مریم شمالیان- شیرازنوین
shomalianm@gmail.com 

از راهرو صدای جیغ و فریاد می‌آید؛ سر و صدایی بسیار زیاد که به اعضای خانواده جسدی که مورد بررسی قرار گرفته و آمده‌اند تا جسد را برای انجام کارهای قانونی و تدفین تحویل بگیرند، تعلق دارد. این تنها بخشی از یک روز کار کردن در پزشکی قانونی است؛ کاری سخت و دشوار که تحمل آن کار هر کسی نیست.
بسیاری از مشاغل سخت و دشوار هستند و گاهی این دشواری تا جایی است که حتی میل و رغبت به فعالیت در آنها کم بوده و مورد استقبال چندانی هم قرار نمی‌گیرند.
یکی از این مشاغل کارکردن در پزشکی قانونی است؛ کارکردن در پزشکی قانونی سختی‌ها و دشواری‌های فراوانی دارد.
اولین نکته اینکه مراجعه‌کنندگان به پزشکی قانونی عمدتاً افراد آسیب‌دیده در حوادث، تصادفات و نزاع‌ها یا خانواده‌های داغ‌دیده و عزادار هستند و این اولین دشواری کار است که کارکنان در این سازمان باید همواره با صحنه‌های ناخوشایند و دلخراش مواجه شوند.
به طور خلاصه می‌توان گفت که سازمان پزشکی قانونی جایی نیست که برای اشتغال داوطلبان مشتاقی داشته باشد. یکی از چالش‌های این حوزه کاری بحث فرسودگی شغلی و آسیب‌های روانی کارکنان است.
اما با وجود این دشواری‌های عدیده در حوزه کاری، به دلیل سرفصل‌های اعتباری تعیین‌شده، سازمان پزشکی قانونی قدرت رقابت با دستگاه‌های موازی خود در بحث پزشکی را ندارد؛ مثلاً اینکه با وزارت بهداشت نمی‌تواند رقابت کند؛ چون بر اساس حکم، پرداختی به پزشکان در وزارت بهداشت و سازمان پزشکی قانونی، اختلاف چشمگیری دارد. همین هم علتی است که رغبت برای انتخاب کردن کار در پزشکی قانونی باز هم مورد استقبال بیشتر قرار نگیرد.
جذب نیرو در پزشکی قانونی حتی با برگزاری آزمون استخدامی فقط موجب جذب نیمی از افراد شرکت‌کننده می‌شود. همچنین با وجود اینکه در بررسی جزئیات لایحه برنامه هفتم توسعه، پزشکی قانونی مجاز به استخدام پزشکان امریه خدمت وظیفه عمومی شده، اما باز هم مشکل گره جذب نیرو در پزشکی قانونی رفع نشده است.
در لایحه برنامه هفتم توسعه، ۲۱ آبان جاری مجلس شورای اسلامی اعلام شد که سازمان پزشکی قانونی طبق قانون برنامه هفتم توسعه مجاز شده نسبت به استخدام پزشکان امریه خدمت وظیفه عمومی پس از پایان دوره امریه پزشکان طرحی و متخصصان مشمول خدمت و پزشکان ضریب k که دوره تعهد مقطعی تخصصی را طی می‌کنند، اقدام کند.
رضا حاج منوچهری، معاون توسعه مدیریت و پشتیبانی سازمان پزشکی قانونی کشور در خصوص این لایحه اخیراً به سه پیشنهاد از سوی سازمان پزشکی قانونی برای جذب نیرو در این سازمان اشاره کرده است که یکی از آنها در مورد پزشکان معاضدتی است تا سازمان پزشکی قانونی بتواند بدون برگزاری آزمون و با همکاری سازمان امور استخدامی به تبدیل وضعیت و جذب پزشکان امریه، طرحی و معاضدتی و ضریب K در مراکزی که ماهانه بیش از ۲۲۰ مراجعه‌کننده دارد، عمل کرده و خارج از تشریفات اداری برای جذب این پزشکان اقدام کند. او با تأکید بر اینکه کار کردن در پزشکی قانونی جاذبه‌ای ندارد هم عنوان کرده است که اگر فردی بر اساس علاقه خود بخواهد با پزشکی قانونی همکاری کند، جذب او باید در قالب امریه و سربازی یا ضریب K انجام شود. به گفته حاج منوچهری در حال حاضر، ۱۲۲ پزشک ضریب K و طرحی وجود دارند که از این تعداد ۱۸ نفر ضریب K و ۱۰۲ نفر هم طرحی هستند که سه تا پنج سال با پزشکی قانونی همکاری خواهند کرد و کارآزموده می‌شوند، اما پس از کسب این تجارب به آنها گفته می‌شود امکان تمدید طرح با آنان وجود ندارد. برای رفع این مشکل از دولت برای جذب این افراد کمک خواسته شده، اما به دلیل اینکه استخدام‌ها در پزشکی قانونی باید در قالب برگزاری آزمون انجام شود، دولت مجوزی صادر نکرد.
یک موضوع دیگر برای این افراد هم شرایط تبدیل وضعیت پس از 5 سال کار کردن در پزشکی قانونی است که مشکل دیگری است که نیاز به بررسی و رسیدگی دارد. تبدیل وضعیت شدن پزشکان معاضدتی که رابطه استخدامی با سازمان پزشکی قانونی نداشته و در مناطق محروم خدمت می‌کنند، بر اساس یک مجوز از درخواست‌های پزشکی قانونی است.
برخی از پزشکان معاضدتی و ضریب K هم به علت سن بالاتر، شرایط شرکت در آزمون استخدامی را ندارند و این هم یک مشکل دیگر در این شغل است، اما ایجاد شرایطی برای برگزاری یک آزمون داخلی می‌تواند این مشکل را حل کند. لازم به تأکید است که بر این اساس مشکل جذب نیروی انسانی در سازمان پزشکی قانونی با عدم رفع این محدودیت‌ها نمی‌تواند رفع شود.