محمدرضا جوکار - گروه ورزش
بی‌شک یکی از ناکام‌ترین و بی‌برنامه‌ترین تیم‌هایی که در دو و سه دهه اخیر، در فوتبال ایران حضور داشته‌است، تیم ملی امید ایران بوده‌است. تیمی که همواره مهر ناکامی را بر پیشانی داشته و به محلی برای قربانی شدن مربیان جوان و همچنین تعداد زیادی از نسل بازیکنان امید و جوان فوتبال ایران تبدیل شده‌است و درحال‌حاضر در سطح تیم‌های درجه دوم و سوم آسیا محسوب می‌شود و در آخرین مسابقات رسمی خود، حتی از دور اول مقدماتی المپیک در آسیا هم صعود نکرد.
ریشه و علت اصلی چنین اتفاقات و ناکامی‌های دنباله‌دار تیم ملی امید را باید در سیاست غلط فدراسیون فوتبال و کمیته ملی المپیک در قبال این تیم دانست. سیاستی که هرساله بدون کنکاش و ریشه‌یابی، با تکرار اشتباهات دنبال می‌شود و تنها با تغییر چندی از افراد و مربیان جدید، شاهد سوخت نسل جوان فوتبال ایران هستیم.
انتخاب‌های اشتباه
یکی از اصلی‌ترین سیاست‌های اشتباه تیم ملی امید، انتخاب های احساســی، بدون رزومه موفق ســرمربیگری و عدم بررســی و برنامه‌ریزی صحیح برای انتخاب ســرمربی تیم ملی امید دانست، که خود از دلایل اصلی ناکامی‌های تیم ملی امید ایران در چند دهه اخیر بوده‌است. به‌طوری‌که در این چند سال ملاک انتخاب سرمربی تیم امید، سفارشات، دوســتی و رفاقت و هم‌نظر بودن با ســرمربی تیم بزرگسالان و ملاحضات غیرفنی بوده‌است. درحالی‌که شاهد هیچ‌گونه تعامل و انتقال بازیکنی از رده امید به بزرگسالان نبوده‌ایم. سکان اصلی و مهم تیم ملی امید که به‌نظر بیشتر با زدوبند انتخاب می‌شود، با مخالفت پذیرش آن از سوی مربیان بزرگ به‌دلایل خاص خود، که بیشتر جنبه مالی و یا عدم استقلال می باشد همراه بوده‌است و همواره از پذیرش این پست سرباز می‌زنند و سرمربیان آن در چندین سال اخیر از بین مربیان بیکار، کم‌کار و یا بسیار بی‌تجربه انتخاب شده‌اند.
انتخاب بازیکنان بی‌انگیزه و سطح فنی پایین
سیاست اشتباه دیگر در تیم امید، انتخــاب بازیکنان این تیم برای تورنمنت‌های مهم بخصوص مقدماتی المپیک است. جایی‌که ملاک اصلی، عضویت در یک تیم لیگ برتری اســت، بدون در نظر گرفتــن این نکته مهم که بازیکن انتخابی ممکن اســت دقایــق کمی، فرصت حضور در یک مســابقه رسمی را داشته‌است. از طرفی بازیکنان اسمی‌تر و فیکس‌تر باشگاه‌ها هم همواره با مخالفت باشگاه‌ها و سختی در تیم امید حاضر می‌شوند و متأسفانه بسیاری از آنان بسیار کم‌انگیزه هستند و اصلاً کارایی لازم را برای تیم‌ملی امید نداشته‌اند و برخلاف انتظارها بسیار ضعیف ظاهر می‌شوند. درحالی‌که چشم مربیان و کادر فنی تیم امید، به درِ لیگ‌های پایین‌تر که اکثراً بازیکنان جوان و پرانگیزه حضور دارند، همواره بسته و یا تنگ‌تر است.
بازیکنان جوان و با استعدادی در فوتبال ایران حضور دارند که خیلی راحت‌تر و بیشتر می‌توان در اختیار کادر فنی قرار داد و تیمی منسجم‌تر و هماهنگ و باانگیزه روانه مسابقات مقدماتی المپیک کرد. کاری که اکثر تیم‌های ملی موفق المپیکی انجام می‌دهند و بازیکنان این رده در اردوهای متعدد در اختیار کادر فنی قرار دارند.
اردوهای نامنظم و مخالفت باشگاه‌ها
برگزاری اردوهای نامنظم، تیم ملی امید را شــبیه یک تیم فوتبال محلی کرده‌اســت که گاهی بــرای برگزاری یک یا چند مســابقه و یا در آستانه مسابقات مقدماتی المپیک به‌سختی دور هم جمــع می‌شــوند و در این میان خیلی از باشگاه‌های بزرگ به‌سختی بازیکنان کلیدی خود را در اختیار تیم ملی امید می‌دهند چون خود آن‌ها هم درگیر مسابقات و لیگ هستند و در اکثر اردوها شاهد تیمی ناقص هستیم. درحالی‌که همان‌طور اشاره شد می‌توان با انتخاب‌های درست بازیکنان جوانتر، هم بیشتر آن‌ها را دراختیار تیم‌ملی گذاشت و هم باشگاه ها از این امر متضرر نشوند.
تیم امید قربانگاه مربیان
شــاید هیچ تیمی به اندازه تیم امید ایران مربیان ملی را قربانی نکرده باشــد؛ از مربیــان خارجی ناموفق گرفته تا مربیان با تجربه‌ای مثل محمــد مایلی‌کهن، غلام پیروانی و حسین فرکی در گذشته و همچنین مربیان جوانتر سابق تیم ملی از جمله محمد خاکپور، علیرضا منصوریان، حمید اســتیلی، فرهاد مجیدی، مهدی مهدوی‌کیا ، رضا عنایتی و شاید این‌بار امیدرضا روانخواه که همگی، در بی‌تدبیری فدراسیون، تنها در سیل انتقادات رسانه و اهالی ورزش قرار گرفته‌اند و مقصر اصلی ناکامی‌های چندساله تیم ملی امید لقب می‌گیرند.
تیم ملی بزرگسالان بدون پشتوانه
ناکامی سال‌های اخیر تیم ملی امید را می‌توان در ترکیب حــال‌حاضر و همچنین چند ســال گذشته تیم ملی بزرگسالان ایران یافت؛ تیمی که بسیار مسن شده و دیگر خیلی سخت بتواند در آستانه جام جهانی تغییر نسل بدهد. فرصتی‌که در چند سال اخیر بعد از جام جهانی قط،ر به‌راحتی از دست داده‌ایم و با تیمی با میانگین سنی بالا و استخوان‌بندی همان بازیکنان ثابت ده سال اخیر تیم ملی، در آستانه جام جهانی آمریکا قرار گرفته‌ایم.
چند بازیکن از رده امید به بزرگسالان رسیده‌اند؟
آیا از بازیکنان حال‌حاضر تیم ملی چند نفر آن‌ها در تیم امید ایران در مسابقات رسمی حضور داشته‌اند و از دل تیم ملی امید چند بازیکن به تیم بزگسالان ایران راه پیدا کرده‌اند؟ با پاسخ به این پرسش خیلی ساده در می‌یابیم که در چند سال اخیر کمترین بازیکن از رده تیم امید به بزرگسالان راه پیدا کرده‌اند. و یا از ترکیب‌های گذشــته تیم ملی امید، کمتر بازیکنی توانســته به ترکیب بازیکن اصلی تیم ملی بزرگسالان برسد، و این خود دلیل روشــن برای اثبات این اســت که با سیاست غلط در تشــکیل تیم امید و ســوزاندن نســل جوان فوتبال ایران همچنــان تبحر داریــم. و تیم ملی بزرگســالان با فرصت سوزی و بی‌تدبیری کادر فنی هم باید منتظر ظهور تک ســتاره‌هایی از باشگاه‌ها باشد که بتواند این نقص و کمبود را جبران کند.
پی نوشت : در بیست‌ودو سال گذشــته، تیم ملــی امید حدود ۱۸ مربی داشــته اســت که از این بیــن ۶ مربی خارجی بوده‌اســت، که تنها برانکو ایوانکوچ در ســال ۲۰۰۲ موفق شــد تنها قهرمانی ایران در مسابقات آسیایی بانکوک را با تیم امید کسب کند و بعد از آن همواره شاهد ناکامی تیم ملی امید بوده‌ایم وهمچنین باید حسرت چهل و چند ساله رسیدن به المپیک را داشته باشیم .