رهاسازی پساب معادن شن و ماسه دوکوهک شیراز به سمت زمین‌های کشاورزی، باغات و مناطق مسکونی زنگ خطر جدی برای سلامت مردم و محیط‌زیست این منطقه به صدا درآورده است. به گزارش ایلنا، ریه‌های مردم شمال غرب شیراز سال‌هاست که با برداشت‌های غیراصولی منابع معدنی مورد هدف قرار گرفته است؛ معادنی که دوکوهک را محاصره کرده و باعث شده تا زمینه توسعه جغرافیایی شهرنشینان شیراز با ساخت و سازها فراهم و معضلی برای مجاورانش شود.
در ویدئویی که کاربران مجازی به ایلنا ارسال کرده‌اند، نشان می‌دهد که پساب معادن شن و ماسه منطقه دوکوهک در شمال غرب شیراز رهاسازی و به سمت باغات و مناطق مسکونی روانه شده است.ویدئویی که در نگاه نخست به بیننده وقوع سیلابی گسترده را القا می‌کند؛ اما نه، این سیلاب‌های زمستانه نیست؛ بلکه این تصویری از بی‌توجهی به فعالیت معادن در شمال غرب شیراز و رهاسازی پساب‌هایی است که در بستر باغات و مناطق مسکونی جاری بوده و باید منتظر فجایع زیستی گسترده در منطقه یادشده در درازمدت بود.
 معادن مخربی که جابه‌جا نمی‌شوند
این معادن هر بار به شیوه‌های مختلف سلامت زیستی منطقه را نشانه گرفته‌اند؛ گرد و غبار ناشی از فعالیت معادن از یک سو و حالا رهاسازی پساب آلوده به سمت زمین‌های زراعی و باغی از سوی دیگر تهدیدی جدی برای سلامت مردم و باغداران به شمار می‌رود. معادنی که بارها بر جابه‌جایی و انتقال آن‌ها تأکید شده ولی نه‌تنها جابه‌جا نشدند، بلکه با قدرت بیشتر به فعالیت خود ادامه داده و همچنان به تخریب اکوسیستم منطقه مشغول‌اند. اگر این معادن در چهارچوب ضوابط به تعهدات خود عمل می‌کردند، امروز شهروندان دوکوهک تاوان این سهل‌انگاری را با جان و مال خویش نمی‌پرداختند. مردم دوکوهک سال‌هاست که نجابت به خرج می‌دهند و در این میان به نظر می‌رسد که متولیان امور به واسطه صبوری همین مردم، با تخلف و تخریب‌ها مماشات می‌کنند و دم نمی‌زنند. برداشت آب برای استفاده در معادن شن و ماسه منطقه دوکوهک در شمال غرب کلان‌شهر شیراز، از دامنه کوه‌های کارستی با کیفیت عالی که قابلیت شرب داشته، جهت ماسه‌شویی و سایر فعالیت‌های معدنی در شرایطی اتفاق می‌افتد که جهت تأمین آب شرب بخش اعظمی از کلان‌شهر شیراز به اجبار صدها کیلومتر از سد درودزن لوله‌گذاری صورت می‌گیرد و روستاهای زیادی در فاصله حداقلی از شیراز آب شرب در دسترس ندارند و با معضلات جدی ناشی از نبود آب بهداشتی سالم روبه‌رو هستند.
آب سالم و قابل‌شرب صرف معادنی می‌شود که پساب آلوده آن‌ها نه‌تنها کنترل نشده، بلکه بر روند فعالیت آن هم نظارت نمی‌شود و همین پساب‌ها راهی مناطق مسکونی، باغی، زراعی و سفره‌های زیرزمینی می‌شود. به‌راستی حاشیه‌نشینان این معادن به کدامین گناه باید تاوان بدهند؟ آلودگی‌های صوتی ناشی از فعالیت معدنی، ریزگرد‌های ناشی از آن و سایر آلودگی‌ها تا چه زمانی قرار است ادامه داشته باشد؟
با توجه به گسترش محدوده شهری و قرار گرفتن معادن در منطقه مسکونی، بعد فاصله فعالیت معدنی با منطقه مسکونی رعایت نمی‌شود. مهم‌تر اینکه کریدور هوایی شهر شیراز از غرب به شرق متأثر از همین آلودگی، مخاطراتی را علاوه بر حاشیه‌نشینان معادن، برای شهروندان شیرازی هم در پی دارد. تخلیه منابع آبی زیرزمینی با تعدد معادن در شرایطی که فرونشست‌ها به معضل جدی تمام نقاط تبدیل شده را نمی‌توان نادیده گرفت.
 ما هرچه دویدیم، به جایی نرسیدیم!
در همین رابطه عضو کارگروه مطالبه‌گران مردمی شهرک‌های دوکوهک و فجر شیراز می‌گوید: چندین سال است که معادن شن و ماسه منطقه دوکوهک مثل یک میهمان ناخوانده روزگار مردم را زیر گرد و غبار خود مدفون کرده و حالا پساب این معادن به پای مزارعی می‌رود که قرار است در سبد غذایی مردم قرار بگیرد.
علی دوکوهکی در گفت‌وگو با ایلنا اظهار می‌کند: آلایندگی‌های معادن شن و ماسه دوکوهک و شهرک فجر که عمدتاً ماسه صفر ۶ هستند، نفس مردم منطقه را به شماره انداخته و تنها عایدی‌اش برای مردم، گرد و غبار و بیماری‌های ریوی و تنفسی است.
 تردد روزانه ۳هزار کامیون در مناطق مسکونی دوکوهک
او با تأکید بر اینکه روزانه بیش ‌از سه‌هزار دستگاه کامیون فرسوده با آلایندگی بالا از میان مناطق مسکونی دوکوهک در حال تردد و در حال انتقال شن و ماسه به شیراز هستند، بیان می‌کند: معادن شن و ماسه برای شهرنشینان شیراز آبادانی می‌آورد و برای مردم مظلوم دوکوهک چیزی جز بیماری و خرابی ندارد.
عضو کارگروه مطالبه‌گران مردمی دوکوهک می‌گوید: ۱۸ واحد معدن شن و ماسه در دوکوهک فعالیت می‌کنند و تاکنون هیچ‌یک نه تعطیل و نه اعمال قانون شده‌اند؛ در حالی که این معادن و سنگ‌شکن‌ها در زمان فعالیت خود روزانه انبوهی از گرد و خاک را به ریه‌های مردم می‌خورانند و آب از آب هم تکان نمی‌خورد.
دوکوهکی با انتقاد شدید از رهاسازی پساب معادن شن و ماسه این منطقه ابراز می‌کند: این معادن به‌دلیل‌عدم وجود گودال‌ها یا سد‌های استاندارد و ایمنی، اقدام به حفر زمین یا یک سد خاکی کرده‌اند تا پساب‌های حاصل از شست‌وشوی ماسه‌های تولیدی خود را در این مکان‌ها نگهداری کنند؛ در حالی که با کوچک‌ترین فشار، این سدها می‌ترکند و راهی باغات و مناطق مسکونی می‌شوند؛ اتفاقی که در چند روز گذشته به وقوع پیوسته و تصاویر ویدئویی موجود، گویای این فاجعه زیست‌محیطی است.
 اقدامات محیط‌زیست بازدارنده نیست!
او فاصله باغات و مناطق مسکونی با معادن شن و ماسه دوکوهک را کمتر از یک کیلومتر اعلام و بیان می‌کند: معادن از نجابت مردم سوءاستفاده می‌کنند و مسئولان هم توجهی به رنج مردم ندارند. تردد زیاد ماشین‌های سنگین از راه ارتباطی دوکوهک باعث شده تا ریه‌های این مردم از دود کامیون‌های فرسوده و گرد و غبار معادن پر شود و خدا می‌داند که در درازمدت چه بیماری‌هایی گریبان‌گیر مردم این منطقه شود. عضو کارگروه مطالبه گران مردمی شهرک‌های دوکوهک و فجر به سهم یک درصدی حق آلایندگی حاشیه‌نشینان معادن شن و ماسه در منطقه دوکوهک و شهرک فجر هم اشاره می‌کند و می‌گوید: حق آلایندگی معادن که یک درصد از سهم درآمد سالیانه آنان و مطابق قانون باید برای آبادانی مناطق درگیر با آلاینده‌ها هزینه شود، از سال ۱۴۰۰ در حساب انجمن بلاتکلیف بوده و تاکنون هیچ هزینه‌ای برای خدمات‌رسانی به منطقه صرف نشده ‌است. این فعال اجتماعی از دوندگی‌های بی‌سرانجام چندساله کارگروه مطالبه‌گران مردمی دو کوهک برای رفع این معضل محیط‌زیستی از نهاد ریاست‌جمهوری گرفته تا نهادهای اجرایی و قضایی استان فارس هم سخن به میان می‌آورد و می‌افزاید: ما هرچه دویدیم به جایی نرسیدیم؛ حداقل در کنار خسارت‌هایی که معادن به بار آورده‌اند، به فکر پاک‌سازی پساب‌های خود باشند.
دوکوهکی تلاش‌های سازمان محیط‌زیست برای جلوگیری از فعالیت معادن در شمال غرب شیراز را ناکافی می‌داند و بیان می‌کند: اعتراضات ما علیه صنعت و معدن که راه به جایی نمی‌برد، تلاش‌های محیط زیست هم کافی نیست و هیچ اقدام بازدارنده‌ای تاکنون نداشته است. او ضمن قدردانی از تلاش‌های ایلنا برای تنویر افکار عمومی و بیان مشکلات زیست‌محیطی کشور، تأکید می‌کند: از رسانه مستقلی چون ایلنا انتظار داریم صدای مردم مظلوم دوکوهک را به مسئولان کشوری برساند تا شاید اتفاق مثبتی برای این منطقه رقم بخورد.
 محیط‌زیست مطالبه‌گر اصلی فعالیت‌های معدنی فارس است
در همین رابطه مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان فارس در خصوص مشکلات زیست‌محیطی ناشی از فعالیت معادن در منطقه دوکوهک می‌گوید: حذف استعلام سازمان محیط‌زیست برای صدور مجوز معادن، چالش‌های زیست‌محیطی و نارضایتی‌های اجتماعی را در فارس به همراه داشته است. لیلا تاجگردون در گفت‌وگو با ایلنا با تأکید بر اینکه اداره‌کل حفاظت محیط‌زیست استان فارس به‌عنوان مطالبه‌گر اصلی فعالیت‌های معدنی نسبت به تمدید پروانه‌های معادن دوکوهک معترض است، یادآور می‌شود: طبق پیگیری‌های سازمان محیط‌زیست فارس، مقرر شده بود تا معادن آلاینده دوکوهک جابه‌جا و از مکان فعلی منتقل شوند؛ اما می‌بینیم که نه‌تنها جابه‌جا نشده‌اند، بلکه پروانه فعالیت آنان نیز تمدید شده است.او بیان می‌کند: واحدهای شن و ماسه دوکوهک موظف به احداث حوضچه ترسیب و بازچرخانی پساب هستند و همین مورد شرط ادامه فعالیت موقتشان بوده است.
مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان فارس در پاسخ به این پرسش ایلنا که آیا از رهاسازی پساب معادن دوکوهک به سمت باغات و مناطق مسکونی مطلع هستند یا خیر، عنوان می‌کند: اگر این مسئله رعایت نشده، کارشناسان ما بررسی و پیگیری‌های لازم را به عمل می‌آورند. تاجگردون با اشاره به اینکه اداره‌کل حفاظت محیط‌زیست استان فارس در جلسات متعدد کارگروه کاهش آلودگی هوا، موضوع ضرورت جابه‌جایی و انتقال معادن شمال غرب شیراز را متذکر و تصمیمات خوبی هم برای آن‌ها گرفته شده، می‌افزاید: در صورت‌جلسه کارگروه کاهش آلودگی استان، معادن یادشده متعهد شده‌اند تا در بازه زمانی موقت با رعایت ساعت فعالیت، عدم ایجاد آلودگی، بازچرخانی پساب، نگهداری فضای سبز، آسفالت نمودن مسیر دسترسی خود فعالیت کنند. او به تعهدات میان‌مدت معادن در کارگروه کاهش آلودگی هوا در استان فارس نیز گریزی می‌زند و می‌گوید: جابه‌جایی معادن از شهرک دوکوهک از مکان فعلی و انتقال این واحدهای آلاینده به مکان مناسب برعهده صنعت، معدن و تجارت قرار داده شده و می‌بایست نتیجه پیگیری‌ها را مدیران سازمان صمت استان اعلام کنند. مدیرکل حفاظت محیط‌زیست فارس این را هم اضافه می‌کند که به رغم پیگیری‌های بسیار در کارگروه کاهش آلودگی هوا در شورای معادن، مهلت بیشتری برای جابه‌جایی معادن دوکوهک داده شده است. به گزارش ایلنا، مردم دوکوهک سال‌هاست که در این منطقه سکونت داشته‌اند و معادن یکی پس از دیگری در این محدوده جانمایی شده‌اند؛ مردمی که آسایش آنان در مسیر مال‌اندوزی منفعت‌طلبانی که در حاشیه امن معدنی خود به ثروت‌اندوزی مشغول‌اند، از بین رفته و به واسطه تردد مستمر ماشین‌های سنگین، امنیت راه‌های ارتباطی آنان نیز در زیر بار ترافیک سنگین سواران از کف رفته و آسفالت جاده‌های‌شان چاک‌چاک شده است.