میثم محجوبی- گروه گزارش
اهالی استان فارس احتمالاً نام ایزدخواست را بیش‌از هرجا، در بخش هواشناسی اخبار شنیده‌اند: «شهر ایزدخواست از توابع شهرستان آباده با یک درجه سانتی‌گراد سردترین نقطه فارس طی 24 ساعت گذشته بوده است.»
ایزدخواست یا یزدخواست، شمالی‌ترین نقطه استان فارس از لحاظ مختصات جغرافیایی و مسکونی بودن است. این شهر دارای سابقه باستانی است و اکثریت نزدیک به اتفاق جهانگردان خارجی، در سیاحت‌نامه‌های خود از این شهر و قلعه تاریخی آن یاد کرده‌اند.
سد ایزدخواست نیز مربوط به دوره ساسانیان است و در ۵ کیلومتری این شهر قرار دارد. این سد، اولین سد قوسی جهان است.
بااین‌حال، یکی از اهالی این شهر می‌گوید به‌دلیل کمبود آب طی سال‌های اخیر، کشاورزی و دامداری که تنها راه ارتزاق اهالی محسوب می‌شود، به‌شدت دچار افول و چالش شده است. به همین دلیل حدود 40هزار نفر از ساکنان ایزدخواست طی سال‌های اخیر به اصفهان مهاجرت کرده‌اند، حدود 20هزار نفر به اهواز و بیش‌از
5هزار نفر نیز به شیراز رفته‌اند.
او که همراه با خانواده خود، خانه قدیمی را تبدیل به یک اقامتگاه بومگردی کرده است، می‌گوید: ما هم سال‌هاست ساکن شیراز هستیم اما از چند سال پیش تصمیم گرفتیم خانه پدری را به بومگردی تبدیل کرده و از این راه کسب درآمد کنیم.
مرد میان‌سال ایزدخواستی ادامه داد: ما روی توریست‌ها برای کسب درآمد حساب زیادی باز کرده بودیم اما حالا به‌ندرت شاهد حضور مسافران خارجی در این منطقه هستیم.
اما مجاورت با جاده اصلی شیراز- اصفهان، فرصت خوبی را برای بخش گردشگری ایزدخواست فراهم کرده است. در انتهای آزادراه شیراز و در آستانه مرز استان اصفهان، اگر چند کیلومتری مسیر خود را به‌سمت راست تغییر دهید به ایزدخواست می‌رسید. قلعه تاریخی در کنار شهر پلکانی و کاروان‌سرای دوره صفویه، ازجمله جذابیت‌های این منطقه محسوب می‌شوند که بی‌شک برای مسافران و به‌خصوص گردشگران خارجی، کنجکاوی‌برانگیز خواهند بود.
فضای درون شهر هم هنوز تاحدی اصالت خود را حفظ کرده است. بیشتر معابر شهر رنگ‌وبویی روستایی دارد و آدم‌ها نیز همین‌طور.
«دژ ایزدخواست» یکی از آثار تاریخی استان فارس مربوط به دوره ساسانیان و سده‌های آغازین دوران‌های تاریخی پس‌از اسلام است که در شمال این شهر قرار دارد.
یکی از ساکنان کهن‌سال و مطلع منطقه، به بیان جزئیاتی درخصوص این قلعه پرداخته و می‌گوید: سازندگان این دژ باستانی که با نام‌های دیگری همچون قلعه سرسنگ یا قلعه کهنه نیز خوانده می‌شود، از عوامل طبیعی بیشترین بهره را برده‌اند و شهر خود را روی یک صخره رسوبی بزرگ بر پا ساخته‌اند. بلندای این قلعه نزدیک به ۲۲ متر است.‌ اندازه ضلع شمالی دژ نزدیک به ۱۰ متر، ضلع جنوبی ۷۰ متر و طول خیابان اصلی آن نیز ۳۳۲ متر است. ضمن اینکه چگونگی معماری ساختمان‌های قلعه به دوران پیش‌از اسلام و دوره ساسانیان بازمی‌گردد.
در لغت‌نامه دهخدا درخصوص قلعه ایزدخواست آمده است: نام قلعه‌ای است در اراضی ولایت فارس که به اصفهان اقرب است و آن را ایزدخواست گویند. سبب تسمیه‌اش را نوشته‌اند که لشکری بدان‌جا مقام کرده بودند چندان برف ببارید که بیشتر آن‌ها در زیر برف بمردند. فردا که سؤال و گفت‌وگو شد که چرا چنین وهنی اتفاق افتاد بزرگ ایشان گفت: «ایزدخواست». سپس در آنجا توقف کرده، اموات را دفن کرده و قریه‌ای بنا نمودند که به این نام معروف و موسوم شد.
دیگر اثر تاریخی و توریست‌پذیر شهر ایزدخواست، کاروانسرایی است که در شمال شرقی رودخانه قرار دارد. معماری داخلی این کاروانسرا به مانند دیگر کاروانسراها، هر طول ضلع آن 35 متر است.
کاروانسرای ایزدخواست در زمینی به مساحت 4هزار متر بنا شده است. در ردیف جلوی این کاروانسرا، در اطراف حیاط در ضلع‌های شمالی، شرقی و همچنین جنوبی، ۲۰ باب اتاق در ابعاد ۳×۳ متر ساخته شده است که هر اتاق دارای ایوانی به مساحت ۷/۵ متر می‌باشد.
گفته می‌شود کاروانسرای ایزدخواست یکی از ۹۹۹ کاروانسرایی است که شاه‌عباس صفوی در دوران خود بنا کرده است. کاروانسرای شاه‌عباس ایزدخواست نیز که در محدوده این آثار تاریخی قرار دارد مانند قلعه ایزدخواست دچار محرومیت‌های مشابه‌ای شده است.
استاندار فارس که در تیرماه سال جاری سفری به ایزدخواست داشت، موضوع اشتغال را از اصلی‌ترین و مهم‌ترین خواسته‌های به‌حق مردم این شهر دانسته و گفته بود: امکانات مناسب و زمین خوبی برای احداث واحدهای تولیدی و صنعتی در شهرک صنعتی و مجتمع کارگاهی این شهر پیش‌بینی شده اما قیمت آن مانع ورود سرمایه‌گذاران و ایجاد صنایع که می‌تواند به ایجاد اشتغال منتهی شود شده است.
محمدهادی ایمانیه همچنین کمبود آب را از دیگر مسائل و مشکلات ایزدخواست برشمرده و اظهار کرده بود: حل این مشکل از محل اجرای پروژه انتقال آب از خلیج فارس به شمال استان دنبال می‌شود و با پیمانکار این پروژه نیز که متعلق به شهرستان آباده است برای کاهش قیمت تمام‌شده آب گفت‌وگو خواهیم کرد.