دبیر شورای عالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی اعلام کرد: در سال گذشته تراز تجاری مناطق آزاد به مثبت ۷۰۰میلیون دلار رسیده است.
به گزارش ایسنا، حجت‌الله عبدالملکی در نشست خبری دیروز در پنجمین نمایشگاه توانمندی‌های صادرات ایران (اکسپو ۲۰۲۳) اظهار کرد: مناطق آزاد و ویژه اقتصادی باید به‌عنوان مناطق کمک‌کننده در جهش اقتصادی کشورها باشند و نمونه آن چین است. در ادبیات اقتصادی انقلاب اسلامی هم مناطق آزاد به رسمیت شناخته شده است. در قوانین و سیاست‌های کلی ابلاغی مقام معظم رهبری می‌توان آن را مشاهده کرد.
وی افزود: ۱۵ منطقه آزاد تجاری و ۳۵ منطقه ویژه اقتصادی داریم که کارکردهای خاص و قابل‌اعتنایی در طول سالیان گذشته داشتند و حجم قابل‌ملاحظه‌ای از سرمایه‌گذاری صورت گرفته و سبب درآمدزایی و اشتغال شده است. البته نقدهایی هم به آن وارد بوده است.
عبدالملکی ادامه داد: در سال ۱۴۰۱ تراز تجاری مناطق آزاد مثبت شد و به مثبت ۷۰۰میلیون دلار رسید. یک‌میلیارد و ۷۰۰میلیون دلار صادرات بوده و واردات به یک‌میلیارد دلار رسیده است.
دبیر شورای عالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی با اشاره به تسهیل فرایند‌ها و کاهش زمان برای صدور و تمدید مجوز در مناطق آزاد، گفت: ۳۷۰ پروژه سرمایه‌گذاری را در مناطق آزاد شناسایی کردیم و مطالعات اولیه پروژه‌ها انجام شده و طرح توجیهی اولیه آن را نیز ارائه کرده‌ایم. همچنین در این زمینه مطالعات مربوط به نیازمندی‌های پروژه از حیث فناوری سرمایه ثابت و در گردش موردنیاز فناوری و مطالعات مربوط به بازار و بازاررسانی در این طرح‌ها انجام شده تا سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی با فراغ بال بیشتری بتوانند به این طرح‌ها ورود کنند.
عبدالملکی اضافه کرد: از سوی دیگر در راستای ایجاد تسهیلات در حوزه فرایندی و امور اداری مجوزهای بی‌نام مربوط به این ابرها صادر شده است. امور اداری مربوط در حوزه زمین، آب، برق و مجوز اولیه نیز انجام شده و مشکلی در این زمینه وجود ندارد؛ در حالی که پیش از این سرمایه‌گذاران برای یک طرح و پروژه مدت‌ها به‌دنبال مجوز و فراهم‌کردن مقدمات آن بودند و در این راستا با مشکلات بسیاری مواجه می‌شدند.
وی درباره ارزش این پروژه‌ها گفت: ارزش سرمایه‌گذاری این ۳۷۰ پروژه ۲۴۰هزار میلیارد تومان بوده که معادل چهار و نیم تا ۵میلیارد یورو است. البته طرح‌های سرمایه‌گذاری در مناطق آزاد محدود به ۳۷۰ طرح مذکور نیست و مدیران عامل مناطق آزاد موظف شدند تا پایان بهار انجام پروژه‌های دیگر را به این ارقام اضافه کنند. از این به بعد هر سه ماه یک بار این اتفاق می‌افتد و از سوی دیگر نیز سرمایه‌گذاران می‌توانند طرح‌های مدنظر خودشان را پیشنهاد دهند تا در سریع‌ترین زمان ممکن فرایند‌های لازم برای صدور مجوز آنها طی شود.
عبدالملکی با تأکید بر اینکه مناطق آزاد باید به بهشت سرمایه‌گذاران تبدیل شود و این هدف گذاری در دستور کار قرار گرفته است، افزود: ایجاد مناطق آزاد و متناظر یکی از اهداف توسعه‌ای در دوره جدید است که برای آن دو راهبرد را دنبال می‌کنیم که اول مردمی‌کردن و دوم جهانی‌کردن این مناطق آزاد و ویژه است؛ چراکه مناطق آزاد باید حضور قدرتمندانه‌ای در اقتصاد جهانی داشته باشند که یکی از راهکارهای رسیدن به این هدف، ایجاد مناطق مشترک و متناظر این کشورهاست. در واقع مناطق مشترک با کشورهایی که مرز مشترک با ایران دارند، در دستور کار قرار گرفته و ایجاد مناطق متناظر را با کشورهایی دنبال می‌کنیم که مرز مشترکی 
با ما ندارند.
دبیر شورای ‌عالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی اظهار کرد: مذاکرات اولیه و کارشناسی برای ایجاد مناطق مشترک و متناظر با تعدادی از کشورها آغاز شده است درباره ایران و عراق و ایران و سوریه حتی مقامات بلندپایه ۲۲ کشور به نتیجه رسیده‌اند و اسناد دیپلماتیک به امضای طرفین رسیده است. در این راستا با عراقی‌ها سه منطقه را پیشنهاد کردند و رئیس جمهور در سفر اخیرش به سوریه نیز از برخی مناطق پیشنهادی برای ایجاد مناطق مشترک بین ایران و سوریه بازدید کرد که در این بازدید میدانی یکی از نقاط مرز مشترک بین سوریه و عراق و پل ارتباطی ما با دریای مدیترانه بود.
وی با بیان اینکه ایجاد مناطق مشترک بهینه ایران و سوریه و ایران و عراق در مرحله بررسی نکات فنی و حقوقی است، گفت: در حال رایزنی و مذاکره برای ایجاد مناطق مشترک و متناظر با کشورهای ازبکستان، عمان و چین هستیم و کشورهای دیگری مانند روسیه نیز در در همین مرحله قرار دارند. البته پیش‌نویس اولیه ایجاد مناطق مشترک بین ایران و ترکیه آماده شده و در هفته‌های آتی یعنی در خردادماه یا تیرماه تفاهم‌نامه آن بین مقامات دو کشور امضا خواهد شد.
عبدالملکی با تأکید بر اینکه دولت قرار نیست در ایجاد مناطق مشترک و متناظر سرمایه‌گذاری کند و بخش خصوصی به‌عنوان مسئول این مناطق باید نقش‌آفرینی و سرمایه‌گذاری کنند، ادامه داد: در زمینه ۳۷۰ طرحی که اکنون رونمایی می‌شود، حتی برخی کشورهای اروپایی هم هستند که می‌خواهند سرمایه‌گذاری کنند. هرچند تعداد آن‌ها زیاد نیست، اما باید به این نکته اشاره کرد که تحریم‌ها نتوانست اقتصاد ایران را متوقف کند و آمریکایی‌ها علی‌رغم هیاهوی زیادی که داشتند، به این نکته توجه نکردند که ایران به فناوری مدیریت اقتصاد در شرایط تحریم دست یافته است. از سال ۸۹ - ۹۰ که تحریم‌های به‌اصطلاح هوشمند و فلج‌کننده آغاز شده، صدهامیلیارد تومان معادل صدهامیلیون دلار سرمایه‌گذاری در کشور و مناطق آزاد اتفاق افتاده است.
دبیر شورای‌ عالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی اضافه کرد: اساساً در ادبیات اقتصاد تحریم و علم اقتصاد تحریم اینگونه تعریف شده است که تحریم خودبه‌خود و به‌مرور آثارش کمرنگ و نهایتاً بلااثر می‌شود. به همین دلیل است که در شرایط تحریم کنونی نیز سرمایه‌گذاری خارجی در کشور در حال انجام است. البته با تعریف‌کردن این پروژه‌ها می‌خواهیم با سرعت و شدت بیشتری این اتفاق رخ دهد. به‌عنوان مثال روسیه یکی از کشورهایی است که به‌دنبال مناطق مشترک و متناظر است. همچنین دو نقطه را برای خود در بندر انزلی و چابهار تعریف کرده و علاقه‌مند به سرمایه‌گذاری در این مناطق است.
وی گفت: در این زمینه درصددیم تا کریدور چهارگانه‌ چابهار- انزلی و لوتوس- مسکو را با روسیه ایجاد کنیم تا باعث ایجاد یک خط حمل‌ونقل کالا شود. در این راستا روس‌ها دو موضوع را مدام پیگیری می‌کنند؛ یکی تکمیل راه‌آهن رشت- آستارا و دوم تکمیل و اتصال بند کاسپین و انزلی به خطوط ریلی ایران است.