اقامتگاه‌های بومگردی زیرساخت‌های ارزشمندی برای فارس گردشگرپذیر به شمار می‌روند؛ اما توسعه این واحدهای اقامتی و رونق واحدهای فعال در پیچ و خم اما و اگرهای قانونی و سیاست‌گذاری مانده است. به گزارش ایرنا، گردشگری فارس تنها به میراث تاریخی ساسانی، هخامنشی و زندیه یا پیوند ناگسستنی آن با فرهنگ در ادب پارسی خلاصه نمی‌شود؛ بلکه فارس پهناور با ۳۷ شهرستان، بزرگ‌ترین استان کشور از نظر تقسیمات کشوری است. همین وسعت سبب شده تا تلاش برای گردشگری متوازن در استان اهمیتی وافر پیدا کند و مسئولان میراث‌فرهنگی و گردشگری استان بارها از تلاش و برنامه‌ریزی برای رونق گردشگری در سراسر فارس سخن گفته‌اند. ظرفیت‌های توریستی این استان به‌گونه‌ای است که هم‌زمان با اینکه برف‌های زمستانی، مسافران و گردشگران را از سراسر فارس و دیگر استان‌های جنوبی کشور به سپیدان جذب می‌کند، شکوفه‌های نرگس در خفر و پس از آن در کازرون، گردشگران را فرامی‌خواند تا بهار را در زمستان تجربه کنند. در کنار چنین جاذبه‌های طبیعی که در فصل‌های مختلف نمود متفاوتی پیدا می‌کند و جذابیت‌های گردشگری فرهنگی، فارس از بیشترین تنوع و جمعیت عشایری نیز برخوردار است.اقامت در خانه‌های بومگردی روستایی، در اقامتگاه سنتی در دل بافت قدیمی شهر و اقامت در سیاه‌چادرها یا کمپ‌های عشایری، یکی از بهترین گزینه‌ها برای لذت بردن از یک سفر توریستی است که هم از نظر صرفه اقتصادی و هم از نظر کسب تجربه‌ای متفاوت، به انتخاب نخست بسیاری از گردشگران تبدیل شده است.
اقامتگاه‌های بومگردی در فارس
اقامتگاه‌هایی که با عنوان بومگردی شناخته می‌شوند، دو نوع هستند؛ در شهرها عمدتاً شاهد تأسیس اقامتگاه‌های سنتی در بافت قدیمی شهرها هستیم و در روستاها اقامتگاه‌های بومگردی راه‌اندازی می‌شوند و هر دو این‌ها را باید از خانه مسافرها تفکیک کرد. اقامتگاه‌های بومگردی در فارس بیش از یک دهه گذشته تاکنون رشد و توسعه قابل‌توجهی داشته و هم‌اکنون ۲۲۵ بومگردی و اقامتگاه سنتی فعال در این استان وجود دارد. به رغم همه مشکلات ایجاد و فعال نگه داشتن بومگردی‌ها، اما این روند توسعه تا اندازه‌ای تداوم داشته است؛ چنان‌که از ابتدای ۱۴۰۳ تاکنون نیز ۱۰ بومگردی به ظرفیت اقامتی فارس افزوده شده است. به گفته معاون گردشگری اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی فارس، اعطای مجوز برای راه‌اندازی اقامتگاه بومگردی در شهرها متوقف شده و توسعه اقامتگاه‌های سنتی در این مناطق مدنظر است. محسن ضیایی گفت: توسعه اقامتگاه‌های بومگردی نیز در روستاها و مناطق پیرامونی شهرها مدنظر است و سرمایه‌گذاران در این عرصه حمایت می‌شوند.
چالش‌های راه‌اندازی یک بومگردی تجربه‌گرای عشایری
امروز گردشگری تجربه‌گرا مورد استقبال گردشگران خارجی و داخلی قرار گرفته است و سپری کردن یک تا چند روز در فضای بکر طبیعی و زیست عشایری برای بسیاری از مردمان اهل سفر جذاب است. بهترین گزینه برای بهره‌مندی از چنین تجربه‌ای اقامت در واحدهای بومگردی روستایی و عشایری است؛ حال آنکه فعالان این حوزه می‌گویند راه‌اندازی چنین اقامتگاه‌هایی با مشکلاتی مواجه است که نیازمند چاره‌اندیشی در سطح کلان است. اسماعیل خسروانی، دبیز میز ملی گردشگری عشایر معتقد است که معماری عشایری، خودریا، جاذبه‌ای گردشگری است که باید در گردشگری تجربه‌گرا مورد توجه قرار گیرد.او گفت: توسعه چنین اقامتگاه‌هایی در دل سیاه‌چادر یا برپایی چادر و کمپی در جوار سیاه‌چادرها، می‌تواند در کنار اقتصاد سنتی، درآمدی پایدار برای عشایر به همراه داشته باشد. اما به عقیده او علاوه بر اینکه مسئولان باید بیش از گذشته بر تسهیل سفر داخلی تمرکز کنند، برخی موانع و چالش‌ها نیز سد راه ایجاد بومگردی عشایری است که نیازمند رفع و تسهیل است. خسروانی گفت: در سامانه اخذ مجوز، هنگام درخواست برای دریافت مجوز اقامتگاه بومگردی، نخست باید یک پلاک همراه با مشخصات ان ثبت شود؛ در حالی که اقامتگاه‌های بومگردی در صحرا و به طور موقت راه‌اندازی می‌شوند و باید گزینه‌ای برای رفع این مشکل در نظر گرفته شود.او افزود: در این زمینه نامه‌نگاری‌هایی انجام شده، اما هنوز مشکل پابرجاست. از آنجایی که عشایر ایران ذاتاً مهمان‌نواز هستند، تسهیل فرصت راه‌اندازی اقامتگاه بومگردی، می‌تواند در کنار کار و زندگی سنتی، به بهبود معیشت آن‌ها کمک کند. دبیر میز ملی گردشگری عشایر اضافه کرد: به منظور ایجاد و رونق بومگردی‌های عشایری، ضمن رفع مسائل قانونی، لازم است عشایر برای تأمین آب و بهداشت و نصب پنل خورشیدی برای تأمین برق پایدار نیز حمایت شوند. خسروانی ادامه داد: آموزش نیز حلقه مفقوده دیگری است که در زمینه گردشگری عشایری باید موردتوجه قرار گیرد؛ چراکه واحدهای فاقد مجوز و بدون تخصص علاوه بر محیط‌زیست به زندگی جامعه عشایری نیز آسیب می‌رسانند. 
اقامتگاه‌های فاقد مجوز؛ استخوان در گلوی بومگردی
فعالان گردشگری فارس معتقدند که فعالیت اقامتگاه‌ها و خانه مسافرهای فاقد مجوز چه در روستاها و چه شهرها به عاملی برای کاهش رونق واحدهای بومگردی فارس تبدیل شده است. فعالیت چنین اقامتگاه‌هایی با امکانات کمتر و گاهاً بسیار پایین‌تر از استانداردها، با قیمت‌های اندکی کمتر سبب شده است تا استقبال مسافران از اقامت در واحدهای بومگردی رسمی کاهش یابد و این رونق و توسعه این زیرساخت‌های گردشگری ارزشمند را تهدید می‌کند. نایب‌رئیس انجمن حرفه‌ای اقامتگاه‌های بوم‌گردی استان فارس می‌گوید: فعالیت اقامتگاه‌های فاقد مجوز و خانه مسافرها، در کاهش رونق اقامتگاه‌های روستایی تأثیر بیشتری دارد. مهدی فرزانه به عنوان نمونه بیان کرد: در سپیدان حدود ۴۰ واحد بومگردی فعال است که ضریب اشغال آن‌ها پایین است؛ چراکه خانه مسافرها با کیفیت پایین و قیمتی کمتر خدمات ارائه می‌دهند و عدم نظارت بر آن‌ها چالش‌برانگیز شده است. او این را هم یادآور شد که فعالیت اقامتگاه‌های فاقد مجوز با کیفیت پایین و در معرفی شخصیت یک منطقه نیز اثر سوء دارد و به وجهه روستا آسیب می‌رساند. سامان‌دهی خانه مسافرها و اقامتگاه‌های غیررسمی مطالبه مشترک فعالان این حوزه است و البته مسئولان نیز حرکت‌هایی را آغاز کرده‌اند که هنوز تا رسیدن به وضعیت مطلوب فاصله دارد. معاون گردشگری اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی فارس در این ارتباط به ایرنا گفت: سامان‌دهی این مسئله از سال گذشته آغاز شد و اقدام برای توقف فعالیت چنین خانه مسافرهایی با هماهنگی نیروی انتظامی و فرمانداران در حال انجام است. ضیایی با بیان اینکه ۹۰ درصد خانه مسافرهای فاقد مجوز در شهر شیراز فعالیت می‌کنند، افزود: با استفاده از گزارش‌های مردمی و رصد از طریق فضای مجازی و محیطی، تاکنون ۲هزار و ۲۰۰ خانه مسافر بدون مجوز در فارس شناسایی شده است. با استفاده از گزارش‌های مردمی و رصد از طریق فضای مجازی و محیطی، تاکنون ۲هزار و ۲۰۰ خانه مسافر بدون مجوز در فارس شناسایی شده است.
ضرورت حمایت مالی و قانونی از سرمایه‌گذاران بومگردی
گردشگری صنعتی پاک و پایدار است که می‌تواند اقتصاد یک منطقه را پویا کند؛ بنابراین کمک به توسعه و رونق واحدهای اقامتی از جمله واحدهای بومگردی کاملاً توجیه‌پذیر است. این حمایت‌ها تنها به بعد مالی معطوف نیست و رفع برخی از گره‌های قانونی می‌تواند بزرگ‌ترین اقدام در مسیر توسعه صنعت توریسم در یک شهر یا روستا باشد. نایب‌رئیس انجمن حرفه‌ای اقامتگاه‌های بومگردی فارس در گفت‌وگو با ایرنا، برخی از چالش‌های این حوزه را برشمرد و البته پیشنهاداتی نیز ارائه کرد. مسئله تأمین مالی یکی از مهم‌ترین چالش‌های اقامتگاه‌های بومگردی است. بسیاری از این واحدها در کنار یک واحد مسکونی ایجاد شده و مهمان پذیرش می‌کنند. این واحدها سالانه نیازمند مرمت‌هایی است، اما هیچ‌گونه تسهیلاتی به این منظور ارائه نمی‌شود. البته که تسهیلات ایجاد چنین واحدهای اقامتی نیز طی ۶ سال اخیر به حداقل رسیده و دو سال اخیر نزدیک به صفر بوده است.
پرداخت تسهیلات ایجادی تبصره ۱۸ برای بومگردی
هرچند چالش‌های قانونی و مالی برای توسعه و رونق اقامتگاه‌های بومگردی وجود دارد، اما میزانی از تسهیلات نیز ارائه شده که می‌تواند کمک‌کننده باشد. به گفته معاون گردشگری اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی فارس، تسهیلات بانکی تبصره ۱۸ تا ۷۰ درصد ارزش کل طرح توجیهی، در اختیار سرمایه‌گذاران این حوزه قرار می‌گیرد. ضیایی توضیح داد: از آنجا که پرداخت این تسهیلات بر اشتغال‌زایی معطوف است، سرمایه‌گذار باید به ازای دریافت هر ۵۰۰میلیون تومان تعهد محضری اشتغال‌زایی برای یک نفر ارائه کند. او این را هم اضافه کرد که امکان دریافت تسهیلات سرمایه در گردش نیز برای واحدهای فعال میسر است؛ هرچند رقم قابل‌توجهی نیست. ضیایی گفت: اگر فردی درخواست کند که واحدی آماده برای راه‌اندازی بومگردی دارد، پس از بررسی ضوابط و اخذ استعلام‌های لازم، مجوز واحد تبدیلی به او ارائه می‌شود و در این صورت می‌تواند از تسهیلات سرمایه در گردش بهره‌مند شود. معاون گردشگری اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی فارس گفت: سهمیه بخش گردشگری فارس از تسهیلات تبصره ۱۸ در سال جاری ۸۵۰میلیارد ریال است و برای پرداخت آن با بانک‌های کشاورزی، توسعه تعاون، صندوق کارآفرینی امید و ملی هماهنگی شده است.
‌ضریب اشغال واحدهای بومگردی فارس چقدر است؟
بر اساس آماری تقریبی که نایب‌رئیس انجمن حرفه‌ای اقامتگاه‌های بومگردی فارس در اختیار ایرنا گذاشت، میانگین سالانه ضریب اشغال اقامتگاه‌های بومگردی فارس بین ۳۵ تا ۴۵ درصد است که این میزان در میان اقامتگاه‌های شهری، روستایی و عشایری متفاوت است. براین اساس در ایام پیک سفر مانند تعطیلات نوروزی، ضریب اقامت در روستاها تا ۴۵ درصد و در شهرها تا ۸۰ درصد نیز می‌رسد؛ اما این میزان در اقامتگاه‌های عشایری به شدت وابسته به افزایش یا کاهش گردشگران خارجی است.