیح آن تمام شد.
گفتنی است ابوالفضل زندهبودی، موسیقیدان جوان شیرازی، فارغالتحصیل کارشناسی ارشد اتنوموزیکولوژی (قوم موسیقیشناسی) از دانشگاه هنر ایران است که با نام هنری چکاد زندهبودی شناخته میشود. از وی بهجز کتاب تاریخ موسیقی ایران از اساطیر تا پهلوی و مقاصد الادوار، کتاب دیگری به « تاریخ موسیقی ایران و تأثیر ظهور اسلام بر آن» نیز وارد بازار نشر شده است.
تاکنون نظری برای این خبر ثبت نشده است!
ثبت نظر جدید
خبرهای تصادفی روزنامه شیراز نوین