شیرازنوین- سید محی الدین حسینی ارسنجانی Arsanjani.moiin@gmail.com اشاره: ایران و ایرانیان در طول تاریخ ۱۰۰۰۰‌ساله خود بسیاری از جنگ‌ها را تجربه کرده‌اند، اما جنگ‌های قبل از میلاد مسیح تا معاصر، جنگ‌های اثرگذار و فراموش ناشدنی‌اند که در تاریخ فارسی‌زبانان و سایر ملل جهان نوشته وثبت شده است. در این میان بایداز علت‌ها، چرایی و چگونگی جنگ‌های ایرانیان با ملل دنیا سخن گفت. و‌ این‌که ایرانیان آیا کشورگشا بوده‌اند یا در برابر حملات و هجوم دشمنان بیگانه مجبور به جنگ با متجاوزان به آب و خاک ایران بوده‌اند هم جای بحث دارد. جنگ‌های مهمی‌ که در طی دو‌سه‌هزار‌سال پیش تاکنون در ایران اتفاق افتاده نیازمند یادآوری‌اند. در این مقاله مختصر به بیان برخی از این جنگ‌ها اشاره می‌کنم و و درشماره‌های آتیه روزنامه شیراز نوین به دلایل، چگونگی و کم و کیف این جنگ‌هاخواهم پرداخت. ایران؛قدرت اول عهدباستان در زمان باستان مخصوصا هخامنشیان‌، اشکانیان و ساسانیان ایران قدرت اول دنیا بوده است. حتی زمان نادرشاه بزرگ هم به جرأت می‌توان گفت که ایران یکی از قدرت‌های اول دنیا بوده است. جنگ‌های کوروش کبیر جهت بست قلمرو هخامنشی، جنگ بابل، نبرد کوروش کبیر و نبونید پادشاه بابل، جنگ سارد، نبرد کوروش کبیر با کرزوس، نبرد کوروش کبیر با ماساژت‌ها و کشته شدن کوروش کبیر. جنگ پلوزیوم، نبرد کمبوجیه با مصریان، جنگ میلت، نبرد داریوش کبیر با یونان و آتن، جنگ مدی نبرد داریوش اول پادشاه هخامنشی با یونانیان، جنگ ماراتن، نبرد داریوش اول پادشاه هخامنشی با یونانیان، جنگ ترموپیل، نبرد خشایارشا با آتنیها، جنگ آرتیزیوم، نبرد خشایارشا با یونانی‌ها، جنگ سالاین، نبرد خشایارشا با یونانی‌ها، جنگ یکال نبرد خشایارشا با یونانی‌ها، جنگ پلاته نبرد مردونیه سردار سپاه خشایارشا با یونانی‌ها، جنگ گرانیک نخستین جنگ داریوش سوم با اسکندر، جنگ ایسوس دوین جنگ داریوش سوم و اسکندر مقدونی، جنگ گوگامال آخرین نبرد داریوش سوم و اسکندر، جنگ گاوگاملا دفاع مردانه ژنرال آریو برزن در برابر سپاه اسکندر، جنگ حران نبرد سورنا سردار اشکانی با رومیان، جنگ کاره نبرد ارد پادشاه اشکانی با کراسوس سردار رومی، جنگ آنتوانت نبرد فرهاد چهارم با رومیان، جنگ تراژان نبرد خسرو اشکانی با رومیان، جنگ سورس نبرد اردشیر اول ساسانی با رومیان، جنگ هرمزدگان نبرد اردشیر پاپکان و اردوان پنجم سقوط سلسله اشکانیان، جنگ‌های اردشیر پاپکان جهت بست امپراطوری ساسانی، نبرد شاپور اول ساسانی با والرین امپراطور روم، جنگ بلخ و استفاده ژنرال بهرام چوبین از نوعی موشک علیه خاقان بلخ، نبرد شاپور سوم معروف به ذوالاکتاف با اعراب، جنگ شاپور سوم ساسانی انتقام فتوحات اسکندر مقدونی، جنگ هراکلیوس نبرد خسرو پرویز با رومیان، جنگ قسطنطنیه نبرد خسرو پرویز با رومیان، جنگ پل (‌جسر‌) اولین نبرد یزدگرد سوم پادشاه ساسانی با اعراب، جنگ زنجیر اولین جنگ اعراب با یزدگرد سوم ساسانی، جنگ اولیس دومین جنگ اعراب با یزدگرد سوم ساسانی، جنگ بوایب سومین نبرد یزدگرد سوم پادشاه ساسانی با اعراب، جنگ قادسیه چهارمین نبرد یزدگرد سوم پادشاه ساسانی با اعراب، جنگ مدائن پنجمین نبرد یزدگرد سوم پادشاه ساسانی با اعراب، جنگ نهاوند آخرین نبرد یزدگرد سوم پادشاه ساسانی با اعراب، جنگ زاب نبرد ابومسلم خراسانی و شکست امویان، حمله مغولان جنگ جلاالدین خوارزمشاه با چنگیز خان، حمله تیمور گورکانی با ایران، جنگ ارومیه نبرد شاه عباس صفوی با عثمانی، جنگ چالدران نبرد شاه اسماعیل صفوی با سلطان سلیم عثمانی، جنگ مورچه‌خورت نبرد نادرشاه با اشرف افغان، جنگ کرنال نبرد نادرشاه برای تصرف هندوستان، جنگ دهلی نبرد نادرشاه برای تصرف هندوستان، جنگ تفلیس اولین جنگ فتحعلی‌شاه قاجار با روسیه، جنگ اچمازین دومین جنگ عباس میرزا با روسیه، جنگ شوشی سومین جنگ عباس میرزا با روسیه، جنگ اصلان دوز چهارمین جنگ عباس میرزا با روسیه، جنگ گنجه پنجمین جنگ عباس میرزا با روسیه، جنگ جهانی دوم و اشغال ایران توسط متفقین، جنگ ایران و عراق. سخن پایانی: از این ۵۲جنگ ۳مورد طولانی‌ترین جنگ‌های تاریخ ایران بوده‌اند. نبرد اشکانیان با روم که دوازده‌سال به طول انجامید، نبرد شاپور ساسانی با روم که هفت‌سال به طول انجامید وجنگ تحمیلی عراق بر علیه ایران که هشت سال به طول انجامید.