سعیدرضا امیرآبادی - گروه گزارش
amirabadi_shznvn@yahoo.com

///اشاره:
ویترین میوه‌های پاییزی خوش‌رنگ ‌و ‌لعاب است. بسیاری از رهگذران، با حسرت از برابر آن‌ها می‌گذارند و خرید‌های کیلیویی جای خود را به دانه‌های انگشت شمار میوه داده است. درآمد، سنخیتی با هزینه ندارد و فاصله دستمزد و تورم در حال افزایش است. میوه از سبد خرید اقشار کم‌درآمد و متوسط جامعه رخت بربسته و این امر بر تشدید فشارهای روانی، تهدید نظام سلامت و نارضایتی عمومی از وضعیت معیشتی خانوار دامن می‌زند. در روزهای آینده باید دید فصل گرانی نوبرانه‌های پاییز همانند میوه‌های تابستان تا پایان فصل امتداد می‌یابد یا شاهد تعدیل قیمت‌ها در کمرشکن پاییز هستیم.
در این شرایط، فصل خزان سفره‌های فرودستان تا طبقه متوسط امتداد یافته است. مدت‌های طولانی است که برنج ایرانی، گوشت و مرغ از سبد خرید بسیاری از خانوارها رخت بربسته و طی ماه‌های اخیر، شاهد کوچ لبنیات و میوه هم از سفره‌های طبقه متوسط و فرودستان هم بوده‌ایم.
 امتداد حسرت تابستان تا پاییز
اما کوچ نابهنگام نیازهای اولیه معیشتی پایان کار نیست و میوه هم قصد ماندن در سبد خرید خانوار ندارد. نوبرانه‌های بهاری در سال جاری رکوردشکنی کردند و این امر در فصل فراوانی تابستان با گیلاس کیلویی پانصد هزار تومان، هلو و شلیل یکصد و پنجاه هزار تومان و هندوانه به‌ازای کیلویی چهل هزار تومان تشدید شد.
بدین ترتیب بود که بهار و تابستان برای بسیاری از اقشار جامعه با آه و حسرت گذشت و بسیاری از خانواده‌های ایرانی پشت ویترین‌های خوش آب و رنگ آرزو به دل ماندند. اینک در کشاکش بحران‌های عدیده سیاسی و اقتصادی، جامعه متحمل تازیانه‌های معیشتی می‌شود و میوه‌های پاییزی هم با نرخ‌های نجومی در بازار فخرفروشی می‌کنند.
انار و نارنگی 150هزار تومانی، کیوی و موز 200هزار تومانی، پسته پانصد هزار تومانی و بسیاری از نوبرانه‌های پاییز هیج قرابتی با قدرت خرید خانوار ندارند و هر فصل طیف گسترده‌تری از جامعه به جمع فرودستان می‌پیوندند. این در حالی است که ایران چهارفصل استعدادهای فراوانی در تولید انواع فرآورده‌های کشاورزی دارد و باید دید چه بر سر طرح‌های از مزرعه تا سفره، فرایند تولید و وعده‌های تنظیم بازار آمده که طبقه متوسط جامعه هم از تأمین نیازهای اولیه معیشتی محروم شده‌اند.
در این میان استان فارس از مناطق مستعد باغداری و تولید انواع محصولات کشاورزی است. براساس آمار و ارقام، جایگاه نخست تولید محصولات باغی و رتبه دوم در محصولات زراعی به این استان اختصاص یافته و یکی از مراجع اصلی صادرات میوه قلمداد می‌شود. با این وجود، بهای میوه با درآمد خانوار هم‌خوانی ندارد و هم‌استانی‌ها از تولیدات این دیار محروم هستند.
  ارایه محصولات شمال در شیراز
یکی از فروشندگان میوه و تره‌بار در این رابطه به خبرنگار شیرازنوین گفت: محصولات کنونی بازار شیراز عمدتاً از شمال کشور وارد می‌شوند و هنوز بسیاری از مرکبات استان آماده برداشت نشده است. وی افزود: یکی از دلایل گرانی میوه در مقطع کنونی نیز افزودن بهای حمل‌و‌نقل از شمال کشور تا استان فارس است و با آماده شدن مرکبات جهرم، فسا و داراب به احتمال فراوان شاهد کاهش قیمت خواهیم بود.
وی افزایش نرخ ارز را برای دلالان وسوسه کننده توصیف کرد و بیان داشت: اگر قوانین منع صادرات اعلام نشود، بازار داخلی از میوه خالی شده و شاهد صادرات در مقیاس وسیعی خواهیم بود.
به گفته او بیشترین عایدی میوه نصیب دلالان می‌شود و کشاورزان و خرده فروشان سهم چندانی از گرانی میوه نمی‌برند.
 وعده‌هایی برای تلطیف بازار
در این زمینه، رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان فارس از اتخاذ سیاست‌هایی به‌منظور حمایت از اهالی تولید و مصرف‌کنندگان با حذف واسطه‌گری‌های نامشروع خبر داد.
احد بهجت‌حقیقی با اشاره به وضعیت بازار میوه گفت: با برداشت وسیع میوه‌های پاییزی، شاهد تعدیل قیمت‌ها در مقیاس وسیعی خواهیم بود. او نقش عرضه و تقاضا در تعیین قیمت‌ را مهم ارزیابی کرد و افزود: دستگاه‌های نظاتی متعددی نظیر تعزیرات حکومتی و اتاق اصناف بر قیمت‌گذاری میوه نظارت دارند.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان فارس خواستار مشارکت شهروندان در زمینه گزارش گران‌فروشی شد و اظهار داشت: در سال زراعی جدید کارشناسان جهاد کشاورزی حضور پررنگ‌تری در کنار کشاورزان خواهند داشت که این امر به افزایش بهره‌وری می‌انجامد.
بهجت‌حقیقی وعده داد طی ماه آینده وضعیت بازار میوه در استان فارس تعدیل شود. او در بخش پایانی سخنانش گفت: اقدامات ویژه‌ای در راستای ذخیره‌سازی کالا‌های اساسی، مدیریت تولید و حفظ منابع آبی در دستور کار قرار دارد.
 فارس، پرچمدار تولید لیموشیرین
سرپرست سازمان جهاد کشاورزی استان فارس در بخش دیگری از سخنانش از آغاز برداشت لیموشیرین در قطب بی‌رقیب تولید کشور خبر داد و گفت: فارس با تولیدی بالغ‌بر ۴۸۲هزار تن لیموشیرین، سهمی ۸۶درصدی از کل تولید این محصول در کشور را به خود اختصاص داده است.
بهجت‌حقیقی تصریح کرد: برداشت لیموشیرین این استان از سطحی قریب به 12هزار هکتار از مهرماه آغاز شده است و تا بهمن‌ماه ادامه خواهد داشت.
وی با اشاره به جایگاه ممتاز فارس در تولید وتنوع محصولات باغی، تصریح کرد: بیشترین سطح زیرکشت و تولید لیموشیرین در کشور در استان فارس قرار دارد و شهرستان‌های جهرم و قیروکارزین به‌عنوان قطب‌های اصلی تولید هستند.
سرپرست سازمان جهاد کشاورزی استان فارس، از نقش اقتصادی این محصول، نیز سخن گفت و افزود: لیموشیرین تولیدی استان فارس علاوه‌بر تأمین نیاز بازار داخلی، به استان‌های دیگر و کشورهای همسایه نیز صادر می‌شود.
بهجت‌حقیقی اضافه کرد: اجرای طرح‌های بازسازی و نوسازی باغ‌ها، توسعه تولید در محیط سایبان، اصلاح تراکم کاشت، تولید نهال سالم و گواهی‌شده و افزایش نظارت‌های فنی در فرایند تولید و برداشت؛ ازجمله برنامه‌های توسعه‌ای در دست اجرا این سازمان برای حفظ و ارتقای جایگاه لیموشیرین است.
سرپرست سازمان جهاد کشاورزی استان فارس گفت: این استان با تکیه بر ظرفیت‌های اقلیمی، دانش بومی باغداران و بهره‌مندی از محققین و کارشناسان خبره، همچنان به‌عنوان پایتخت لیموشیرین ایران شناخته می‌شود.
 مؤلفه‌های تصمیم‌ساز برای بازار
به گزارش شیرازنوین، قیمت‌گذاری محصولات کشاورزی تابع متغیرهای مختلفی نظیر هزینه‌های تولید، سود واسطه‌ها، نرخ مزد کارگر، نرخ حمل‌و‌نقل و تصمیم‌سازی خرده‌فروشان است؛ اما بنابر نظر بسیاری از کارشناسان عوامل اقلیمی به سردمداری خشک‌سالی در زمینه افزایش بهای تمام شده محصولات، نقش مخربی ایفا می‌کنند.
یک کارشناس کشاورزی در این زمینه اظهار داشت: عوامل عدیده‌ای نظیر خشک‌سالی، گرما و قطعی برق زمینه‌ساز کاهش تولید محصولات باغی نسبت سال گذشته شده‌اند. مصطفی دارایی نقش این موارد در افزایش قیمت را معادل 20درصد عنوان کرد و بیان داشت: در تابستان سال‌های گذشته، شاهد فراوانی میوه در بازار بودیم که این امر به تعدیل قیمت منجر می‌شد. اما در تابستان 1404 این امر به‌دلیل عوامل متعددی که مهم‌ترین آن‌ها خشک‌سالی است، محقق نشد.
به گفته این کارشناس کشاورزی امید می‌رود که کمبود بارش‌ها در اواخر پاییز و زمستان تا حدودی جبران شود و سهم اقشار مختلف جامعه از سبد خرید میوه افزایش یابد.
 کابوس افزایش 100درصدی
یکی از فعالان اتحادیه بارفروشان هم در این زمینه گفت: بازار میوه‌های پاییزی، به‌طور میانگین با افزایش ۱۰۰درصدی نسبت به سال گذشته مواجه است.
محمد قنبری با تشریح این رکوردشکنی تاریخی افزود: نرخ ارز بر قیمت میوه می‌تواند اثرگذار باشد. محصولاتی مانند موز، آناناس و میوه‌های وارداتی نظیر این‌ها به‌طور مستقیم با بهای ارز محاسبه می‌شوند و بهای آن‌ها افزایش می‌یابد.
بررسی‌های میدانی خبرنگار شیرازنوین نشان می‌دهد که در این شرایط تمایل اقشار متوسط جامعه به میوه‌های درجه دو افزایش چشمگیری یافته و میوه‌های اعلا در نقاط مرفه‌نشین شهر مشتری‌های محدودی دارند. حال باید دید، فصل گرانی نوبرانه‌های پاییز، همانند تابستان تا پایان فصل امتداد می‌یابد یا شاهد تعدیل قیمت‌ها در کمرشکن پاییز هستیم.