اشاره:
1403 برای شیراز سال باشکوهی بود. جهش‌های عمرانی یکی پس از دیگری از راه رسیدند و دستاورد آن توسعه پایدار و ارتقای کیفیت زندگی شهروندان است. در سال 1403 بود که شهرداری در هفته دولت، روز شیراز و دهه پرفروغ فجر پرچم‌دار عمران و آبادانی شد و کار تا جایی پیش رفت که عالی‌ترین مقامات کشوری برای گشایش پروژه‌های عمرانی از یکدیگر سبقت گرفته و راهی شهرراز می‌شدند.
اگرچه تاریخ سازندگی شیراز حاوی فرازهای متعددی است، اما وجه تمایز آن در سال‌های اخیر توسعه متوازن است؛ بدین معنا که پروژه‌های قطار شهری، توسعه فضای سبز، طرح‌های مشارکتی و سرمایه‌گذاری، پیاده‌راه‌های سلامت، تقاطع‌های چندسطحی، نوسازی ناوگان حمل و نقل عمومی، تجهیز زیرساخت‌های مدیریت پسماند، جشن‌ها و رویدادهای شهروندی، زیرگذرها و بسیاری دیگر از رویدادهای خرد و کلان در کنار یکدیگر به مرحله اجرا درآمدند تا گوشه‌ای از عقب‌ماندگی‌های زیباترین شهر خاورمیانه اندکی جبران شود و شهروندان و گردشگران با هم در بزرگ‌راه توسعه متوازن قدم بزنند.
اگرچه نرخ تورم در سال 1403 رکورد شکست و همه ما روزهای پرآشوب و جان‌فرسایی را پشت سر می‌گذاریم؛ اما در این شرایط هم تأمین میلگرد به عنوان یکی از مهم‌ترین و اساسی‌ترین نیازهای ابرپروژه‌ها تقطیع نشد و بسیاری از طرح‌های عمرانی نظیر دوربرگردان اردیبهشت زودتر از موعد مقرر تقدیم شهروندان فرهنگ‌مدار شیراز در سومین حرم اهل بیت(ع) و پایتخت فرهنگی شدند.
سربلند در برابر اعتماد شهروندان
با همه این تفاسیر، چشم و چراغ شیراز در سال جاری به پروژه زیرگذر گویم روشن می‌شود؛ ابرپروژه‌ای که استوار بر بتن و فولاد است و با این حال ماهیت دوستدار محیط‌زیستی دارد. زیرگذر گویم در کنار همه ویژگی‌های منحصربه‌فردی که داراست، سند افتخارآمیزی از اعتماد و مشارکت شهروندان با مدیریت شهری است.
به یاد داریم که در بازدیدهای شبانه چگونه اهالی منطقه از اجرای این پروژه اظهار نگرانی می‌کردند و چگونه مدیریت شهری طی دو سال توانست اعتماد آن‌ها را به خود جلب کرده و میزان مشارکت‌های مردمی را برای پروژه‌های آتی ارتقا بخشد.
به دلیل هراس از اعتراضات مردمی و ازدحام دوچندانی که در محور شمال غربی شیراز وجود داشت، بسیاری از مدیران شهری در سنوات پیشین از جرئت کافی برای آغاز عملیات عمرانی این پروژه برخوردار نبودند و با مسکن‌های مقطعی درصدد عبور از مجاورت آن برمی‌آمدند. اما مهندسان توانمند شهرداری شیراز با تکیه بر اندیشه‌ها و حمایت‌های کلیددار شهرراز، به رؤیای این پروژه فاخر جامه عمل پوشاندند و در پایان سال 1403 به روزشمار بهره‌برداری از این ابرپروژه نزدیک می‌شویم.
بهره‌برداری از زیرگذر گویم حسن ختام شیرین و افتخارآمیزی بر پروژه‌های مدیریت شهری شیراز در سال 1403 خواهد بود.
قصه از کجا شروع شد
آیین کلنگ‌زنی پروژه زیرگذر گویم در بامداد چهارمین روز از شهریورماه ۱۴۰۱ مقارن با سومین روز از هفته دولت با حضور معاون رئیس‌جمهور وقت با اعتبار اولیه 540میلیارد تومان و ثانویه 700میلیارد تومان بر زمین زده شد و در روزهای پایانی 1403 با ارزش دوهزارمیلیارد تومان به بهره‌برداری خواهد رسید. این زیرگذر به طول 2 کیلومتر، عرض ۲۴ متر شامل ۱۲۰۰ متر زیرگذر نیمه‌مسقف و ۴۰۰ متر راه‌های دسترسی است.
درنهایت، این پروژه با ارزش روز ۲۸۵۰میلیارد تومان و هزینه تملک ۴۰۰میلیارد تومان، بزرگ‌ترین پروژه زیرگذر در جنوب کشور محسوب می‌شود و با تکمیل آن، ترافیک محورهای اصلی شهر بهبود خواهد یافت.
شهرداری شیراز به منظور جلب رضایت ساکنان گویم دو راهکار تملک و اجاره را پیش گرفت. تملکات این پروژه با هزینه‌های بین ۴۰ تا ۱۰۰میلیون تومان به ازای هر مترمربع انجام شده و تلاش گردید تا هیچ فردی ناراضی نباشد. بعضی از املاک شهروندان نیز به صورت موقت به اجاره شهرداری شیراز با تعرفه‌های عادلانه درآمدند تا در مسیر اجرای پروژه عمرانی حقی ضایع نشود و رضایت کامل شهروندان حاصل گردد.
بیش از ۲۰ واحد مسکونی، ملکی و همچنین تجاری جزو معارضین این پروژه بودند. همچنین پنج مورد اماکن عمومی وجود داشت که می‌بایستی به تملک درآمده و با همکاری و تعامل شهرداری این مهم میسر گردید و تعداد ۱۵۶ قرارداد با مغازه‌داران تنظیم شد.
توجه داشته باشیم این عیدانه شهرداری شیراز نقش فرااستانی داشته و در حمل و نقل عمومی کریدور جنوبی کشور تسهیلگری می‌کند. در برنامه زمان‌بندی اولیه مقرر شد که زیرگذر گویم در آذرماه 1404 به بهره‌برداری برسد که با دستور ویژه شهردار شیراز و اختصاص اعتبار و امکانات لازم 10 ماه زودتر از موعد مقرر به بهره‌برداری
رسید.
سنگینی بار آزادراه بر شانه‌های شیراز
از سوی دیگر به این پروژه بنگریم. بیش از یک سال است که بار ترافیک ورودی آزادراه شیراز- اصفهان بر شانه‌های گویم سنگینی می‌کند و این گره کور، بیش از همه به زیان محیط‌زیست، گردشگران و اهالی منطقه است. این گره ترافیکی می‌توانست به قیمت از دست رفتن جان یک نفر تمام شود که البته این قصه پرغصه به زودی به پایان راه خود نزدیک خواهد شد.
به گفته شهردار شیراز، پروژه بزرگ‌‌مقیاس زیرگذر نیمه‌مسقف گویم فقط چند قدم تا بهره‌برداری فاصله دارد و مدیریت شهری به خود می‌بالد که با اجرای این طرح بزرگ عمرانی، طیف گسترده‌ای از مردم شیراز و استان‌های فارس، کهگیلویه و بویراحمد، اصفهان، چهارمحال و بختیاری و سایر هم‌وطنانی که از این محور عبور می‌کنند را از مزایای این طرح بهره‌مند می‌سازد. انتظار دوساله برای بهره‌برداری از پروژه‌ای در تراز ملی هم‌زمان با نوروز پیروز باستانی به پایان می‌رسد و شمال غرب شیراز با افتتاح زیرگذر نیمه‌مسقف گویم، رنگ دیگری به خود خواهد گرفت.
عبور از چالش‌ها با تکیه بر علم مهندسی
در شیراز نقشه جامع و دقیقی از زیرساخت‌ها و تأسیسات شهری وجود ندارد. به همین دلیل در مسیر اجرای پروژه‌های عمرانی با موارد پیش‌بینی‌نشده‌ای روبه‌رو می‌شویم که پیشرفت طرح عمرانی را مختل می‌سازد. در پروژه زیرگذر گویم نیز این اتفاق افتاد. با شکافتن قلب زمین با شبکه درهم‌تنیده‌ای از خطوط آب، گاز و مخابرات روبه‌رو شدیم که همانند تار عنکبوت در هم تنیده شده بود و گره‌گشایی از آن نیازمند همکاری دستگاه‌های خدمات‌رسان بود.
برای جبران زمان ازدست‌رفته برای جابه‌جایی تأسیسات، کارگران و مهندسان شهرداری شیراز به دستور کلیددار شیراز برای خدمت در سه شیفت کاری فراخوانده شدند و عملیات عمرانی بی‌وقفه دنبال گردید.
به گواه آمار و ارقام، بالغ بر ۳۵هزار مترمکعب بتن و ۸هزار تن فولاد در این پروژه استفاده شده است که در نوع خود بی‌نظیر است. توجه داشته باشیم که امروز بهای میلگرد به‌موازات طلا در حال افزایش است و چیزی به اسم نسیه‌فروشی در بازار وجود ندارد. بدین معنا که شهرداری باید برای تهیه میلگرد با جیب پرپول به بازار بیاید و تهیه نقدینگی در شرایط فعلی مأموریت دشواری خواهد بود.
بتن مسلح دوستدار محیط‌زیست شد
یکی دیگر از مزیت‌های زیرگذر گویم مربوط به رویکرد دوستدار محیط‌زیستی آن است. با توجه به محدودیت‌های دوچندانی که در حوزه ناترازی انرژی وجود دارد، مدل سازه به صورت نیمه‌مسقف طراحی شده است؛ به شکلی که تهویه و نور طبیعی وارد زیرگذر شده و از ظرفیت روشنایی روز بهره‌مند می‌شود.
این زیرگذر از سه مسیر رفت و سه مسیر برگشت در هم‌سطح و سه مسیر رفت و سه مسیر برگشت در قسمت زیرگذر تشکیل شده است که با کاهش ترافیک تا حد زیادی مصرف سوخت و آلودگی هوا را کاهش می‌دهد. همچنین در نظر داشته باشیم اجرای پروژه عمرانی در سه شیفت کاری آن هم در سرمای سوزناک گویم که در روزهای زمستان که مرز یخ‌بندان را پشت سر می‌گذارد، نیاز به همتی بلندمرتبه دارد که در مردان و زنان سازنده شیراز وجود دارد.
فعالیت در چند جبهه کاری عمرانی نظیر دیوارگذاری، شمع‌گذاری، خاک‌برداری، روسازی، آرماتوربندی به‌صورت هم‌زمان از عوامل بهره‌برداری زودهنگام از این پروژه قلمداد می‌شود.
علاوه بر این‌ها، در نظر داشته باشیم که گویم ۹۰ هکتار مساحت روستایی دارد و ۷۰۰ تا ۸۰۰ هکتار به محدوده کلان‌شهر شیراز در این محدوده افزوده شده است. بنابراین پروژه زیرگذر گویم علاوه بر نقش‌آفرینی در حوزه ملی، می‌تواند بر کیفیت زندگی شهروندان بومی این منطقه نیز اثرگذار باشد.
چشم هم‌وطنان به ابرپروژه شیراز
امروز چشم مردمان ۳ استان به پروژه راهبردی زیرگذر نیمه‌مسقف گویم است تا در کنار تمام جذابیت‌هایش، تردد از شیراز به اصفهان و کهگیلویه و بویراحمد در دو مسیر رفت و برگشت را روان کند.
سهم این پروژه در تسهیل رفت‌وآمد ایمن و سریع مردم و کاهش بار ترافیک بزرگ‌راهی شمال غرب شیراز و اتصال آن به انتهای قطعه هفتم آزادراه شیراز- اصفهان آن‌قدر حیاتی است که چشم همشهریان، هم‌استانی‌ها و گردشگران به افتتاح آن است.
ترافیک سنگین در مسیر تردد شریان اصلی ارتباطی استان‌های فارس، اصفهان و کهگیلویه و بویراحمد و محور شمال غرب به غرب شیراز سال‌ها موجب رنجش شهروندان و مسافران بود که خوشبختانه با همکاری مردم، اهتمام شورای اسلامی شهر و همت بلند شهرداری شیراز، این پروژه روزهای پایانی خود پشت سر می‌گذارد و به ساعت صفر نزدیک می‌شود.
در همین رابطه، مدیران شهرداری شیراز از زیرگذر گویم به عنوان بزرگ‌ترین زیرگذر جنوب کشور یاد می‌کنند. به باور آن‌ها، سال ۱۴۰۳ نقطه‌عطفی در پیشرفت پروژه‌های زیرساختی شهر شیراز است که زمینه‌ساز اجرای پروژه‌های محال در آینده خواهد شد.
تکمیل پازل پروژه‌های عدالت‌محور در گویم
پروژه زیرگذر گویم در شمال غرب شهر شیراز قرار دارد و شهرداری و شورای اسلامی شهر شیراز از تمام نقاط شهر از شمال تا جنوب و شرق تا غرب شهر مثل بزرگ‌راه شهید استوار و تقاطعات مربوطه، بزرگ‌راه شهید سلیمانی و... پروژه‌‌هایی متناسب با نیازهای هر منطقه را در دستور کار قرار داده‌اند.
دستاورد نگاه مبتنی بر عدالت مدیریت شهری شیراز در حوزه‌هایی نظیر افزایش مشارکت شهروندان در پروژه‌های عمرانی مشهود است و شیراز را به جغرافیای بهتری برای زندگی تبدیل خواهد کرد.
نکته دیگر در افتتاح پروژه زیرگذر گذر گویم، بهره‌برداری کامل از آن با درنظرگرفتن تمامی پیش‌نیازها و تجهیزات ضروری است. این بهره‌برداری کامل شامل نورپردازی، زیباسازی جداره‌ها، فضای سبز، آسفالت باکیفیت، خط‌کشی، نصب علائم راهنمایی و سایر موارد لازم می‌شود. متأسفانه بهره‌برداری شتاب‌زده از آزادراه شیراز- اصفهان همچنان قربانیان زیادی را به کام مرگ می‌فرستد و باید درس عبرتی برای تمامی پروژه‌های عمرانی شود تا به صورت نیمه‌کاره و نمایشی در مدار بهره‌برداری قرار نگیرند.
شهروندان چه می‌گویند
اما شهروندانی که در روز اول در حضور معاون ریاست‌جمهور اعتراض و نگرانی خود را پیرامون اجرای این پروژه اعلام کردند، امروز چه می‌گویند. باقری از یاور شورا در منطقه ۱۰ به خبرنگار شیرازنوین گفت: این پروژه از ابرپروژه‌های شهرداری شیراز است و شهرداری و قرارگاه خاتم‌الانبیا(ص) طی ۲ سال گذشته برای اجرای پروژه زیرگذر گویم سنگ تمام گذاشتند و از اهالی گویم به جهت صبوری که به خرج داده‌اند، تشکر کرد.
جمعی دیگر از اهالی فرهنگ‌مدار گویم درخواست تازه‌ای را از مدیریت شهری مطرح می‌کنند. آن‌ها با اشاره به همکاری پیوسته با شهرداری شیراز در مسیر اجرای این پروژه خواستار اجرای طرح‌های بازآفرینی و رسیدگی ویژه به این محور مهم از کلان‌شهر شیراز هستند. رضایی‌منش دراین‌باره به خبرنگار شیرازنوین می‌گوید: از شهرداری شیراز تقاضا داریم با اجرای مسیر پیاده‌روی، نورپردازی و بهبود فضای سبز به این منطقه مهم جان دوباره‌ای بخشد.
وی در ادامه گفت: چنانچه کالبد شهری را در این منطقه تقویت کنیم، تعدادی از عابران همچنان از مسیر بالای زیرگذر برای تردد استفاده می‌کنند که این امر معیشت کسبه و اهالی را تأمین می‌کند. به گفته این شهروند، مسیر زیرگذر و روگذر می‌توانند به نوعی مکمل یکدیگر باشند.
احمدی‌منش از دیگر ساکنان گویم با تقدیر از بهره‌برداری زودهنگام از پروژه زیرگذر گویم گفت: کسبه این منطقه برای مدت طولانی از مغازه‌ها فراتر رفته و مسیر را اشغال کرده بودند؛ اما با اجرای پروژه عمرانی شهرداری شیراز همکاری لازم را انجام دادند و امیدواریم مدیریت شهری نیز بسته‌های تشویقی برای این منطقه در نظر بگیرد تا میزان مشارکت شهروندان ارتقا یابد.
عبادی یکی دیگر از ساکنان گویم است. وی به خبرنگار شیرازنوین گفت: طی دو سال اخیر بسیاری از معابر گویم آسفالت شد؛ اما هنوز برخی از معابر فرعی نیاز به ترمیم دارند و امیدواریم شهرداری شیراز پس از بهره‌برداری از زیرگذر همچنان نگاه ویژه ای به بافت قدیمی گویم که نیازمند اجرای پروژه‌های محرومیت‌زدایی است، داشته باشد.