عقب‌ماندگی ظرفیت پالایشی، زنگ خطر تبدیل‌شدن ایران به واردکننده نفت را به صدا درآورده است

ظرفیت پالایشی ایران از سال ۱۳۹۷ تا ۱۴۰۳ تنها ۴۵۳هزار بشکه افزایش یافته است؛ این در حالی است که مصرف فراورده‌های نفتی به‌طور مستمر رو‌به‌رشد بوده و ظرفیت پالایشی کشور نتوانسته با این رشد همگام شود. این موضوع زنگ خطر تبدیل‌شدن ایران از صادرکننده به واردکننده نفت را به صدا درآورده است. ظرفیت پالایشی کشور در آغاز دولت سیزدهم حدود ۲میلیون و ۲۴۰هزار بشکه در روز بوده و طبق اعلام شرکت ملی پالایش و پخش فراورده‌های نفتی ایران، این ظرفیت تا سال ۱۴۰۲ به ۲میلیون و ۴۰۰هزار بشکه در روز رسیده است. بااینحال، وعده مسئولان برای افزایش ظرفیت به بیش از ۳میلیون بشکه در روز هنوز تحقق نیافته است. به گفته معاون وقت برنامه‌ریزی وزارت نفت، هدف افزایش ظرفیت پالایشی به بیش از ۳میلیون بشکه بوده، اما تا سال ۱۴۰۴ تنها بین ۱۰۰ تا ۱۶۰هزار بشکه به این ظرفیت اضافه شده است. از سوی دیگر، این وعده‌ها سابقه طولانی دارد؛ شاهرخ خسروانی در سال ۱۳۹۳ اعلام کرده بود که ظرفیت پالایشی تا پایان سال ۱۳۹۷ به حدود ۳میلیون بشکه خواهد رسید، حال آن که در آن زمان ظرفیت حدود ۱.۸میلیون بشکه بود و اکنون نیز فاصله زیادی با این هدف وجود دارد. کارشناسان انرژی هشدار می‌دهند که با روند فعلی فرسودگی تجهیزات پالایشگاهی، کاهش برداشت از میادین نفتی و گازی و افزایش مصرف به دلیل فرسودگی خودروها و تجهیزات خانگی، ظرف کمتر از یک دهه آینده نفتی برای صادرات باقی نخواهد ماند و احتمال تبدیل شدن ایران به واردکننده نفت بسیار جدی است.
هم‌اکنون ایران به دلیل کمبود بنزین، حجم قابل‌توجهی از آن را وارد می‌کند. به گفته دبیر انجمن صنفی کارفرمایی صنعت پالایش، در سال ۱۴۰۲ حدود سه میلیارد دلار بنزین وارد کشور شده است. در نهایت، با ادامه روند فعلی، آینده صنعت پالایش ایران نامعلوم است و بحران ناترازی تولید و مصرف فراورده‌های نفتی تشدید خواهد شد.