سعیدرضا امیرآبادی - گروه گزارش
amirabadi_shznvn@yahoo.com

/// اشاره:
ارمغان پایتخت کشاورزی بودن برای استان فارس ناگوار بوده است. فرونشست زمین، تعمیق ژرفای حلقه‌های چاه تا عمق 700 متر، خالی شدن روستاها، از دست رفتن منابع آبی، کاهش سرانه فضای سبز و مهم‌تر از همه شکل‌گیری آسیب‌های فزاینده‌ای در حوزه حاشیه‌نشینی و بزهکاری و فروپاشی بنیان خانواده از مواردی است که کشاورزی غیراصولی برای استان پهناور فارس به همراه داشته است. به همین دلیل باید با نگاهی هوشمندانه به این حوزه وارد شد و با حفظ جایگاه ارزنده علم کشاورزی، منابع آبی را حفظ کرد و بهره‌وری را افزایش داد.
در همین راستا، کشت گلخانه‌ای می‌تواند اقدام راهگشایی برای مقابله با آسیب‌های یادشده باشد. استان فارس در سال‌های اخیر اقداماتی را برای توسعه گلخانه‌های کشاورزی انجام داده است اما هنوز تا مرزهای ایدئال فاصله دوچندانی دارد و با توجه به اهمیت موضوع، باید با شتاب بیشتری در این زمینه فعالیت کرد. در همین راستا گروه گزارش شیرازنوین، نگاهی به اقداماتی داشته است که در راستای توسعه کشت گلخانه‌ای در استان فارس انجام پذیرفته است.
 دگردیسی کشاورزی از سنتی به گلخانه‌ای
در این زمینه استاندار فارس ضمن تأکید بر لزوم توسعه کشت گلخانه‌ای و تغییر شیوه کشاورزی از سنتی به نوین گفت: حرکت در این مسیر و توجه به گسترش کشت گلخانه‌ای به حفظ هرچه بیشتر منابع آبی کمک خواهد کرد.
دکتر محمدهادی ایمانیه افزود: کشت گلخانه‌ای علاوه بر اینکه به کسب درآمد و بهبود معیشت کشاورزان کمک می‌کند، بهینه‌سازی مصرف آب و افزایش بهره‌وری را نیز به دنبال دارد. وی ادامه داد: بر همین اساس، شرکت آب منطقه‌ای و سازمان جهاد کشاورزی استان با جدیت از تغییر کاربری زمین‌های کشاورزی از کشت سنتی به کشت گلخانه‌ای با پرداخت تسهیلات و تسهیل در صدور مجوزها حمایت خواهند کرد.
وی از کشاورزان استان خواست که از این فرصت بهره برده و نسبت به تغییر کاربری کشاورزی سنتی و به سمت و سوی کشت گلخانه‌ای اقدام کنند. او گفت: ترویج کشت گلخانه‌ای در استانی که سال‌ها با خشک‌سالی و کمبود آب دست و پنجه نرم کرده، تدبیر حکیمانه‌ای است که هم به نفع کشاورز است که درآمد بیشتری کسب کند و هم منجر به حفظ منابع آبی استان و کاهش مصرف آب می‌شود.
ایمانیه افزود: تا سال ۱۴۰۰ در فارس تنها ۶۰۷ هکتار گلخانه ایجاد شده بود، اما طی یک سال گذشته عملیات اجرایی بیش از هزار و ۴۰۰ هکتار گلخانه جدید در این استان آغاز شده است.
 ایجاد پنج شهر مولد کشاورزی
در همین زمینه مجری طرح توسعه گلخانه‌های کشور از تصویب طرح ایجاد پنج شهر مولد کشاورزی در سطح کشور خبر داد و گفت: این شهر‌ها با هدف تولید محصول کشاورزی، تمرکز تولید، تسهیل تأمین و دسترسی به نهاده‌ها و انرژی موردنیاز، ایجاد پایانه‌های صادراتی با هدف صادرات و ایجاد حداکثر بهره‌وری از منابع راه‌اندازی می‌شود.
مهدی لطفی‌زاده تصریح کرد: در طرح ایجاد شهر‌های مولد کشاورزی توسعه گلخانه‌های کشور بر اساس اسناد بالادستی اقتصاد مقاومتی در افق 1404 و همچنین برنامه هفتم توسعه هدف‌گذاری شده است. وی با اذعان به اینکه بر اساس اسناد مذکور توسعه ۱۵۰هزار هکتاری گلخانه‌ها در سطح کشور و محیط‌های کشت کنترل شده برنامه‌ریزی شده، ابراز کرد: توسعه گلخانه‌ها از سال ۹۵ پیرو ابلاغ سند بالادستی اقتصاد مقاومتی سرعت فزاینده‌ای به خود گرفت و تا به امروز چیزی در حدود ۲۵هزار هکتار گلخانه در سطح کشور توسعه پیدا کرده است. او می‌افزاید: در حال برنامه‌ریزی هستیم تا در یک افق بلندمدت، در کشور بتوانیم با نگاه صادرات‌محور هم نیاز محصولات سبزی و صیفی داخل کشور و هم محصولات موردنیاز مقاصد صادراتی را با هدف ارزآوری برای کشور، در گلخانه‌های کشور تولید کنیم.
لطفی‌زاده با بیان اینکه در بحث ایجاد گلخانه‌ها تناسب اقلیمی نوع سازه و نوع محصول کشت شده بسیار حائز اهمیت است، اضافه کرد: ما باید بتوانیم در سطح استان‌ها مطابق با پتانسیل‌ها و امکان‌سنجی‌هایی که انجام شده با کمتربن هزینه سرمایه‌گذاری بهینه‌ترین مصرف انرژی و نهاده‌ها را داشته باشیم و در نهایت محصولی را تولید کنیم که قدرت رقابت‌پذیری و ارزآوری مناسب را در سطح بین‌المللی داشته باشد. مجری طرح توسعه گلخانه‌های کشور با اشاره به اینکه بهره‌وری مصرف آب، انرژی و نهاده‌های تولید به میزان تولید محصولات گلخانه‌ای در واحد سطح و ارزش اقتصادی این محصولات است، افزود: تولید در محیط‌های گلخانه‌ای باید با تولید محصولات در فضای باز رقابت‌پذیر باشد تا بتوانیم تولید محصولات سبزی و صیفی از فضای باز را به زیر پوشش گلخانه و محیط‌های کنترل شده منتقل کنیم.
 مدیریت آب با توسعه کشت گلخانه‌ای
به‌موازات مواردی که از آنها یاد شد، مدیر باغبانی سازمان جهاد کشاورزی استان فارس از توسعه کشت گلخانه‌ ای برای جلوگیری از مصرف بیش از حد آب خبر داد.
مجیدرضا پاکاری بیان کرد: استان فارس یکی از قطب‌های باغبانی کشور به حساب می‌آید. با توجه به شرایط اقلیمی خاص و منحصربه‌فردی که این استان دارد، اکثر محصولات باغی که در کشور تولید می‌شود، معمولاً در استان فارس وجود دارد.
به گفته وی، اقدامات بسیار خوبی در به‌نژادی ارقام، تولید ارقام نهال مناسب به‌منظور تکمیل زیر ساخت‌های باغبانی در زمینه احداث باغ‌های مادری، تولید نهال عاری از ویروس و کشت بافت شناسه‌دار و استاندارد انجام شده و در حال اجراست.
پاکاری ادامه داد: در همین راستا 60 نهالستان مجوزدار در استان فارس وجود دارد که زیر نظر کمیته فنی نهال استان مبادرت به تولید نهال می‌کنند و بحث سالم‌سازی نهال و تولید محصول بااصالت را در دستور کار قرار داده است. وی یادآور شد: در حال ‌حاضر بحران اصلی کشور و استان کاهش کمی و کیفی منابع آبی است، ما نیز برنامه‌ریزی‌های لازم را برای استفاده بهینه از آب انجام داده‌ایم و در دست اقدام است. توسعه کشت‌های گلخانه‌ای باعث ایجاد اشتغال، استفاده بهینه از منابع آب‌و‌خاک و تولید پایدار خواهد شد. همچنین استمرار تولید را به همراه دارد.
مدیر باغبانی سازمان جهاد کشاورزی استان فارس ادامه داد: توسعه کشت گلخانه‌ای افزایش راندمان مصرف آب را به همراه دارد؛ به همین دلیل انتقال کشت‌های پرآب‌بر از فضای آزاد به گلخانه در اولویت‌های ما قرار دارد و یکی از اقدامات لازم برای صرفه‌جویی و کارایی مصرف آب است.
پاکاری گفت: محصول شاخص دیگر استان فارس بادام است که حدوداً 32هزار هکتار سطح زیر کشت دارد. این رقم ۱۷/۵ درصد سطح و 15 درصد تولید کشور را شامل می‌شود. همچنین با حدود 60هزار هکتار سطح زیر کشت و یک‌میلیون و 400هزار تن تولید، 22 درصد سطح و 25 درصد تولید مرکبات کشور مربوط به استان فارس است.
مدیر باغبانی سازمان جهاد کشاورزی استان فارس افزود: حدوداً 880 هکتار سطح گلخانه‌ها در استان فارس است و عمده محصولات گلخانه‌ها صادراتی است. محصولات سبزی و صیفی که 600 هکتار از گلخانه‌ها را در بر می‌گیرد، شامل فلفل، گوجه‌فرنگی و خیار است. این محصولات بیشترین تولید و صادرات را دارند. فلفل رنگی به روسیه و گوجه‌فرنگی بیشتر به کشورهای حاشیه خلیج فارس، افغانستان، عراق، پاکستان و... صادر می‌شود.