فرزاد وثوقی- روزنامه‌نگار: 

وضعیت اقتصادی مناسبی نداریم. هرچند همه‌چیز به تحریم‌ها نسبت داده شده است اما گاهی سراغ سوءمدیریت‌ها نیز رفته‌ایم و با زبانی نرم درباره آن‌ها سخن گفته‌ایم. پدیده آقازاده‌ها نیز در این راستا و در سال‌های گذشته بدون تأثیر نبوده و خصولتی‌ها تا توانسته‌اند صنعت کشور را از کار انداخته‌اند. بعد از چهل سال انتظار برای بهبود شرایط موجود با آن همه سابقه در صنعت و معدن و تجارت و برندهای بزرگ، به یک ویرانه بزرگ اقتصادی رسیدیم و با فرمول تحریم نفس معیشتی ملت بزرگ ایران را بند آوردیم. 
نمی‌دانم چیزی به نام تولید در کشور وجود دارد یا خیر؛ اما واردات مواد اولیه با مشکلات بسیاری روبه‌روست...

حالا یا باید دنبال انبارهای احتکار حتی در صف تعاونی‌های مصرف بگردیم یا از انبارهای خالی تولیدکنندگان بازدید کنیم. در هر صورت وضعیت مناسب نیست. با خاتمه انتخابات در آمریکا، سقوط قیمت دلار اتفاق افتاد و همگان دیدیم که اقتصاد و قاچاق در ایران تا چه میزان وابسته به تحولات بین المللی است. درواقع همه چیز در دنیا به هم متصل است؛ از ورزش، اقتصاد و فرهنگ گرفته تا تجارت‌های ریز و درشت همگی وابسته به سیاست‌های کلان است. 
متأسفانه ما چیزی به نام تولید ملی نداریم. مثلاً همین خودروسازی در ایران را اصلاً نمی‌توان به نام تولید ملی ثبت کرد؛ چراکه با اوج گیری تحریم‌ها و خروج سرمایه گذاران و شرکا، خصوصاً در تولید قطعات و واردات مواد اولیه، اولین صنعتی که زانو زد همین خودروسازی بود. خودروی ملی که با تکیه بر دانش روز و حضور متخصصان داخلی(!) نباید خم می‌شد اما شکست.
تشکل‌های داخلی هم مانند اتاق‌های بازرگانی قادر نبودند از نفوذ خود استفاده کنند و اصولاً اصل اقتدار تشکل‌های غیردولتی زیر سؤال رفت؛ چراکه این تشکل‌ها نتوانستند از نفوذ اقتصادی فرهنگی خود در مقابله با سیاست‌های رایج، بهره گیری کنند. 
در جبهه تولید با احکام قضائی، صنایع خاص را سر پا نگه داشتیم؛ درواقع انگار با زور توانستیم بخشی از تولید آن هم در جبهه سلامت را سر پا نگه داریم. گرانی کالا و خدمات مؤید این فرضیه است که تنها تولیدات با برند قاچاق یا با مواد اولیه قاچاق تولید شده و البته با قیمت‌های نجومی در بازار حضور فعال دارند. 
قیمت کالا در حوزه سلامت یا سایر بخش‌ها با دلار محاسبه می‌شوند و درآمدهای ملت با ریال؛ که البته همخوانی با هم ندارند. افت تقاضا برای خرید و بی تفاوتی ملت در مواجهه با کرونا ویروس ثابت کرد بی تفاوتی محض در حال اتفاق است. این طور به نظر می‌آید که شمار قابل توجهی از افراد بدون توجه به آینده و امیدواری به آن به استقبال مرگ رفته‌اند و بی تفاوتی پیشه نموده‌اند. 
حالا آمارها از افت تقاضا و عدم اقدام به خرید حکایت دارند که به دنبال آن رکود در بازار را می‌توان لمس کرد. درواقع گرانی‌های اخیر هم توان دولتمردان را نشان داد و هم قفل شدن نظام تقاضا و عرضه را مگر برای گروه‌های خاص که مشخص نیست درآمدهای ارزی خود را چگونه تأمین می‌کنند.
هرچند گزارش‌های پلیس و قوه قضائیه از افزایش قاچاق و فعالیت باندهای بزرگ و کوچک خبر می‌دهد که البته شمار اندکی از آنان کشف و توقیف می‌شوند. این گزارش‌ها مؤید فعالیت باندهای قاچاق در بخش‌های مواد مخدر، کالا، ارز و سایر موارد است که درآمدهای نجومی را به جیب اشخاص واریز می‌نماید.
باید فکری اساسی به حال اقتصاد کشور نمود. ارتباطات بین المللی حرف اول و آخر را می‌زند. اقتصاد درونگرا به معنای استفاده از توان نیروهای داخلی با مشارکت و سرمایه گذاری‌های ملی و بین المللی قابل تعریف است؛ اقتصادی مقاوم که بتواند نیازهای جامعه جهانی را نیز برآورده نماید و البته در تأمین نیازهای خود درمانده نباشد. تحریم‌ها نشان داد به جامعه جهانی به‌شدت نیازمندیم و برای جامعه جهانی در بعد اقتصادی (تولید) تکیه گاهی نیستیم. افول صنعت نفت و عدم تقاضای جامعه جهانی نشان داد دوران نفت فروشی هم گذشته و باید به جهات دیگر تغییر مسیر بدهیم. درواقع به دوران افول صنعت نفت در پرتو سیاست‌های جدید خرید و انباشت آن رسیده ایم.