شیرازنوین/ گروه تحلیل و بررسی اخبار
درحالی‌که در بیمارستان‌ها صدای آژیر اورژانس هرگز خاموش نمی‌شود، صدای دیگری در حال خاموش شدن است؛ صدای پزشکانی که میان فشارهای معیشتی، بی‌انگیزگی و فرسودگی روانی در سکوت فرومی‌روند. مرگ پزشک جوان شیرازی تنها یک حادثه نیست؛ نشانه یک بحران عمیق است.
محمدرضا دیده‌بان اردکانی، رئیس سازمان نظام‌پزشکی شیراز با تأکید بر اینکه علت دقیق مرگ پزشک شیرازی هنوز از سوی پزشکی قانونی اعلام نشده، گفت: «تا پیش از نتیجه رسمی، نمی‌توان درمورد خودکشی اظهارنظر قطعی کرد؛ اما فشارهای روحی و اقتصادی بر جامعه پزشکی غیرقابل‌انکار است.»
او افزود: برخلاف تصور عمومی که پزشکان را قشری مرفه می‌دانند، بسیاری از پزشکان کشور با مشکلات مالی، شغلی و روحی جدی دست‌وپنجه نرم می‌کنند. وی با اشاره به افزایش موارد افسردگی و ناامیدی در میان پزشکان، گفت: «پزشکانی که سال‌ها برای نجات جان انسان‌ها تلاش کرده‌اند، خود در بن‌بست مشکلات معیشتی و بی‌توجهی ساختاری گرفتار شده‌اند.»
 فشار معیشتی؛ از تأخیر در حقوق تا کاهش منزلت اجتماعی
به گفته دیده‌بان، پزشکان عمومی و پزشکان خانواده ماه‌هاست حقوق خود را دریافت نکرده‌اند و بیمه‌ها پرداختی‌ها را با تأخیرهای چندماهه انجام می‌دهند. او تأکید کرد: «پزشکانی که در دوران کرونا با فداکاری در خط مقدم ایستادند، امروز در برابر مشکلات خود گوش شنوایی نمی‌یابند.»
او افزود: «افزایش سرسام‌آور هزینه‌های زندگی، اجاره مطب و کاهش درآمد موجب شده بسیاری از پزشکان حتی در تأمین هزینه‌های اولیه زندگی ناتوان شوند. درحالی‌که سال‌ها تحصیل و تخصص پشت سر گذاشته‌اند، امروز درآمدشان با مسئولیت سنگین شغلی‌شان همخوانی ندارد.»
رئیس نظام‌پزشکی شیراز گفت: «پزشکی که عمرش را صرف خدمت کرده، در زمان بازنشستگی توان برگزاری مراسم ازدواج فرزند خود را ندارد. این فقط یک مشکل اقتصادی نیست؛ یک بحران روانی است که به فروپاشی درونی این قشر منجر می‌شود.»
 خودکشی و مهاجرت؛ دو روی یک بحران
دیده‌بان با نگرانی از روند رو به افزایش خودکشی در میان پزشکان، گفت: «افرادی که سال‌ها برای تحصیل و خدمت در این کشور تلاش کرده‌اند، امروز میان دو انتخاب تلخ قرار گرفته‌اند؛ مهاجرت یا افسردگی.» او افزود: «پزشکانی که امکان مهاجرت ندارند، غالباً دچار افسردگی می‌شوند و برخی حتی به خودکشی فکر می‌کنند.»
او این وضعیت را «فاجعه انسانی» خواند و گفت: «بی‌تفاوتی نسبت به مرگ یا مهاجرت پزشکان، به معنای از دست دادن نیروهای کلیدی نظام سلامت است. هر پزشک، سرمایه‌ای ملی است که با سال‌ها هزینه و تلاش تربیت شده است.»
 بحران آموزش؛ ۱۶هزار دانشجوی پزشکی بدون امکانات
دیده‌بان در بخش دیگری از سخنانش به افزایش بی‌رویه ظرفیت پذیرش دانشجوی پزشکی اشاره کرد و گفت: «سال گذشته بیش از ۱۶هزار دانشجوی پزشکی در کشور پذیرفته شده‌اند؛ در حالی‌که امکانات آموزشی، بیمارستانی و نیروی استاد هیچ افزایشی نداشته است.»
او هشدار داد: «در برخی دانشگاه‌ها، کلاس‌هایی که باید برای ۲۰ نفر تشکیل شود، امروز با بیش از ۴۰۰ دانشجو برگزار می‌شود. این شرایط انگیزه استاد و کیفیت یادگیری را نابود می‌کند و در نهایت منجر به تربیت پزشکانی کم‌تجربه و بی‌انگیزه خواهد شد.» به گفته رئیس نظام‌پزشکی شیراز، افزایش تعداد دانشجو بدون برنامه‌ریزی، آینده نظام سلامت کشور را تهدید می‌کند: «اگر پزشک جوان از همان ابتدا با آموزش ناقص و فشار روانی وارد سیستم شود، نمی‌تواند نقش مؤثری در سلامت جامعه ایفا کند.»
 پزشکان بی‌پناه در نظام سلامت
دیده‌بان تأکید کرد که پزشکان امروز نه امنیت شغلی دارند و نه پشتیبانی سازمانی. او گفت: «وقتی یک پزشک پس از سال‌ها تحصیل و خدمت، با بی‌توجهی، تأخیر در پرداخت حقوق و کاهش شأن اجتماعی مواجه می‌شود، طبیعی است که دچار فرسودگی و ناامیدی شود.»
او با اشاره به اینکه بسیاری از پزشکان پس از مهاجرت، در کشورهای دیگر نمی‌توانند در حوزه تخصص خود فعالیت کنند، افزود: «چشم‌پزشکی که در ایران از بهترین‌ها بود، در کانادا به‌عنوان بینایی‌سنج کار می‌کند. متخصص بیهوشی ما در همان کشور تکنسین آمبولانس شده است؛ این یعنی هدررفت سرمایه انسانی در مقیاسی ملی.»
 نیاز فوری به اصلاح ساختار
رئیس نظام‌پزشکی شیراز از مسئولان خواست برای حفظ کرامت و سلامت روانِ پزشکان، تصمیمات جدی اتخاذ کنند: «تعرفه‌های پزشکی باید واقعی شود، پرداخت بیمه‌ها منظم گردد و حمایت روانی از پزشکان در دستور کار قرار گیرد. خستگی روحی و جسمی امروز، نتیجه مستقیم بی‌توجهی سال‌های اخیر است.»
او افزود: «پزشکان نه فقط درمانگر بیماران، بلکه ستون‌های سلامت جامعه‌اند. اگر این ستون‌ها فروبریزند، هیچ نظام درمانی توان ایستادن ندارد.»
در نهایت، بحران پزشکان در ایران دیگر فقط مسئله‌ای صنفی نیست؛ این موضوع به‌طور مستقیم با آینده سلامت مردم گره خورده است. در شرایطی که مهاجرت، بی‌انگیزگی و فرسودگی روانی در حال گسترش است، بی‌تفاوتی نسبت به وضعیت جامعه پزشکی می‌تواند به بحرانی فراگیر در کل نظام سلامت منجر شود؛ بحرانی که شاید به‌زودی، درمانش از توان همین پزشکان خسته و بی‌پناه خارج باشد.
جامعه‌ای که درمانگرانش در رنج‌اند، دیر یا زود خود بیمار می‌شود. پزشکانی که قرار بود مرهم باشند، امروز خود نیازمند مرهم‌اند. اگر گوش شنوایی برای فریاد خسته‌ترین قشر نظام سلامت نباشد، آن‌گاه شاید هیچ نسخه‌ای برای درمانِ بی‌درمانِ نظام سلامت ایران باقی نماند.