شاهنامه فردوسی بهترین روش زبان‌آموزی است، روزنامه شیراز نوین
مریم شمالیان- شیرازنوین:
shomalianm@gmail.com
25 اردیبهشت روز پاسداشت زبان فارسی و بزرگداشت حکیم ابوالقاسم فردوسی است. دراین رابطه خبرنگار شیرازنوین با دکتر امینی استادیار بخش زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شیراز به گفت‌وگو نشست. دکتر علی امینی گفت: شاهنامه فردوسی نقش مهمی در آموختن زبان فارسی و حتی یادگیری زبان فارسی به‌صورت ادبی
داشته است.
«شاهنامه» با حدود ۶۰هزار بیت، یک شاهکار است و زبان فارسی با تکیه بر این اثر توانست موقعیت خودش را در میان سایر زبان‌هایی که پس از ظهور اسلام ایجاد شدند، حفظ کند و در ایجاد فرهنگ ایرانی‌اسلامی هم نقش مؤثری ایفا کند. 25 اردیبهشت روز بزرگداشت حکیم ابوالقاسم فردوسی و زبان پارسی در تقویم ایرانی نام‌گذاری شده است. حکیم فردوسی در سال 319 هجری شمسی در یکی از روستاهای توس خراسان به دنیا آمد و معروف‌ترین سروده وی، شاهنامه است که بزرگ‌ترین رزم‌نامه جهان به شمار می‌رود. فردوسی در زنده‌نگاه‌داشتن زبان فارسی نقش ارزنده‌ای ایفا کرد و زمانی که خط ایرانیان از پهلوی به عربی تغییر یافت، نقش شایسته‌ای در زنده‌نگه‌داشتن زبان فارسی ایفا کرد. زمان دقیق سرودن شاهنامه مشخص نیست، اما به حدود سال 370 هجری نسبت داده می‌شود و آنچه در خصوص شاهنامه باید گفت، این است که این شاهکار ادبیات فارسی از نظر حفظ روایات کهن ملی و نگهبانی از زبان فارسی دری، گران‌بهاترین متن تاریخ زبان فارسی به شمار می‌رود.
شاهنامه رابط هویت ایرانیان مسلمان به ایرانیان کهن
به گفته محققان و کارشناسان حوزه زبان و ادبیات فارسی، جریان شاهنامه‌سرایی و شاهنامه‌نویسی در قرن چهارم در ایران شکل می‌گیرد؛ جریانی که صرفاً یک جریان ادبی نبود، بلکه یک جریان فرهنگی، سیاسی و اجتماعی بود و هویت ایرانیان مسلمان را به ایرانیان کهن مرتبط می‌کرد.
نام شاهنامه توسط فردوسی برای این شاهکار ادبیات فارسی انتخاب نشده بود و بعد از فوت حکیم ابوالقاسم فردوسی، این اثر جاودانه به نام شاهنامه شناخته شد. در شاهنامه شاهد شکل‌دادن هویت جدیدی هستیم که هویت عنصر مسلمان‌بودن و در ضمن ایرانی‌بودن، یعنی هویت ایرانی‌اسلامی را ایجاد می‌کند. همچنین از آنجا که از زمان یعقوب لیث صفاری، زبان فارسی به‌عنوان زبان دیوانی موردتوجه قرار گرفت، همین امر در سرایش شاهنامه اثربخش شد. پیش از حکیم فرودسی، شاهد سرایش شاهنامه‌هایی همچون شاهنامه ابومنصوری، ابوالمؤید بلخی، شاهنامه مسعودی و شاهنامه ناتمام دقیقی توسی بودیم، اما شاهنامه فرودسی بزرگ‌ترین و شاخص‌ترین شاهنامه در زبان پارسی بوده است. گفته شده که فردوسی از نظر طبقه اجتماعی زمان خود در طبقه دهقانان و از منطقه تابران توس بود که این طبقه در زمان سامانیان جزو طبقه متوسط ایران و از خرده‌مالکانی بودند که به فرهنگ و آموزش دسترسی داشتند. انگیزه سرودن شاهنامه از سوی فردوسی، شخصی نبود و یکی از برکات شاهنامه این است که آثار زیادی با توجه به آن شکل گرفته است که حماسه‌های دینی «علی‌نامه» از همین موارد است. شاهنامه فردوسی را می‌توان به‌نوعی، نبض زبان فارسی دانست؛ زیرا کهن‌ترین اثر منظوم فارسی است و زمانی سروده شده که زبان فارسی تازه شکل گرفته بود.
مجموع اشعار شاعران پیش از فردوسی از زمان رودکی به بیش از 3هزار بیت نمی‌رسد و در این میان، «شاهنامه» با حدود ۶۰هزار بیت یک شاهکار است و زبان فارسی با تکیه بر این اثر توانست موقعیت خودش را در میان سایر زبان‌هایی که پس از اسلام ایجاد شدند، حفظ کند و در ایجاد فرهنگ ایرانی‌اسلامی هم نقش مؤثری ایفا کند.
شاهنامه، مروج فرهنگ ایرانی‌اسلامی است و همچنین با زبان عربی هم‌زیستی مسالمت‌آمیزی ایجاد کرده و به‌واقع این اثر ادبی از یک سو از این زبان بهره گرفته و از سوی دیگر به آن کمک کرده است.
آرامگاهی با شکوه معماری
اندیشه ساخت آرامگاه برای فردوسی به سال ۱۳۰۵ خورشیدی بازمی‌گردد که جمعی از ادبا، اندیشمندان و ایران‌دوستان تصمیم گرفتند هم‌زمان با همایش بزرگداشت هزاره فردوسی که قرار بود در سال ۱۳۱۳ برگزار شود، با ساخت بنای آرامگاهی درخور شأن آن شاعر نامدار، آیین بزرگداشتی برگزار کنند. زیبایی و هنر عمیق و چشم‌نواز به کار گرفته‌شده در معماری این بنا، بارها موردتحسین قرار گرفته و بسیاری از گردشگران از این بنا به‌عنوان شاهکار هنر و معماری نام برده‌اند. طرح محوطه باغ آرامگاه فردوسی هم بر اساس اسلوب چهارباغ ایرانی در سال ۱۳۸۶ با تغییراتی اجرا شد و ۲ سال بعد از آن طرح محوطه‌سازی به پایان رسید و در نهایت تا سال ۹۱ نیز اجرای کامل سنگ‌فرش پایان یافت. آرامگاه فردوسی را می‌توان تلفیقی از معماری ایران باستان و ایران اسلامی دانست.
شاهنامه بهترین روش زبان‌آموزی است
دکتر علی امینی، استادیار بخش زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شیراز ضمن بزرگداشت روز زبان فارسی و حکیم ابوالقاسم فردوسی، در گفت‌وگو با شیرازنوین می‌گوید: در مناطقی مانند مازندران و مناطق لرنشین که گویش زبان مادری افراد، فارسی نبوده و با لهجه به فارسی صحبت می‌کنند، شاهنامه فردوسی نقش مهمی در آموختن زبان فارسی و حتی یادگیری زبان فارسی به‌صورت ادبی داشته است. وی ادامه می‌دهد: شاهنامه به افرادی که با گویش‌های غیررسمی فارسی صحبت می‌کنند، کمک کرده است تا به‌صورت غیرمستقیم فارسی رسمی را بیاموزند.
امینی تصریح می‌کند: علت علاقه افراد مختلف و اقوام مختلف جامعه به شاهنامه فردوسی، قهرمانان و داستان‌های شاهنامه است که موجب شده حتی افراد بی‌سواد هم به شرکت در جلسات شاهنامه‌خوانی از دیرباز علاقه‌مند شوند و فارسی رسمی را بیاموزند و حتی شاهنامه را
از حفظ بخوانند. وی با تأکید بر اینکه فردوسی در ایران متولد شده و آرامگاهش هم امروز در کشور ماست، اظهار می‌کند: در کشورهایی مانند ترکیه می‌بینیم که مولانا را به خود نسبت می‌دهند؛ چون آرامگاهش امروز در ترکیه کنونی، که روزگاری بخشی از ایران بوده، قرار دارد. اما این کار را برای فردوسی نمی‌توانند انجام دهند؛ زیرا آرامگاهش در کشور خودمان است.
مصادره مشاهیر ایرانی از سوی برخی کشورها هویت‌سازی است
دکتر غلامعلی حداد عادل، رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی در نشست روز پاسداشت زبان فارسی و بزرگداشت حکیم ابوالقاسم فردوسی که دوشنبه ۱۸ اردیبهشت برگزار شد هم با اشاره به اینکه مصادره مشاهیر ایرانی از سوی برخی کشورها هویت‌سازی است، گفت: برای شناخت مشاهیر ما باید تلاش بیشتری به انجام برسد. وی با اشاره به اینکه در روزها و هفته‌های اخیر در فضای مجازی خبری مبنی بر دست‌گذاشتن کشور ترکیه بر هویت ترکی برای ابوعلی سینا، دانشمند ایران، سوژه داغی بود، عنوان کرد: بارها شاهد این امر بودیم که کشورهای دیگر، شخصیت‌ها و مشاهیر ما را برای خود مصادره می‌کنند. دانشمند ایرانی مثل ابن سینا در خیلی از کتاب‌ها به‌عنوان دانشمند عرب عنوان شده است؛ چون زبان علمی در دوره او زبان عربی بوده است. رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی تأکید می‌کند: در آن دوران ملیت دانشمندان به اعتبار زبان علمی‌شان مشخص می‌شد. همه این کارها تلاش برای هویت‌سازی است. ما در عین حال که از این اقدامات ناراحت هستیم، باید برای شناخت مشاهیرمان همت بیشتری داشته باشیم.
تاکنون نظری برای این خبر ثبت نشده است!
ثبت نظر جدید
خبرهای تصادفی روزنامه شیراز نوین