حسین فرزانه- گروه گزارش
خبر مهمی که ظرف یکی دو روز گذشته در میان انبوه اخبار زرد و حاشیه ای گم شد، مربوط به مسکن بود. دیوان محاسبات بازوی نظارتی مجلس، در گزارشی اعلام کرد مالیات ستانی از خانه‌های خالی تا پایان دی ماه صفر ریال بوده است! یعنی حاصل جمع تلاش یک ساله مجلس و اهتمام 5 ماهه دولت سیزدهم بر اخذ مالیات از خانه‌های خالی برابر است با عدد صفر! دولت قصد داشت با اخذ مالیات از خانه‌های خالی به تنظیم بازار مسکن بپردازد، عرضه خانه در بازار را افزایش و حضور دلالان را کاهش دهد. حتی در پس این هدف ظاهری، دنبال درآمد هم بود و در لایحه بودجه 1401 درآمد حاصل از مالیات بر واحدهای مسکونی خالی از سکنه را رقمی معادل ۲۰۰۰ میلیارد تومان پیش بینی کرده بود.
اما جزئیات بیشتر گزارش دیوان نشان می‌دهد اخذ این نوع مالیات فرعی در همان ابتدای راه شکست خورده است. آذرماه سال گذشته نمایندگان مجلس انقلابی برای رفع احتکار خانه، سفت و سخت دنبال بستن مالیات بر این نوع خانه‌ها بودند. فکر می‌کردند کسی پیش از آن‌ها عُرضه رفع انجماد و عَرضه بیشتر مسکن را نداشتند. آن‌ها حساب و کتاب خود را بر مبنای 2 میلیون و ششصد هزار خانه خالی بسته بودند. حالا 300 روز از تصویب این طرح می‌گذرد و مجریان «مالیات بر خانه خالی» می‌گویند فقط ۲۴۵۰ واحد را به‌عنوان «خالی از سکنه و مشمول اخذ مالیات» تشخیص داده‌اند؛ البته تا حالا. به عبارتی از همه آن اعداد عجیب و غریب یک میلیون و 300 هزار و یک میلیون و 700 هزار ( ادعای معاون وزیر راه و شهرسازی)و 568 هزار (ادعای سازمان امور مالیاتی) کمتر از نیم درصد به عنوان خانه‌های خالی مشمول مالیات شناخته شدند. بر اساس قانون مالیات خانه‌‌های خالی، اگر واحد مسکونی در شهرهای بالای ۱۰۰ هزار نفر بیش از ۱۲۰ روز خالی از سکنه باشد، مشمول مالیات می‌‌شود و به ازای هر ماه بیش از زمان مذکور، ماهانه مشمول مالیاتی بر مبنای مالیات بر درآمد اجاره به شرح ضرایب سال اول معادل شش برابر مالیات متعلقه، سال دوم معادل ۱۲ برابر مالیات متعلقه و سال سوم به بعد معادل ۱۸ برابر مالیات متعلقه خواهد شد.
مالیات فرعی 2450 واحد چقدر می‌شود؟ اصولاً با این مبلغ ناچیز چه مشکلی حل می‌شود؟! عموماً طرح‌هایی که با حاشیه و سر و صدای زیاد تصویب می‌شوند، خیلی زود موانع و مشکلات آن بیرون می‌زند و به اصطلاح کوه موش می‌زاید. شاید باورش سخت باشد که طراحان مالیات ستانی از خانه‌های خالی نه تنها در زمان پیشنهاد و بررسی طرح، که تاکنون (یک سال پس از تصویب و اجرا شدن قانون) هنوز آمار دقیقی از تعداد خانه‌های خالی ندارند. با این حال اما بر اجرای دقیق آن 
تأکید می‌کنند!
وجود برخی بندها در این قانون، عملاً آن را بی‌خاصیت کرده است. بند ۲ تبصره ۸ از ماده ب قانون مالیات بر خانه‌های خالی می‌گوید: هر خانوار علاوه بر خانه خود می‌تواند 2 خانه خالی معاف از مالیات داشته باشد! باور کردنی نیست! با همین تبصره غالب خانه‌های خالی از شمول این قانون خارج می‌شود. یعنی یک خانوار می‌تواند علاوه بر اقامتگاه اصلی خود در شهر محل سکونت، دو واحد مسکونی خالی از سکنه یکی در شهر خود و دیگری در شهر دیگر را به صورت معاف از مالیات و به صورت خالی نگهداری کند. به همین راحتی!
در شهر شیراز که مقصد سرمایه گذاری برای ملک و خرید خانه چند استان جنوبی به شمار می‌رود، تعداد خانه‌های خالی عدد بزرگی است. 4 سال پیش قاسم مقیمی عضو شورای پنجم شهر شیراز گفته بود: در این کلان‌شهر ۷۹ هزار و ۴۳۲ واحد مسکونی مازاد و خالی از سکنه وجود دارد.
این عضو شورای شهر همچنین گفته بود که تعداد خانوارهای شیراز در سال گذشته (سال 95) ۴۷۷ هزار و ۹۱۶ بوده و تعداد واحدهای مسکونی نیز ۵۵۷ هزار و ۳۴۸ واحد بوده که نشان می‌دهد ۱۴ درصد از واحدهای مسکونی مازاد بر نیاز است. او تعداد واحدهای مسکونی مازاد در شیراز در سال ۱۴۰۰ را ۱۰۶ هزار و ۳۳۰ واحد پیش بینی کرده بود. گرچه هیچ اظهارنظر رسمی در مورد صحت یا رد این آمار پیش بینی شده موجود نیست، اما با توجه به اینکه تقاضا برای خرید آپارتمان در شیراز توسط ساکنان غیر بومی استان‌های بوشهر، هرمزگان و خوزستان و شهرستان‌های استان فارس در یکی دو سال اخیر شدت یافته است، هر کسی می‌تواند شهادت دهد حداقل یک یا دو خانه در ساختمان‌های محل سکونتشان مال جنوبی‌هاست و خالی است. پس این عدد (106 هزار و 330) حداقل نزدیک به واقعیت است. برای فهم معنا و مفهوم این عدد کافی است بدانید می‌توان همه خانوارهای شهرستان‌های مرودشت و آباده را در این واحدها 
ساکن کرد!
متأسفانه این نوع احتکار ناجوانمردانه و سودجویانه باعث شده است امروز آپارتمان متری زیر 10میلیون تومان هیچ کجای شیراز یافت نشود. حباب تورمی ایجاد شده دست هر مستأجری را از داشتن سرپناه کوتاه کرده است. رهن یک آپارتمان 100 متری در جنوب شهر حداقل 250میلیون تومان است. با این شرایط و حقوق 5 میلیون تومانی، یک کارگر کجا زندگی کند؟! آنهایی که پیش از شوک تورمی دوران روحانی در درون شهر اجاره نشین بودند، حالا به حاشیه‌های شهر شیراز مهاجرت کرده اند. کسانی که در حاشیه شهر شیراز زندگی می‌کردند، به روستاهای اطراف رفته اند و آنهایی که در روستاهای اطراف شهر بودند، به زادگاه اصلی در شهرستان‌ها برگشته‌اند. شاهد مدعا ورودی‌های شهر شیراز در هنگام صبح است؛ خیل عظیمی از خودروهایی که از سمت بیرون شهر مثل زرقان، لپویی، مرودشت، بیضا، خرامه، کوار، سپیدان و دشت ارژن وارد شیراز می‌شوند و آخر شب به محل سکونتشان برمی‌گردند!
امام خمینی(ره) در 21 فروردین‌ماه سال 1358 در اولین پیام اقتصادی خود تأکید می‌کنند «همه محرومان باید خانه داشته باشند. هیچ کسی در هیچ گوشه مملکت نباید از داشتن‏‎ ‎‏خانه محروم باشد. بر دولت اسلامی است که برای این مسئله مهم چاره‌ای بیندیشد‌ و بر‏‎ ‎‏همه مردم است که در این مورد همکاری کنند.» اینکه اکنون چه شرایطی حاکم است، اصلاً نیاز به توضیح ندارد.