سخنگوی وزارت خارجه کشورمان در گفت‌وگو با یک رسانه عربی با اشاره به اینکه سازوکار اینستکس در مرحله اجرا است، گفت که این سازو کار بدون خرید نفت ایران نمی‌تواند توقعات ما را به طور کامل برآورده کند.
به گزارش ایسنا، سید عباس موسوی، سخنگوی وزارت خارجه ایران در گفت‌وگو با روزنامه الاخبار در پاسخ به این سوال که ابتکار عمل برجام با شکست مواجه شده است، آینده برجام پس از مهلت 60 روزه را چگونه می‌بینید، گفت: نمی‌توانیم از واژه «شکست ابتکار عمل» استفاده کنیم. درست است که برجام در وضعیت مناسبی قرار ندارد؛ اما گفت‌وگو‌ها و اقدامات ضرورتاً ناموفق نبوده است.
وی افزود: نشست وین سازنده بود و گامی ‌به جلو به شمار می‌رود. طبیعتاً میان خواسته‌های ایران و دستاوردهای ملموسی که جمهوری اسلامی‌ برای آن تلاش می‌کند فاصله وجود دارد؛ اما با این وجود گام‌های مثبت و رو به جلو در این نشست اتخاذ شد. مهم‌ترین مسئله که مورد بحث قرار گرفت، اینستکس بود و می‌توان گفت این سازوکار به مرحله اجرایی رسیده است و شاهد تبادلات مالی از این سازوکار خواهیم بود.
موسوی ادامه داد: همچنین کشورهای اروپایی به دنبال تخصیص اعتباراتی برای این مکانیزم هستند . این عملیات علی‌رغم تأخیر اگرچه کمتر از تواقعات ما است، آغاز شده است. بی شک بدون خرید نفت ایران و اختصاص دادن اعتبارات این مکانیزم نمی‌تواند به طور کامل توقعات ما را برآورده کند. بنابراین از کشورهای اروپایی می‌خواهیم که با جدیت موضوع فروش نفت ایران را بررسی کنند. تا به امروز انتظارات ما به طور کامل بر آورده نشده است؛ اما گام‌هایی که در این راستا اتخاذ شد مستحق پیگیری هستند. در نشست وین تصمیم جدید در رابطه با نشست وزرای خارجه کشورهای باقی مانده در برجام اتخاذ شد که این مسئله نیز گامی‌ مثبت به شمار می‌رود.
وی افزود: با امضای برجام مرحله جدید از تعاملات را با کشورهای اروپایی و آمریکا آغاز کردیم؛ اما خروج آمریکا از برجام مانعی بزرگ در مقابل این سیاست بود. به مدت یک سال بر سیاست «صبر استراتژیکی» تکیه کردیم. در آن مرحله علی‌رغم اینکه منافع اقتصادی ما فراهم نشد؛ اما حفظ این وضع به طور کلی فراهم کننده منافع ایران بود زیرا فوائد برجام تنها فوائد اقتصادی نبود، بلکه منافع سیاسی و امنیتی برای هر دو طرف داشت. اما با سیاست‌های ویرانگر آمریکا و تحریم‌های پی در پی و همچنین سیاست جلوگیری از صادرات نفت ایران وارد مرحله جدیدی شدیم و تعهدات ایران به تدریج کاهش یافت. ما توافقی که ایران به طور یک‌جانبه به آن پایبند است و کشورهای دیگر به آن پایبند نباشند را نمی‌پذیریم.
سخنگوی وزارت خارجه گفت: ما برای خروج از برجام برنامه‌ریزی نمی‌کنیم؛ اما با پایان مهلت شصت روزه شاهد تثبیت گام دوم ایران در کاهش تدریجی تعهداتش بودیم. اگر طرف‌های مقابل در حل مشکلات موجود با جدیت تلاش نکنند، این روند ادامه پیدا خواهد کرد. این مسئله با خروج از توافق تفاوت دارد. اگر طرف‌های باقیمانده در توافق به تعهدات خود عمل نکنند، روندی که جمهوری اسلامی‌ در کاهش تعهدات خود در پیش گرفته بدون شک به طور قانونی و در چارچوب برجام ادامه خواهد داشت. موسوی در پاسخ به این سوال که در صورت شکست برجام نگران تحریم‌هایی از سوی شورای امنیت نیستید، آیا بقای ایران در برجام علی‌رغم عدم پایبندی کامل اروپایی‌ها به سود تهران نیست، گفت: در سال گذشته شاهد پایبندی کامل اروپایی‌ها به تعهداتشان نبودیم. مواضع سیاسی و علنی اروپایی‌ها در رابطه با پایبندی به تعهداتشان مهم است؛ اما این مواضع باید روی زمین پیاده شود و آن ‌را ببینیم. نه تهدیدات و نه بیانیه‌ها هیچ سودی ندارند. فشارهای آمریکا باعث شد که اروپایی‌ها به طور کامل به تعهدات خود پایبند نباشند. اگر نمی‌خواهند وظایف خود را انجام دهند  یا اینکه نمی‌توانند آنها را انجام دهند، برای ما فرقی نمی‌کند. مسئله مهم این است که هیچ‌گونه اتفاق قابل توجهی از سوی اروپایی‌ها انجام نشده است. اروپایی‌ها باید ثابت کنند که به طور عملی خواهان حفظ برجام هستند. ما تمام اقدامات و واکنش‌های خود را در چارچوب برجام انجام خواهیم داد. به هر حال باقی ماندن در برجام تا زمانی که همه طرف‌ها به تعهدات خود پایبند باشند به سود همه است. برجام دستاورد بزرگ و تجربه‌ای موفق در دیپلماسی چندجانبه برای حل مشکلات منطقه از طریق گفت‌وگو و مذاکره بود؛ اما خروج واشنگتن از برجام تهدیدی بزرگ برای دیپلماسی چندجانبه ایجاد کرد. ما خواهان حل مشکلات از طریق برجام و گفت‌وگو و دیپلماسی هستیم. ما تا به امروز به برجام پایبد بودیم و تمام اعضای برجام به این مسئله آگاه هستند؛ اما توافق چندجانبه به معنای پایبندی چندجانبه است.
وی خاطرنشان کرد: اگر تمام کشورهای عضو برجام به تعهدات خود پایبند باشند، ما نیز به تعهدات خود پایبند خواهیم بود، در غیر این صورت به صورت تدریجی اقدامات و گام‌های خود در چارچوب برجام را اتخاذ خواهیم کرد. ما دائماً نسبت به پیامدهای منفی شکست برجام در پی خروج آمریکا از آن و عدم جدیت از سوی اروپایی‌ها در حفظ آن به کشورهای اروپایی عضو برجام هشدار دادیم. به هرحال ایران اکنون در رابطه با این مسئله جایگاه سیاسی خاص خود را دارد. شما شاهد این بودید که آمریکایی‌ها می‌خواستند مسئله نفت‌کش‌ها را به شورای امنیت ببرند؛ اما با شکست مواجه شدند، زیرا ایران از نظر سیاسی در جایگاه بالایی قرار دارد. ما تمام اقدامات خود را در راستای توافق بین‌المللی اتخاذ کردیم و حتی کاهش تعهداتمان نیز در چارچوب برجام است.
وی در پاسخ به این سوال که چرا تهران گفت‌وگو با واشنگتن را نمی‌پذیرد؟ شروط شما چیست؟ آیا بازگشت معافیت از تحریم‌ها برای پذیرش دعوت ترامپ برای گفت وگو برای شما کافی است؟ آیا نشست جی 20  در ژاپن میانجیگری‌های جدیدی همانند نقشی که رئیس جمهور فرانسه ایفا کرد به دنبال داشت، گفت: ما پیش از این در یک توافق چندجانبه با آمریکایی‌ها توافق کردیم. کشور پایبند به توافق ایران است و کشوری که به تعهدات خود عمل نکرد و از توافق خارج شد آمریکاست. خروج یک‌جانبه آمریکا از برجام، تلاش برای خارج کردن اروپایی‌ها از برجام، وضع تحریم علیه ایران و توقف اجرای بندهای برجام که نقض آشکار قطعنامه 2231 به شمار می‌رود و بسیاری از اقدامات ویرانگر دیگر آمریکا که در طول یک سال شاهد آنها بودیم باعث می‌شود که ایران گفت‌وگو با آمریکا را نپذیرد. آمریکا در حال حاضر بیشترین فشارها را علیه ایران وضع کرده است و هم‌زمان خواستار مذاکره است. وی تأکید کرد: پیشنهاد مذاکره چیزی جز یک تاکتیک برای تکمیل استراتژی آمریکا علیه ایران نیست. آمریکا جنگ اقتصادی علیه ایران آغاز کرد. آنها این مسئله را فشاری برای نشاندن ایران بر میز مذاکره می‌دانند، در حالی که ما آن را نوعی جنگ و تروریسم اقتصادی می‌دانیم. همچنین کشوری که به دنبال گفت‌وگو و مذاکره است علیه بزرگترین مذاکره کننده تحریم وضع نمی‌کند. این تناقضات کاملاً در گفتارها و اقدامات آمریکایی‌ها واضح است و برای هر کارشناس بین‌المللی روشن است که نتیجه گفت‌وگو با چنین کشوری چه خواهد بود. علاوه بر این، ما بر این باوریم که برجام بهترین توافقی است که می‌تواند میان ایران و دیگر کشورهای امضا کننده آن باشد. تجربه بدی از رفتار آمریکایی‌ها داریم و تا زمانی که واشنگتن به برجام بازنگردد و پایبندی خود را اعلام نکند، اقدامات ما ادامه دار خواهد بود.
سید عباس موسوی در ادامه گفت: در رابطه با وساطت‌های جدید همان‌طور که در رسانه‌ها اعلام می‌شود، ما از مواضع سیاسی کشورهای اروپایی علیه خروج آمریکا از برجام استقبال می‌کنیم؛ اما این مواضع باید به گام‌های عملی تبدیل شود. در زمان سفر شینزو آبه، نخست وزیر ژاپن به تهران موضع ایران به طور علنی اعلام شد. سفر او با حسن نیت برای بهبود وضع کنونی انجام شد و ایران نیز با حسن نیت موضع خود را اعلام کرد؛ اما شما شاهد بودید که آمریکا یک روز قلبل از سفر شینزو آبه به تهران تحریم‌های جدیدی علیه ایران وضع کرد. پیام اصلی کدام است؟ سفر آبه یا تحریم‌ها علیه پتروشیمی؟ بی شک این سیاست‌های ویرانگر باعث می‌شود که تمام تلاش‌ها برای کاهش تنش و بازگشت به راه‌حل دیپلماتیک بی فایده شود. ایران آمریکا را به خاطر وضع کنونی سرزنش می‌کند و طبیعتاً تا زمانی که دولت آمریکا سیاست تخریب و ویرانگری را پیش رو گرفته است، هرگونه وساطت و میانجیگری بی‌معنا است.
وی در پاسخ به این سوال که ما شاهد اتفاقات امنیتی در خلیج فارس هستیم، تا چه اندازه احتمال وقوع حوادث نظامی ‌همانند ساقط کردن پهپاد آمریکایی وجود دارد؟ آیا همان‌طور که رئیس جمهور آمریکا اشاره کرد خطر وقوع درگیری نظامی ‌وجود دارد؟ گفت: در وقت کنونی طرف‌های سومی ‌وجود دارد که برای بروز جنگ با ایران تلاش می‌کنند. افزایش حضور نظامی ‌بیگانه در منطقه طبیعتاً خطر مقابله نظامی ‌را بیشتر می‌کند؛ اما ایران به دنبال جنگ نیست و بارها این مسئله را اعلام کرده است. ایران هیچ جنگی را آغاز نخواهد کرد؛ اما با تمام قدرت از خود دفاع خواهد کرد. سرنگونی پهپاد آمریکایی پیام روشنی به آمریکایی‌ها بود. مفاد پیام این بود که ایران هیچ یک از اقدامات آمریکا را بی‌پاسخ نمی‌گذارد. هرگونه اقدام محدود یا گسترده از سوی آمریکا با واکنش سریع و قوی ایران همراه خواهد بود.
سخنگوی وزارت خارجه کشورمان در پاسخ به این سوال که وزارت خارجه ایران اخیراً پیشنهاد امضای معاهده «عدم تعرض» به همسایگان را به کشورهای حاشیه خلیج فارس داد، جوابی که از ریاض و ابوظبی دریافت کردید چه بود؟ آیا این یک پیشنهاد  جدی یا یک مانور از سوی ایران بود، گفت: معاهده عدم تعرض که دکتر ظریف در عراق مطرح کرد، جدی بود. اگر به یاد داشته باشید، دکتر ظریف در سال 2003 در مقاله تحت عنوان «همسایه‌های ما اولویت ما هستند» دیدگاه جمهوری اسلامی‌ ایران نسبت به کشورهای همسایه را اعلام کرد و علی‌رغم شرایط متغیر موجود در منطقه، همچنان سیاست ما همین است. در آن زمان مذاکرات ایران و 1+5 جدی بود و برخی کشورهای منطقه نگران این بودند که میان ایران و کشورهای غربی توافقی هسته‌ای به ضرر آنها به دست آید. دکتر ظریف در آن مقاله تشریح کرد که جای ترس و نگرانی وجود ندارد و تلاش کرد که سیاست نزدیکی میان کشورهای منطقه ایجاد کند. اکنون نیز سیاست ما ثابت است و پیشنهاد عدم تعرض نشان دهنده حسن نیت ایران در تعامل با همسایگان است و همسایگان ما بدانند که قوی شدن ایران به معنای تهدیدی برای آنان نیست. ایران همیشه پیشنهاد نزدیکی روابط میان کشورهای منطقه را داده است و حتی پیش از این نیز دکتر محمد جواد ظریف پیشنهاد ایجاد مجمع گفت‌وگو‌های منطقه‌ای را مطرح کرده بود و همه این پیشنهادات و تدابیر به منظور اطمینان بخشیدن به کشورهای همسایه است. جمهوری اسلامی ‌ایران به ایجاد امنیت منطقه ای از داخل اعتماد دارد نه از خارج. این پیشنهاد می‌تواند سکویی برای کشورهای عربی برای مذاکرات فراگیر باشد. وی در ابطه با تأثیر تحریم‌ها بر اقتصاد کشور و راه‌های صادرات نفت و گاز ایران گفت: طبیعتاً بی‌تأثیر نبوده است و در شرایط کنونی صادرات ما کاهش یافت. این مسئله بسیار مهم است و ما با طرف‌های اروپایی در رابطه با فروش نفت و امور بانکی که به عنوان اولویت‌های ما هستند تبادل نظر می‌کنیم؛ اما باید این را هم بدانیم که مسئله مقابله ایران با تحریم‌های آمریکا مسئله جدیدی نیست، بلکه چندین سال است که ایران با تحریم‌های آمریکا مقابله می‌کند و ایران در طول چهل سال گذشته بر توانایی داخلی خود تکیه کرده است.
موسوی در پایان گفت: به هرحال صادرات نفت یکی از پایه‌های اساسی اقتصاد ایران است و در وقت کنونی مکانیزم اینستکس باید بتواند شروط ما برای فروش نفت را برآورده کند و از کشورهای دیگر انتظار داریم که مسئله فروش نفت ایران را با جدیت بررسی کنند. طبیعی است که ما مسئله فروش نفت از راه‌های دیگر را نیز دنبال می‌کنیم و به دنبال ایجاد مکانیزم‌های مشابه هستیم.