در دل جنگل‌های چرنوبیل، سازه‌ای غول‌پیکر یادگار جنگ سرد است؛ راداری که قرار بود چشم شوروی برای دیدن شلیک موشک‌های اتمی آمریکا باشد. در اعماق جنگل‌های انبوه و ممنوعه‌ اطراف چرنوبیل، سازه‌ای فلزی و غول‌پیکر سر به آسمان کشیده که شبیه هیچ‌چیز دیگری نیست. این هیولای زنگ‌زده که ارتفاع آن به ۱۵۰ متر و طولش به نزدیک ۷۰۰ متر می‌رسد، نه یک برج مخابراتی معمولی است و نه بقایای یک پروژه ساختمانی ناتمام؛ بلکه یادگاری از جاه‌طلبانه‌ترین و مخوف‌ترین پروژه‌های مهندسی جنگ سرد محسوب می‌شود: رادار دوگا (Duga).
 یک صدای شوم روی امواج رادیویی
داستان دارکوب روسی از اواسط دهه‌ ۱۹۷۰ آغاز شد؛ زمانی که اپراتورهای رادیویی آماتور، خلبانان و ایستگاه‌های پخش تجاری در سراسر جهان، با یک صدای عجیب و آزاردهنده روی امواج رادیویی کوتاه مواجه شدند. این صدا، یک سیگنال تکرارشونده و تیز با فرکانس ۱۰ هرتز بود که شبیه به صدای کوبیدن سریع نوک دارکوب بر درخت به نظر می‌رسید.
سیگنال مذکور که قدرتی معادل ۱۰ مگاوات داشت، آن‌قدر قوی بود که می‌توانست پخش برنامه‌های رادیویی و ارتباطات حساس را کاملاً مختل کند.
این پدیده‌ مرموز که برای سال‌ها ذهن دولت‌ها و مهندسان غربی را به خود مشغول کرده بود، منشأ نامشخصی داشت؛ اما تمام سرنخ‌ها به یک نقطه در اعماق خاک اتحاد جماهیر شوروی اشاره می‌کرد.
 چشم شوروی بر فراز آسمان
حقیقت پشت این سیگنال آزاردهنده، بسیار پیچیده‌تر و استراتژیک‌تر از یک پارازیت ساده بود. رادار دوگا، بخشی از یک سیستم رادار فرای افق (Over-the-horizon radar) بود که برای شناسایی شلیک احتمالی موشک‌های بالستیک قاره‌پیما از سوی ایالات متحده طراحی شده بود.
برخلاف رادارهای معمولی که به دلیل انحنای کره زمین، برد محدودی دارند، سیستم‌های فرای افق مانند دوگا از لایه‌ یونوسفر جو به عنوان یک آینه‌ غول‌پیکر برای بازتاب امواج رادیویی خود استفاده می‌کردند.
 دوگا به‌قدری پیشرفته بود که می‌توانست فعالیت‌های مشکوک را از فاصله‌ هزاران کیلومتری ردیابی کند
چنین تکنیکی به شوروی اجازه می‌داد تا هزاران کیلومتر فراتر از مرزهای خود را «ببیند» و هرگونه پرتاب موشک از خاک آمریکا را تنها دو تا سه دقیقه پس از شلیک، شناسایی کند. هشدار زودهنگام، زمان حیاتی برای تصمیم‌گیری و واکنش متقابل را در یک جنگ هسته‌ای تمام‌عیار فراهم می‌کرد.
برای دستیابی به چنین توانی، شوروی دو مجتمع عظیم از این رادارها را ساخت: یکی در شرق اوکراین امروزی (نزدیک شهر چرنیهیف) و دیگری در شرق سیبری.
سازه‌ معروف‌تر و بزرگ‌تر که امروزه به عنوان نماد این پروژه شناخته می‌شود، در نزدیکی نیروگاه اتمی چرنوبیل قرار داشت و به نام «دوگا-۱» یا «چرنوبیل-۲» معروف بود. انتخاب این مکان تصادفی نبود؛ این رادار غول‌پیکر به برق زیادی نیاز داشت که تنها یک نیروگاه اتمی در آن ابعاد می‌توانست تغدیه‌اش کند.
 فاجعه چرنوبیل و پایان کار دوگا
با وجود سرمایه‌گذاری هنگفت و مهندسی پیچیده، سیستم دوگا هرگز به‌طور کامل قابل‌اعتماد و عملیاتی نشد. این سیستم به‌دلیل تداخل‌های ناشی از پدیده‌های جوی مانند شفق قطبی، دقت لازم را نداشت. تیر خلاص به پروژه‌ دارکوب روسی، در تاریخ ۲۶ آوریل ۱۹۸۶ (۶ اردیبهشت ۱۳۶۵) شلیک شد. فاجعه‌ نیروگاه اتمی چرنوبیل، منطقه‌ اطراف رادار دوگا-۱ را به یکی از آلوده‌ترین نقاط کره‌ زمین تبدیل کرد. این پروژه فوق سرّی به یک‌باره در قلب منطقه‌ ممنوعه‌ چرنوبیل قرار گرفت و ادامه‌ فعالیتش برای همیشه غیرممکن شد. امروزه، این سازه‌ فلزی غول‌پیکر و ساکت، به‌عنوان یکی از برجسته‌ترین نمادهای جنگ سرد و یادآور بلندپروازی‌های تکنولوژیک آن دوران، در منطقه‌ ممنوعه باقی مانده است.
دوگا روسی که روزی با صدای تیک‌تاک شوم خود در گوش جهان می‌پیچید، حالا تنها در سکوت به تاریخ گوش می‌دهد و به یکی از جاذبه‌های گردشگری اصلی برای بازدیدکنندگان ماجراجوی چرنوبیل تبدیل شده است.