بافت تاریخی شیراز گنجینه‌ای از فرهنگ، هنر، معماری و هویت تاریخی این شهر است که با همه دارایی‌اش، سال‌هاست با چالش‌های متعدد شهری و اجتماعی دست به گریبان شده؛ روزهای گذشته خبر خوشی از ثبت ملی آن منتشر و روزنه امیدی برای نجات این پهنه ارزشمند شد.
به گزارش ایرنا، بافت تاریخی شیراز معدنی از ۴۱۰ اثر ثبتی و ۲ هزار و ۵۰۰ بنای با ارزش است که هر یک به نحوی حافظه تاریخی این شهر را به نمایش می‌گذارد، چیزی که نه تنها باید جلوی نابودی و فراموشی آن را گرفت، بلکه باید برای روان شدن روح زندگی در آن تلاش کرد. سال گذشته و چند نوبت نیز در بهار امسال، فضای مجازی شیراز پر شد از محتواهایی که ادعا می‌کرد این بافت ارزشمند به صورت سیستماتیک در حال تخریب است و عزمی برای حفاظت از آن وجود ندارد. اما مسئولان همواره این ادعاها را رد کردند و گفتند که «با هرگونه تخریب بافت تاریخی مخالف بوده و هیچ‌گونه مجوز یا پاسخ استعلام مثبتی از طرف اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی که منجر به تخریب بافت و از بین رفتن تاریخ، فرهنگ و هویت این شهر شود صادر نشده و با آن مخالف است».
محمدهادی ایمانیه، استاندار فارس نیز جمعه ۲۱ بهمن ‌ماه ۱۴۰۱ در روزهایی که هجمه‌های بسیاری در این ارتباط شکل گرفته بود به نماز جمعه شیراز آمد و در سخنرانی پیش از خطبه‌های نماز جمعه به این شایعات پاسخ داد و گفت: سامان‌دهی محدوده ۵۷ هکتاری اطراف حرم مطهر حضرت شاهچراغ(ع) در دستور کار است و این به معنای تخریب بافت نیست. او اذعان کرد که وضعیت امروز بافت مورد گلایه بسیاری از ساکنان این محدوده است و باید معابر و ظواهر و بسیاری از فضاهای فرهنگی، مساجد و زائرسراهای آن سامان یابد. پس از آن مدیرکل دفتر فنی، امور عمرانی و حمل‌ونقل ترافیک استانداری فارس در نامه‌ای به اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان، خواستار ثبت ملی محدوده ۳۵۷ هکتاری بافت تاریخی شیراز با حدود ۱۲ هزار پلاک و ۴۱۰ اثر ثبت ملی شد. استاندار فارس در یکی از سخنرانی‌های خود به مناسبت روز معمار سخن از یک حرکت جهشی جدید برای حفاظت از بافت تاریخی گفت و افزود: تا زمانی که این مهم به نتیجه برسد نیز پای کار ایستاده‌ایم.
به دنبال آن ۲۰ خرداد گذشته هم‌زمان با روز صنایع دستی نخستین محله هنر و صنایع دستی کشور در محله بالاکفت بافت تاریخی شیراز ایجاد شد تا نویدبخش زنده‌سازی این پهنه و رونق گردشگری و صنایع دستی در این محدوده ارزشمند باشد.
در گام نخست فرهنگسرای مادر محله بالاکفت میزبان حدود ۲۰ کارگاه صنایع دستی استادکاران شیرازی شد و مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی فارس از اعلام آمادگی ۵۱ خانه تاریخی برای فعالیت صنایع دستی در این بافت خبر داد.
پس از بررسی‌های کارشناسانه انجام‌شده در شورای ملی ثبت میراث فرهنگی، دوم مردادماه بود که اعلام شد بافت تاریخی شیراز در مساحت پیشنهادی ۳۶۰ هکتار صلاحیت ثبت ملی را دارد؛ تصمیمی که به زودی از سوی وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی نیز به فارس ابلاغ می‌شود تا آغازی برای روزهای روشن‌تر پیش‌ روی این پهنه ارزشمند مرکز شهر شیراز باشد.
آینده بافت تاریخی شیراز پس از ثبت ملی
درباره آثار و تبعات مثبتی که جای گرفتن بافت تاریخی شیراز در فهرست میراث ملی کشور دارد با مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گفت‌وگو کردیم.
سید مؤید محسن‌نژاد با بیان اینکه بافت تاریخی شیراز گذشته‌های بسیاری را به خود دیده است، اظهار کرد: این پهنه سرشار از هنرهای سنتی و صنایع دستی و مملو از خانه‌ها و گذرهای تاریخی دارای معنا و میزبان مشاهیر و هنرمندان این شهر است و مجموعه همه اینهاست. او ادامه داد: در وضعیت موجود ممکن بود این بافت ارزشمند دچار مشکلاتی شود و برای پیشگیری نیازمند حفاظت بیشتری بود، به همین دلیل ثبت ملی آن دغدغه وزارت و اداره‌کل میراث فرهنگی فارس و خواسته گروه‌های مردمی و استانداری بود.
محسن‌نژاد تأگید کرد: به دنبال این دغدغه و با تقاضای میراث فرهنگی فارس، جلسه‌ای به این منظور تشکیل شد و با حمایت معاون میراث فرهنگی وزارت و قائم مقام وزیر میراث فرهنگی اعلام شد که این بافت تاریخی واجد شرایط ثبت ملی است تا در آینده این تصمیم به استان ابلاغ شود.
توسعه گردشگری داخلی و خارجی
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی فارس، توسعه گردشگری داخلی و خارجی را یکی از پیامدهای مثبت ثبت آثار در فهرست ملی و جهانی عنوان کرد. 
به گفته او ثبت ملی بافت تاریخی شیراز و سپس سامان‌دهی و زنده‌ کردن آن سبب می‌شود تا گردشگری در این پهنه رونق گیرد.
محسن‌نژاد اذعان کرد: امروز بافت تاریخی شیراز تقریباً از ساکنان اصلی خود خالی شده و نیازمند حمایت دولتی است تا با مشارکت مردمی «جریان زندگی و حیات به آن برگردد».
او به تعریف و اجرای پروژه «هر خانه یک کارگاه صنایع دستی» در محله بالاکفت بافت تاریخی اشاره کرد و گفت: در این صورت هنرمندان خانه‌ها را مرمت می‌کنند، در آن ساکن می‌شوند، کارگاه صنایع دستی خود را در آنجا فعال می‌کنند، به جوانان و نوجوانان آموزش می‌دهند، آثار خود را عرضه می‌کنند و بافت تاریخی شیراز به بازار فروش صنایع دستی تبدیل می‌شود تا در ادامه به رونق گردشگری این گذرها نیز بینجامد.
محسن‌نژاد با بیان اینکه گردشگران خارجی در سفر به هر شهر ابتدا آثار ثبت‌شده به ویژه ثبت جهانی را در فهرست بازدیدهای خود قرار می‌دهند، اعلام کرد: ثبت جهانی زندیه شیراز نیز اتفاقی مبارک برای کشور خواهد بود که منجر به جذب بیشتر گردشگران خارجی می‌شود.
قوانین مستحکم حافظ بافت تاریخی ثبت ملی
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی فارس ادامه داد: با ثبت ملی بافت شیراز، قوانین و ضوابط حفاظت از آن محکم‌تر می‌شود و براساس قوانین بالادستی موجود بیش از گذشته مورد حمایت قانونی قرار می‌گیرد. 
به گفته او در این صورت این عرصه و حریم مشخص از انظباط قانونی خاصی پیروی می‌کند و هر نوع مداخله شامل حفاظت، مرمت، رونق کسب و کار و بازسازی در آن به شکلی ضابطه‌مندتر انجام می‌شود و به دنبال آن هر یک از دستگاه‌های مرتبط تکلیفی در ارتباط با آن دارند که باید به آن پایبند باشند. محسن‌نژاد گفت: در این صورت دیگر شاهد فضاهایی متروک‌مانده نخواهیم بود و حمایت‌های دولتی برای افزایش مشارکت مردم، جریان زندگی به این بافت بر می‌گردد.
فتح باب حمایت‌های دولتی برای جاری شدن روح زندگی در بافت تاریخی شیراز
به اعتقاد مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی فارس در کنار همه مشارکت‌هایی که مردم دارند، دولت نیز تکالیفی برای حمایت از آنها دارد تا برای پرداخت تسهیلات مالی و دیگر تسهیلگری‌ها زمینه را برای بازسازی، احیا و مرمت خانه‌ها از سوی مالکان و تبدیل به مراکز فرهنگی و گردشگری فراهم کند.
او اظهار کرد: با ثبت ملی بافت تاریخی شیراز، این پهنه به گونه‌ای مدیریت می‌شود که خانه‌های تاریخی بافت مرمت و بازسازی شود و به محلی برای کتابخانه‌ها و دیگر مراکز فرهنگی شود تا محل مراجعه جوانان باشد.
به گفته او در این رویکرد تلاش می‌شود تا از بافت نه فقط یک نام که بلکه هویت تاریخی و اجتماعی آن زنده بماند و به مردم در فرهنگ، اقتصاد و اشتغال آنها کمک کند.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری فارس گفت: ثبت ملی بافت تاریخی شیراز، بخشی مهمی از اقدامات برای حفاظت و زنده ‌نگه داشتن این پهنه تاریخی است، اما برخی از مالکان خانه‌های این بافت توان مالی مرمت و بازسازی خانه‌های خود را ندارند و این نیازمند حضور سرمایه‌گذاران و البته سوق دادن اعتبارات زیرساختی مانند زیباسازی معابر، کف‌سازی، رفع خطر و دیگر اقدامات زیرساختی است که نیازمند حضور همه جانبه دستگاه‌های متولی است.