تاریخ هزار ساله در معرض تهدید ، روزنامه شیراز نوین
ساختوساز غیرمجاز، آتشزدن سنگقبرها و یادگارینویسی، هویت و چشمانداز فرهنگی این آرامستان ملی را تهدید میکند.
یک کنشگر میراثفرهنگی از ساخت سازهای در حریم و عرصه گورستان تاریخی «دارالسَلام» شیراز و تعرض آشکار به این میراث ملی و خدشهدار شدن چشمانداز فرهنگی آن خبر داد و این اقدام را نقض قانون و ضابطههای میراثفرهنگی عنوان کرد. سیاوُش آریا درباره وضعیت این گورستان تاریخی گفت: گورستان یا آرامستان تاریخی «دارالسَلام» شیراز که کهنترین آرامستان شهر شیراز و جنوب کشور بهشمار میآید و از آن با نام یکی از کهنترین گورستانهای تاریخی دوران اسلامی ایران نام میبرند، در وضعیت بد و نامناسب حفاظتی و نگهداری به سر میبرد. بیشتر سنگِ گورهای تاریخی و ارزشمند آن، شکسته و آسیب جدی دیده است. همچنین گیاهان خودرو در لابهلای سنگ گورها روییده و به درون پوسته سنگها رخنه کرده و به آنها آسیب رسانده است. بدتر از همه، آنکه بهجای پاکسازی و برچیدن گیاهان درون گورستان از سوی نهادهای مسئول و اوقاف و امورخیریه که سرپرستی این مجموعه را بر دوش دارد، افراد ناشناس و ولگرد و معتاد آنها را به آتش کشیده و سبب آسیب جدی به بخشهایی از سنگ گورهای یگانه و بیهمتای این آرامستان ملی شدهاند که هنوز هم خاکستر آتش آنها برجای مانده و قابل دیدن است. او اضافه کرد: از سویی، یادگارینویسی با رنگ روی برخی از سنگگورها چهره آنها را خَدشهدار کرده و به یادمان ملی آسیب رسانده است. ریختن زباله و پسماند در گوشه و کنار گورستان تاریخی و ملی «دارالسَلام» نیز از دیگر دشواریها و چالشهای پیش روی این یادمان ارزشمند تاریخی و فرهنگی است و جا دارد نهادهای مسئول در این زمینه، اقدام جدی و لازم را انجام دهند.
یادگارینویسی روی گورهای این آرامستان که در فهرست میراث ملی ثبت شده و یکی از چالشهای آن بهشمار میآید.
زبالههایی که در گورستان رها شدهاند و بوی آنها گردشگران را فراری میدهد. آثار آتشسوزیها که به سنگ گورهای تاریخی آسیبزده و از نبود نظارت در این گورستان نشان دارد. این کنشگر میراثفرهنگی اظهار کرد: یکی از بزرگترین آسیبهایی که در چندین سال پیش در گورستان تاریخی «دارالسلام» شیراز میتوان به چشم دید، طرح یکسانسازی یا همسانسازی سنگ گورها از سوی شهرداری وقت بود که همان زمان با اعتراض گسترده کُنشگران میراثفرهنگی روبهرو شد و با فشارهای رسانهای از دنباله کار پیشگیری شد. هر چند که، حدود نیمی از گورستان در طرح یکسانسازی و با وجود مخالفتهای کارشناسان میراثفرهنگی اجرا شد و آسیبهای برگشتناپذیری را برای همیشه برجای گذاشت؛ زیرا بر پاید قانون و ضابطههای میراثفرهنگی دخل و تصرف و مداخله در عَرصه محوطهها و آثار تاریخی ممنوع بوده و تخلف بهشمار میآید. با اینهمه و با اجرای طرح یکسانسازی سنگگورها از سوی شهرداری در گذشته، بخشی از هویت تاریخی گورستان «دارالسلام» شیراز خَدشهدار شده و سبب نادیده گرفتن و از میان رفتن خاطره جمعی و شناسنامه مردم شهر شده است. اجرای طرح همسانسازی آسیب جدی به هویت گورستان و سنگ گورها زده است. سنگ گورهایی که در جریان همسانسازی گورستان جابهجا و در گوشهای رها شده است.
او همچنین گفت: ساخت سازهای در حریم و عرصه گورستان تاریخی «دارالسَلام» شیراز دستدرازی آشکار به این یادمان ملی است و سبب خَدشهدار شدن چشمانداز فرهنگی آن شده است. همچنین هرگونه ساختوسازی در حریم و عرَصه یادمانهای ملی ممنوع بوده و تخلف بهشمار میآید. از سویی با نگاه به قانون و ضابطههای میراثفرهنگی و گستردگی گورستان تاریخی و منسجم بودن آن، ساختوساز در حریم و عرصه آن نقض آشکار قانون بهشمار میآید و باید برچیده شود. من بر پایه مسئولیت اجتماعی خویش موضوع را به آگاهی مسئولان میراثفرهنگی استان و یگان حفاظت میراثفرهنگی رسانده و خواستار پیگیری موضوع شدهام.
این کنشگر میراث فرهنگی افزود: بررسیها و اسناد نشان میدهد که ساخت این سازه در چندین ماه پیش انجام شده و به سبب ناسازگاری با قانونهای میراثفرهنگی از دنباله کار پیشگیری شده است؛ اما گویا دوباره و در بخشهای دیگری و بهعنوان طرحهای عمرانی ساختوساز یا دخالتهایی در حال انجام است. به باور کارشناسان میراث فرهنگی ساختوسازها بدون داشتن طرح مصوب میراثفرهنگی و بدون مجوز بوده است. با این همه و برپایه ضابطه و قانونهای میراثفرهنگی هرگونه ساختوسازی در حریم و عرصه ممنوع است و سازه ساختهشده باید برچیده شود.
این پژوهشگر درباره جایگاه دارالسلام توضیح داد: گورستان یا آرامستان تاریخی «دارالسَلام» شیراز دیرینگی بیش از ۱۰۰۰ساله دارد و یکی از سه گورستان کهن دوران اسلامی ایران است. در این آرامستان که زمان کوتاهی پس از شکلگیری شهر شیراز در جایگاه کنونی به وجود آمده است، بزرگان، عارفان، دانایان (عالمان)، درباریان، چکامه سرایان(شاعران)، نویسندگان و نقاشان بسیاری در آن خفتهاند که افزونبر جایگاه اجتماعی این افراد، سنگ گورهای آنان نیز از دید میراثی و هنری، تراش روی سنگ، دبیره (خط) نگاشتهشده روی آنها دارای ارزش بسیاری است.
این سنگ گورها از دید هنری و کَندهکاری نیز بسیار ارزشمند هستند و از این دیدگاه، گورستان یک شاهکار بهشمار میآید که برای پژوهش و مطالعات تاریخ اجتماعی بسیار سودمند است. از این مجموعه تاریخی و فرهنگی حتی از دید گردشگری نیز، میتوان بهرههای فراوانی برد.
او اضافه کرد: ارزش گورستان «دارالسَلام» به اندازه ارزش هویت شهر شیراز است، یعنی ما اگر بهدنبال یک سند نوشته شده (مکتوب) و ارزشمند برای احراز هویت و جایگاه شهر شیراز میگردیم، بیگمان آن گورستان «دارالسلام» است؛ مکانی که جایگاه خاکسپاری بزرگان بسیاری از سده دوم و سوم مَهی (قمری) تا کنون بوده است. آریا ادامه داد: گورستان «دارالسَلام» یک سند سراسر علمی و مستند در راستای هویت و اصالت شهر شیراز است و نیازی به یادمانهای دیگر تاریخی برای هویت خود ندارد که بخواهیم برای بهدست آوردن آن کاری انجام دهیم. همچنین در این مجموعه ما با تکههای ارزشمند سنگهای نیک تراش، دبیرههای نگاشته شده کوفی ویژه، نگارههای تراشیده شده روی سنگها و گوناگونی بسیار فراوان کیفیت سنگها رو به رو هستیم که همه اینها بر ارزش و پاسداشت آنها میافزاید. در این گورستان، نُمادها و نشانهای بسیاری در پیوند با شناخت تاریخ اجتماعی و هنر آشکار است و میتواند پایاننامه کارشناسی ارشد دانشجویان رشتههای باستانشناسی، هنر، معماری، ادیان و تاریخ و تاریخ اجتماعی قرار گیرد.
وضعیت گورهای ارزشمند و تاریخی دارالسلام
این پژوهشگر میراثفرهنگی گفت: در آرامستان «دارالسَلام» میتوان از گور بزرگان نیز بهره برد و گردشگری ادبی و هنری را گسترش داد؛ زیرا کسانی همانند «لطفعلیخان شیرازی»، نقاش نامدار قاجاری درگذشته به سال ۱۲۸۸ مَهی (قمری) «میرزا محمدعلی منشی»، چکامهسرا و خطاط برجسته که دبیره نستعلیق را خوش مینگاشت درگذشته به سال ۱۲۸۴ مَهی (قمری) «میرزا محمد علی مشیرالملک»، یکی از وزیرهای خوشنام استان در اوایل دوران قاجاری که گور وی به گور «مشیر»، نامدار است، «بهاالدینمحمد خوارزمی»، عارف که در سال ۷۵۰ در گذشته است، «شیخابوعبدالله بابویی»، او از عارفان برجسته سده چهارم است که در سال ۳۷۴ در اینجا آرام گرفته است و دهها و صدها بزرگی که در این آرامستان آرمیدهاند. قدیمیترین سنگگور یافتشده در این آرامستان وابسته به «ابوالسائببناسحاق شامی» به سال ۳۴۶ مَهی (قمری) است که وجود هیچکدام از این بزرگان نتوانسته مَرهمی بر تن زخمی و رنجور این مجموعه ارزشمند باشد و از دستاندازیها پیشگیری کند؛ نکتهای که باید سازمانها و نهادهای وابسته را بهخود آورد و چارهای در عمل برای آن بیابند، وگرنه بخش بزرگی از تاریخ و فرهنگ و میراث شهر شیراز با این رَوند بهزودی از میان خواهد رفت.
سنگ گورهای ارزشمندی که در اثر آتشسوزی و حفاظت نشدن، آسیب دیدهاند، آتش کشیدن گسترده سنگ گورها که ارزش تاریخی دارند و انتظار میرود متولی نظارت داشته باشد و همسانسازی سنگ گورهای تاریخی گورستان دارالسلام که سبب نابودی بخشی از هویت این آرامستان شده است.
آرامستان «داراسلام» یا «دارالسَلم» با شماره ۲۸۲۹۶ در ۱۳ بهمنماه ۱۳۸۸خورشیدی در فهرست میراث ملی ایران به ثبت رسیده است.
تاکنون نظری برای این خبر ثبت نشده است!
ثبت نظر جدید
خبرهای تصادفی روزنامه شیراز نوین