محرم، میدان بازخوانی شجاعت و  مسئولیت اجتماع

محرم تنها فصل گریه نیست؛ ماه بازنگری در شجاعت انسانی، مسئولیت اجتماعی و بازخوانی حقیقتی است که قرن‌ها پیش در صحرای خشک و سرخ کربلا شکل گرفت، اما پیام آن همچنان در جهان امروز طنین دارد. در میان طبل و نوحه، در هیاهوی هیئت‌ها و عَلَم و کُتل، گاهی فراموش می‌کنیم که عاشورا فقط یک «مناسبت مذهبی» نیست؛ بلکه یک جنبش آگاهانه تاریخی است؛ تجلی مقاومت علیه قدرت فاسد آن روز و دعوتی فراگیر به ایستادگی اخلاقی.
حسین بن علی(ع) در زمانی قیام کرد که «حق» در لباس «باطل» پنهان شده بود و «ظلم» به نام «دین» مشروعیت یافته بود. آنچه او را به میدان کشاند، نه صرفاً خواست شخصی یا جنگ قدرت، بلکه فریاد در برابر بی‌عدالتی ساختاری بود؛ انکار بی‌تفاوتی مردم در برابر ستم. جمله‌ معروف او «اگر دین ندارید، لااقل آزاده باشید» هنوز هم بر دیواره‌ زمان حک شده است.
در شرایطی که جامعه ما نیز با چالش‌های گوناگون اقتصادی، سیاسی و مدیریتی روبه‌روست، محرم فرصتی بی‌بدیل برای گفت‌وگو درباره مسئولیت اجتماعی هر فرد است. عاشورا فقط به ما نمی‌گوید که «گریه کنیم»؛ بلکه می‌خواهد ما را به اندیشه و کنش بکشاند. می‌پرسد: آیا ما هم در برابر ظلم و زورگویی استکبار منفعل مانده‌ایم؟ آیا ما هم در قبال فساد، بی‌عدالتی، تبعیض و تحقیر انسان‌ها سکوت کرده‌ایم؟ 
امام حسین(ع) هنگامی به سوی کربلا رفت که «همه در عافیت نشسته بودند». او نخواست در خانه‌اش بماند و تماشا کند که چگونه «سکوت عمومی» به مشروعیت ظلم معاویه و یزید منجر می‌شود. 
از این منظر، محرم یک فرصت سالانه برای پالایش فردی و بازآرایی جمعی است. مراسم عزاداری اگر تنها در مرز سوگواری بماند، هدف عاشورا را خنثی می‌کند. شور عاشورا زمانی به شعور اجتماعی می‌رسد که خروجی‌اش مطالبه‌گری باشد، ایستادگی اخلاقی باشد، پرسشگری باشد. همان‌طور که امام پرسید و ایستاد.
بازخوانی عاشورا، یعنی خواندن دوباره مفاهیمی چون آزادی، کرامت، حق‌طلبی، عدالت‌جویی، ایثار و ترجیح حقیقت بر مصلحت. مفاهیمی که در جامعه امروز ما، بیش از همیشه نیازمند احیا و شجاعت‌اند. جامعه‌ای که در آن درد، اما بدون فریاد، ناهنجاری و نقض قانون، بدون اعتراض، فقر، اما بدون عدالت باشد، از روح کربلا دور می‌ماند. فراموش نکنیم که خون حسین(ع) برای احیای «امر به معروف و نهی از منکر» ریخته شد؛ مفاهیمی که امروزه به جای یک حرکت اجتماعی و انسانی، بعضاً به ابزار تقلیل‌یافته‌ای در حوزه پوشش یا ظاهر تبدیل شده‌اند. در حالی که امر به معروف، مطالبه عدالت است؛ نهی از منکر، اعتراض به قدرت‌های جهان‌خوار و متجاوز و فاسد است؛ نه نصیحت تهی.
اکنون زمان آن است که محرم را از قاب سنت بیرون بیاوریم و به میدان جامعه بازگردانیم تا گوش‌های شنوایی پیدا شود و طنین امر به معروف و نهی از منکر را از خود شروع کنند. آنجا که حقیقت نیاز به روشنگری دارد. عاشورا در آنجاست؛ نه فقط در تعزیه و سینه‌زنی. در پایان، اگر قرار باشد عاشورا تکرار نشود، باید «یادآوری کربلا» به «بازسازی شجاعت» بینجامد. حسینِ تاریخ منتظر گریه ما نیست؛ منتظر بیداری ماست تا با انسجام و یکدلی امروز، خاک وطن را از آسیب زیاده‌خواهی‌های ناکسان و قلدرمآبان حفظ کنیم.