سعیدرضا امیرآبادی- گروه خبر
///اشاره: 
صیانت از اراضی حاصلخیز جلگه ایران، پایش وضعیت منابع آبی، اختصاص اعتبار برای مطالعات در حوزه خاک، مدیریت شیوه‌های آبیاری در مزارع، پیشگیری از فرونشست دشت‌ها، اهمیت مقابله با چاه‌های غیرمجاز، خوداتکایی در تولید محصولات استراتژیک و مهم‌تر از همه سیاست‌گذاری در حوزه هوشمندسازی بخش کشاورزی، از مهم‌ترین مواردی بود که معاون آب و خاک وزیر جهاد کشاورزی در جمع خبرنگاران به آنها اشاره کرد. نشست خبری مشترک معاون آب و خاک وزیر جهاد کشاورزی و رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان فارس با اصحاب رسانه در حالی برگزار شد که وضعیت اقلیمی کشور در سنوات اخیر دچار تغییرات زیادی شده و نیاز به اعمال مدیریت هوشمند، دانش‌محور، متخصص، نواندیش و کارآمد در این عرصه ضروری و پراهمیت به نظر می‌رسد.
 اختصاص اعتبار برای مطالعات خاک
معاون آب و خاک وزارت جهاد کشاورزی بر این باور است که قانون حفاظت از خاک، مسیر را برای سیاست‌گذاری‌های مطلوب در حوزه خاک و بهبود بهره‌وری هموار می‌سازد. صفدر نیازی در حاشیه گردهمایی معاونان آب و خاک سازمان‌های جهاد کشاورزی سراسر کشور که به میزبانی شیراز برگزار شد، با اشاره به این موضوع که وضعیت خاک کشور از آب بهتر است، افزود: در سال جاری برای اولین بار ۳۵میلیارد تومان اعتبار برای مطالعات خاک کشور اختصاص یافته است. وی با تأکید بر این موضوع که غفلت از مطالعات دانش‌بنیان در حوزه آب و خاک در 20 سال آینده کشور را با چالش‌های اساسی روبه‌رو می‌کند، اظهار داشت: در این حوزه از تجارب و دانش کارشناسان در سطوح ملی و بین‌المللی بهره خواهیم برد. این مقام مسئول با تشریح اهداف برگزاری گردهمایی سالانه مسئولان آب و خاک سازمان‌های جهاد کشاورزی کشور، خاطرنشان کرد: تقویت همگرایی، گسترش هماهنگی و تنظیم سیاست‌های آبی خاکی بخش کشاورزی با هدف تبیین برنامه اجرایی از مهم‌ترین اهداف برگزاری این نشست ملی است.
 تمرکز بر میزان راندمان آبی
معاون آب و خاک وزارت جهاد کشاورزی در دیگری از سخنانش با بیان اینکه راندمان آب در بخش کشاورزی به طور میانگین در کشور حدود ۵۰ درصد است و نیازمند ارتقای این شاخص هستیم، گفت: طی سال‌های گذشته به تدریج کشاورزان ما با علم رو به جلو حرکت کرده و راندمان آب را ارتقا داده‌اند؛ به طوری که اگر زمانی انتقال آب تنها از طریق کانال‌های روباز خاکی انجام می‌شد، امروز سطحی بالغ بر ۱۶هزار هکتار از اراضی کشاورزی به آبیاری زیرسطحی مجهز است. نیازی در ادامه با ارائه آمار و ارقامی گفت: وسعت اراضی کشاورزی اعم از زراعی و باغی، آبی و دیم بالغ بر 18میلیون و 700هزار هکتار است که از این سطح سالانه حدود 14میلیون هکتار کشت می‌شود و بالغ بر ۸.۵میلیون هکتار از این اراضی آبی است. وی با بیان اینکه، واژه هدرروی آب دارای پایه علمی و قابل‌پذیرش نیست، افزود: بالغ بر ۵۰ درصد آب تخصیص‌یافته به بخش کشاورزی تبخیرشده، در زمین نفوذ کرده یا از دسترس ریشه گیاه خارج می‌شود. برای ارتقای ۱۰درصدی این وضعیت نیازمند تخصیص حدود «۲۰0هزار میلیارد تومان» اعتبار هستیم. نیازی با اشاره به اینکه فشار به مخازن زیرزمینی آب، ناشی از عوامل مختلفی است، گفت: در کل کشور ۵۰۰هزار حلقه چاه مجاز و ۳۰۰هزار حلقه چاه غیرمجاز شناسایی شده و بخشی از چاه‌های غیرمجاز هم شناسایی نشده است که برای بهبود شرایط آبی کشور باید چاه‌های غیرمجاز مسدود شود.
 فرونشست‌ها نگران‌کننده است
وی پیرامون یک آسیب جدی که استان فارس و بسیاری از نقاط کشور را تحت تأثیر قرار داده، گفت: بخشی از دشت‌های کشور درگیر فرونشست شده و سالانه به شکل میانگین حدود ۲۰ سانت فرونشست را شاهد هستیم و این نگران کننده است. او با بیان اینکه بسیاری از کشورهای دیگر هم در زمینه منابع آب زیرزمینی با مشکلاتی مواجه‌اند، گفت: طبق قانون، تأمین و تنظیم آب موردنیاز بخش کشاورزی برعهده وزارت نیرو بوده و این وزارتخانه باید آب را به شکل حجمی در محل اراضی کشاورزی تحویل کشاورز بدهد. نیازی دستیابی به خوداتکایی در تولید حداقل ۱۷ محصول استراتژیک را یک ضرورت دانست و گفت: گندم و برنج، قوت اصلی مردم را شامل می‌شود و نمی‌توانیم نسبت به تأمین نیاز مردم به این کالاها بی‌تفاوت باشیم. معاون وزارت جهاد کشاورزی، با اشاره به سفر رئیس‌جمهور به چین، خاطرنشان کرد که یکی از توافق‌ها، اجرای ۲ پروژه در زمینه کشاورزی در استان‌های خوزستان و ایلام و سه استان شمالی کشور و تأکید کرد: امروز در سیستان که با کمبود آب مواجه هستیم، سالانه یک‌میلیون مترمکعب آب از دسترس خارج می‌شود و می‌توان با برنامه‌ریزی و اجرای برنامه‌هایی، از این آب استفاده کرد. وی عنوان کرد: حدود ۸۰ تا ۹۰ درصد اراضی کشور در اختیار وزارت جهاد کشاورزی به‌عنوان متولی امنیت غذایی کشور است.
 اهمیت توسعه متوازن در بخش تولید
در ادامه این نشست خبری، رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان فارس بر اهمیت توسعه متوازن در بخش تولید تأکید کرد. مجتبی دهقان‌پور خواستار استفاده هوشمندانه از منابع و حفظ تعادل میان مصارف و منابع شد و افزود: تکیه‌کردن صرف به بخش کشاورزی و غفلت از توسعه سایر حوزه‌ها مانند خدمات، صنعت، معدن، حمل‌ونقل و... سبب خدشه‌دارشدن فرایند کلی تولید خواهد شد. او در این رابطه افزود: یکی از پارادایم‌های مؤثر در راستای ارتقای بهره‌وری این است که سهم تولیدکننده از ارزش نهایی محصول افزایش یابد؛ بدین معنا که اقتصاد و معیشت بهره‌بردار به سطح قابل‌قبولی ارتقا یافته و از نتایج زحماتش بهره‌مند گردد.
 عناصر تأثیرگذار در حوزه بهره‌وری
وی با اشاره به این موضوع که بهره‌وری بر سه مؤلفه کارآیی، اثربخشی و مداومت استوار است، خاطرنشان کرد: ازدیاد فشار به منابع نتایج مثبتی بر جای نخواهد گذاشت و در بخش کشاورزی باید به حفظ منابع آبی توجه ویژه ای کرد و با رویکردی هوشمندانه مقدار تولید را در واحد سطح افزایش داد تا بدین وسیله پایداری تولید را رقم بزنیم. رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان فارس در بخش دیگری از سخنانش خواستار استفاده از واژه خوداتکایی به جای خودکفایی شد و اظهار داشت: در سال جاری با توجه به نزول رحمت الهی، 226هزار هکتار از اراضی استان زیرکشت دیم رفت که ظرفیت بی نظیری را برای استان و کشور به همراه داشت.دهقان پور حفظ منابع پایه آب و خاک را از رویکردهای اصلی وزارت جهاد کشاورزی برشمرد و گفت: تقریباً تمام فعالیت‌های ما در بخش کشاورزی مرتبط با مقوله آب است و بهره‌وری آب و صرفه جویی در مصرف یکی از گزیدارهایی است که می‌تواند به ما کمک کند. این مقام مسئول با بیان اینکه در گردهمایی مدیران آب و خاک ستادی و استانی کشور سیاست‌های وزارت جهاد کشاورزی در حوزه آب و خاک تبیین می‌شود، اظهار کرد: بهره‌وری آب و صرفه جویی در مصرف آن می‌تواند منجر به پایداری تولید و نهایتاً تحقق امنیت غذایی شود.
 تولید پایدار با مدیریت مصرف آب
وی با اذعان به اینکه نگاه سخت‌افزاری و نرم‌افزاری به بحث آب و صرفه‌جویی در مصرف، موردتوجه وزارت جهاد کشاورزی است، ابراز کرد: توسعه سامانه‌های نوین آبیاری، احداث کانال‌های نوین آب‌رسانی، انتقال آب با لوله و استفاده از آب سبز یا آب باران از جمله اقدامات سخت افزاری در این حوزه است. 
دهقان‌پور با بیان اینکه آموزش بهره‌برداران، آگاه‌سازی نسبت به اقداماتی که انجام می‌دهند و اقداماتی که می‌توانند انجام دهند در راستای مصرف بهینه آب، از جمله اقداماتی است که می‌تواند در دسته اقدامات نرم‌افزاری قرار گیرد، افزود: بیمه‌سازهای نوین آبیاری از جمله دیگر مقولاتی است که در دسته نرم‌افزاری قرار ‌می‌گیرد. به گفته وی، توجه توأمان به مباحث نرم‌افزاری و سخت‌افزاری می‌تواند به ما کمک کند که تولید پایداری را متناسب با منابع آب پایدار داشته باشیم. او می‌افزاید: وقتی از منابع پایه یاد می‌کنیم، آب و خاک کاملاً با هم گره خورده است. وقتی ما بتوانیم خاک را حفظ کنیم، در حقیقت بستر تولید را توانستیم حفظ کنیم. آب ابرازی برای رشد بذر یا گیاه در بستر خاک است. ارتباط متقابل و دوجانبه بین آب و خاک کمک می‌کند تا نهایتاً تولید پایداری داشته باشیم.
 فرسایش خاک تهدید جدی است
 به گفته دهقان‌پور، همان اندازه که آب برای ما در تولید مهم است، خاک هم مهم است و خاک یکی از اولویت‌های اصلی در تولیدات است. فرسایش خاک یکی از تهدیدهایی است که می‌تواند باعث شود که امنیت غذایی و تولیدات ما تحت‌تأیر قرار گیرد. رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان فارس با تأکید بر اینکه هرآنچه بتوانیم اقدامات سازه‌ای و غیرسازه‌ای را در حوزه فرسایش خاک دنبال، ترویج و پیاده سازی کنیم، نهایتاً می‌تواند باعث شود خاکی داشته باشیم که فرسایش کمتری داشته باشد، افزود: در نتیجه بستر تولید با تهدید کمتری مواجه خواهد بود و در نتیجه تولید بهتر و باکیفیت‌تری خواهیم داشت.