میثم محجوبی- گروه گزارش
meisammahjoobi@gmail.com

برای استان پهناوری مثل فارس که ظرفیت‌های طبیعی و انسانیِ غنی آن بر کسی پوشیده نیست، برخورداری از تنها یک اکوپارک شایسته نیست و این دیار قابلیت برخورداری از اکوپارک‌هایی متنوع، پویا و فعال بیشتری دارد.
اکوپارک یعنی جایی که طبیعت و آدم با هم آشتی می‌کنند. یک واژه‌ قشنگ که از دل «اکولوژی» بیرون آمده است؛ یعنی رابطه‌ رفاقتی بین موجود زنده و محیط اطرافش. 
اولین بار در دهه‌ هفتاد میلادی، در اسکاندیناوی و ژاپن و کانادا، آدم‌هایی بودند که فهمیدند نمی‌شود با طبیعت مثل یک کارمند اضافه رفتار کرد؛ آن را بیرون انداخت و بعد انتظار داشت همه‌چیز خوب بماند!
در دنیای پرشتاب امروز که توسعه صنعتی، گسترش شهرنشینی و فشار بر منابع طبیعی روزبه‌روز بیشتر می‌شود، جوامع انسانی نیاز مبرمی به بازتعریف رابطه خود با طبیعت دارند. در این میان، اکوپارک‌ها به‌عنوان یکی از مؤثرترین راهکارهای هم‌زیستی پایدار میان انسان و محیط‌زیست، جایگاه مهمی پیدا کرده‌اند.
بر خلاف پارک‌های صرفاً تفریحی، اکوپارک‌ها با هدف حفاظت از زیست‌بوم محلی، ترویج سبک زندگی سبز، آموزش زیست‌محیطی و ارتقای سلامت روانی و جسمی افراد طراحی می‌شوند. آن‌ها اغلب با امکاناتی چون مسیرهای پیاده‌روی در دل طبیعت، نمایشگاه‌های حیات‌وحش، باغ‌های بومی، انرژی‌های تجدیدپذیر و آموزشگاه‌های محیط‌زیستی تجهیز می‌شوند.
 وضعیت اکوپارک‌ها در ایران و استان فارس
در ایران، مفهوم اکوپارک نسبتاً نوپا بوده و تنها در برخی شهرها مانند تهران، قزوین، کرج، مشهد و اصفهان نمونه‌هایی از آن ایجاد شده‌اند. با این ‌حال، بسیاری از استان‌های کشور، به‌ویژه استان‌هایی با ظرفیت‌های بالای طبیعی مانند فارس، هنوز از این امکان زیست‌محیطی به‌طور گسترده بهره‌مند نیستند.
استان فارس با پهنه‌ای وسیع، تنوع اقلیمی گسترده، منابع طبیعی بی‌نظیر و شهرهایی پرجمعیت، مستعد ایجاد چندین اکوپارک استاندارد است. این استان دارای مناطق کوهستانی، دشت‌های حاصلخیز، تالاب‌ها، جنگل‌های بلوط و مناطق حفاظت‌شده‌ای چون بختگان، ارژن و پریشان است که می‌توانند بستری طبیعی برای اکو پارک‌های کارآمد 
باشند.
اما واقعیت آن است که تاکنون تنها یک اکوپارک رسمی در استان فارس به بهره‌برداری رسیده که آن هم پاسخ‌گوی نیاز جمعیتی، آموزشی و اکولوژیکی این استان نیست؛ اکوپارک شهر صدرا که در فروردین سال ۱۳۹۴ در وسعت ۱۸۰ هکتار طراحی شد و بخشی از آن به بهره‌برداری رسید. به‌ویژه در کلان‌شهر شیراز، به‌عنوان قطب فرهنگی و گردشگری جنوب کشور، کمبود اکوپارک به‌شدت احساس می‌شود. 
 دلایل ضرورت توسعه اکوپارک‌ها در فارس
با افزایش جمعیت و ترافیک، آلودگی هوا و صوت در کلان‌شهرهایی مانند شیراز رو به افزایش است. اکوپارک‌ها می‌توانند به‌عنوان ریه‌های تنفسی شهر عمل کرده و محیط سالم‌تری ایجاد کنند.
همچنین باید به این نکته توجه داشت که بسیاری از شهروندان، به‌ویژه کودکان و نوجوانان، آموزش رسمی در زمینه محیط‌زیست دریافت نمی‌کنند. اکوپارک‌ها با ایجاد فضای آموزشی غیررسمی، می‌توانند نقش مهمی در فرهنگ‌سازی و آموزش ایفا کنند.
علاوه بر این، با ایجاد اکوپارک در مناطق خاص، گونه‌های در حال انقراض یا آسیب‌دیده در زیست‌بوم محلی می‌توانند در محیطی امن نگهداری و معرفی شوند.
استان فارس با قابلیت‌های گردشگری، فرهنگی و طبیعی، می‌تواند از اکوپارک‌ها برای جذب گردشگران علاقه‌مند به طبیعت بهره ببرد و مطالعات متعددی نیز نشان داده‌اند که تعامل با طبیعت موجب کاهش استرس، اضطراب و افسردگی می‌شود. بنابراین اکوپارک‌ها می‌توانند فرصتی برای بازگشت به آرامش و دوری از فضای ماشینی باشند.
 پیشنهادها برای توسعه اکوپارک در فارس
ایجاد حداقل پنج اکوپارک در شهرهای اصلی استان مانند شیراز، مرودشت، جهرم، فسا و لارستان ضروری به نظر می‌رسد. علاوه بر این، بهره‌گیری از متخصصان محیط‌‌زیست و طراحان منظر برای طراحی اصولی، همکاری با آموزش و پرورش برای برگزاری تورهای آموزشی برای مدارس، استفاده از انرژی‌های پاک مانند خورشیدی و بادی در طراحی این فضاها و تشویق مشارکت مردمی از طریق سازمان‌های مردم‌نهاد، گروه‌های کوهنوردی و فعالان محیط‌زیست، از دیگر مواردی است که به توسعه اکوپارک‌ها در این استان پهناور می‌انجامد.
 نقش سازمان زمین‌شناسی
سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور با راه‌اندازی پایگاه داده‌های زمین‌شناسی کشورهای عضو اکو، نقشی مهم در تبادل اطلاعات و توسعه پایدار ایفا کرده است. مرکز زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی منطقه جنوب کشور، مستقر در شیراز، می‌تواند با ارائه داده‌ها و مطالعات زمین‌شناسی، به انتخاب مکان‌های مناسب برای احداث اکوپارک‌ها و ارزیابی تأثیرات زیست‌محیطی آن‌ها کمک کند.
 ضرورتی برای آینده پایدار
اکوپارک نه یک تجمل، بلکه ضرورتی برای آینده‌ای پایدار است. استان فارس با تمام ظرفیت‌های طبیعی و انسانی‌اش، شایسته برخورداری از اکوپارک‌هایی متنوع، پویا و فعال است. امید آنکه با توجه مسئولان، همراهی شهروندان و همکاری بخش خصوصی، گامی بلند در جهت توسعه این فضاهای حیاتی برداشته شود؛ برای طبیعت، برای فرزندانمان و برای زمینی سبزتر.