ستاره وِگا یکی از درخشان‌ترین ستارگان آسمان شب است که در صورت فلکی لیرا قرار دارد. این ستاره به دلیل ویژگی‌های خاص خود، همچون چرخش سریع و رنگ آبی- سفید، توجه بسیاری از اخترشناسان را به خود جلب کرده است. در این مقاله از بیتوته به بررسی خصوصیات این ستاره و جایگاه آن در آسمان خواهیم پرداخت.
ستاره وِگا (Alpha Lyrae)
ستاره وِگا، که با نام علمی آلفا لیرا شناخته می‌شود، یکی از معروف‌ترین و درخشان‌ترین ستارگان آسمان است. این ستاره در صورت فلکی لیرا قرار دارد و با توجه به درخشندگی و ویژگی‌های منحصربه‌فرد خود، توجه بسیاری از ستاره‌شناسان و علاقه‌مندان به آسمان شب را جلب کرده است. وِگا در بسیاری از فرهنگ‌ها شناخته شده و در علم نجوم نیز اهمیت زیادی دارد.
موقعیت و ویژگی‌های ظاهری ستاره وِگا 
وِگا در فاصله ۲۵.۰۴ سال نوری از زمین قرار دارد که آن را به یکی از نزدیک‌ترین ستارگان در آسمان تبدیل می‌کند. با قدر ظاهری ۰.۰۲۶، وِگا پنجمین ستاره درخشان در آسمان است و به عنوان دومین ستاره درخشان در نیمکره شمالی شناخته می‌شود. این ستاره تنها کمی کم‌نورتر از آکروتروس است و کمی از کافلا درخشنده‌تر 
است.
وِگا به دلیل درخشندگی‌اش، یکی از ستارگان مشهوری است که در اکثر مواقع در آسمان شب قابل مشاهده است و یکی از مبناهای اندازه‌گیری فاصله‌های نجومی به شمار می‌آید.
ویژگی‌های فیزیکی و طیفی ستاره وِگا 
وِگا از نوع ستارگان سفید دنباله اصلی (Main Sequence) است و دارای طبقه‌بندی طیفی A0V است. این نوع ستاره‌ها هنوز در هسته خود فرایند همجوشی هیدروژن به هلیوم را ادامه می‌دهند. جرم وِگا حدود ۲.۱۳۵ برابر جرم خورشید است و شعاع آن بین ۲.۳۶۲ تا ۲.۸۱۸ برابر شعاع خورشید تخمین زده می‌شود. دمای سطحی وِگا ۹۶۰۲ کلوین است که باعث درخشش آن به میزان ۴۰.۱۲ برابر روشنایی خورشید می‌شود.
وِگا یک ستاره نسبتاً جوان است و تخمین زده می‌شود که عمر آن حدود ۴۵۵میلیون سال باشد. اگرچه این ستاره تنها حدود یک‌دهم عمر خورشید را پشت سر گذاشته است، ولی به دلیل جرم دو برابر خورشید، عمر آن تنها یک‌دهم عمر خورشید خواهد بود. در آینده‌ای نه چندان دور، وِگا به غول قرمز تبدیل شده و در نهایت به یک کوتوله سفید تبدیل خواهد شد.
تحولات آینده وِگا 
وِگا در حال حاضر به میانه چرخه حیات خود نزدیک شده است. در حدود ۵۰۰میلیون سال دیگر، زمانی که فرایند همجوشی هیدروژن به هلیوم در هسته‌اش متوقف شود، این ستاره به یک غول قرمز تبدیل خواهد شد. در این مرحله، لایه‌های بیرونی گازی وِگا از آن جدا شده و یک سحابی سیاره‌ای به وجود خواهد آمد. این سحابی به دلیل تابش از ستاره، به شدت درخشان خواهد بود.
در نهایت، بیشتر جرم وِگا از بین خواهد رفت و ستاره به صورت یک کوتوله سفید باقی خواهد ماند. این تحول در نوع خود یک چرخه طبیعی برای ستارگان مشابه وِگا است که به پایان عمر خود 
می‌رسند.
ویژگی‌های متغیر و نوسانی ستاره وِگا 
وِگا یک ستاره متغیر مشکوک از نوع دلتا شلیاقی (Delta Scuti) است. این ستارگان در اثر نوسانات شعاعی و غیرشعاعی سطح خود دچار تغییرات در روشنایی می‌شوند. نوسانات غیرشعاعی باعث انقباض و انبساط بخش‌های مختلف سطح ستاره می‌شود؛ در حالی که نوسانات شعاعی به تغییرات در شعاع ستاره مربوط می‌شود. این نوسانات باعث تغییرات در درخشندگی ستاره شده و به همین دلیل وِگا یک ستاره متغیر شناخته می‌شود.
چرخش و ساختار ستاره وِگا 
وِگا یک چرخش سریع دارد و یک دوره چرخش کامل حول محور خود را در ۱۲.۵ ساعت کامل می‌کند. این چرخش سریع باعث شده است که وِگا به شکلی کشیده و مسطح شود. قطر استوایی این ستاره حدود ۱۹ درصد بزرگ‌تر از قطر قطبی آن است و این تفاوت باعث ایجاد شکل کروی مسطح (oblate spheroid) برای این ستاره می‌شود. به دلیل این سرعت چرخش بالا، وِگا در قطب‌ها فشرده‌تر و در استوا کشیده‌تر است.
اگر وِگا از زاویه استوایی دیده می‌شد، درخشندگی آن نصف درخشندگی کنونی‌اش به نظر می‌رسید. این پدیده به نام «تیرگی گرانشی» (Gravity Darkening) شناخته می‌شود که باعث می‌شود قطب‌های ستاره داغ‌تر و درخشان‌تر از استوا باشند. دمای قطب‌های وِگا حدود ۹,۹۲۷ درجه کلوین است؛ در حالی که دمای استوای آن حدود ۷,۹۲۲ درجه کلوین تخمین زده 
می‌شود.
کمربندهای سیارکی و دیسک بقایایی
وِگا دارای یک دیسک بقایایی (Circumstellar disk) است که به عنوان کمربند سیارکی شناخته می‌شود. این دیسک‌ها نواحی هستند که سیارات و سیستم‌های سیاره‌ای در آن‌ها شکل می‌گیرند. تلسکوپ‌های فضایی مانند اسپیتزر ناسا و هرشل آژانس فضایی اروپا این دیسک‌ها را شناسایی کرده‌اند. این کمربند سیارکی می‌تواند نشانه‌ای از وجود سیارات در اطراف وِگا باشد؛ اما تاکنون سیاره‌ای در اطراف این ستاره شناسایی نشده است.