مریم شمالیان- شیرازنوین
shomalianm@gmail.com 

هفته جهانی ایمن‌سازی، یک پویش بهداشت جهانی برای افزایش آگاهی و نرخ ایمن‌سازی در برابر بیماری‌های قابل پیشگیری با واکسن است که این برنامه، سالانه و در هفته پایانی آوریل برگزار می‌شود.
ایمن‌‌سازی و تزریق واکسن می‌‌تواند افراد را از ۲۵ عامل مختلف عفونی و بیماری از نوزادی تا سالمندی، محافظت کند.
طبق آمار سازمان جهانی بهداشت، ایمن‌‌سازی فعال می‌تواند سالانه از مرگ و میر ۲ تا ۳میلیون نفر جلوگیری کند؛ با این حال، میلیون‌ها کودک از واکسن‌های اساسی بهره‌مند نیستند که بیشتر آنها در کشورهای در حال توسعه قرار دارند.
هدف هفته جهانی ایمن‌سازی، فرصتی برای آگاهی‌افزایی این موضوع در خصوص این است که ایمن‌سازی می‌تواند جان افراد را حفظ و از مردم در برابر بیماری‌های کشنده محافظت کند؛ این موضوع می‌‌تواند با توزیع واکسن برای آنها محقق شود.
هفته جهانی ایمن‌سازی و اهمیت واکسیناسیون
ایمن‌سازی یک راهبرد پایه برای کنترل بیماری‌های عفونی است. در حال حاضر برای پیشگیری از ۲۶ بیماری واکسن وجود دارد و برای بیماری‌هایی نظیر سرخک، فلج اطفال، سیاه سرفه، کرونا و... واکسن ساخته شده و پیشرفت‌های قابل‌توجهی نیز در ساخت واکسن‌های جدید به دست آمده است.
برنامه جاری ایمن‌سازی از مرگ ۲ تا ۳میلیون نفر در سال جلوگیری می‌کند.
اگر پوشش ایمن‌سازی به حد مطلوبی برسد، ۵/۱میلیون نفر در سال به این رقم افزوده خواهد شد.
از آنجا که هدف هفته جهانی واکسیناسیون افزایش آگاهی مردم در خصوص اهمیت حیاتی ایمن‌سازی کامل در تمامی طول عمر است، وزارت بهداشت برنامه‌های متنوعی برای این هفته در نظر می‌گیرد؛ مثل برپایی کلاس‌های آموزشی برای کارکنان ادارات و عموم مردم.
اگر بخواهیم به نقش ارزشمند واکسیناسیون اشاره کنیم، می‌توانیم طبق آمار بگوییم که بیش از ۹۰ درصد افرادی که به دلیل ابتلا به کرونا در کشور فوت کردند، کسانی بودند که یا واکسن دریافت نکرده یا تنها یک دوز واکسن به آنها تزریق شده بود.
هفته جهانی واکسیناسیون فرصت مناسبی است تا تمامی افراد به خصوص گروه‌هایی مانند کودکان زیر ۱۰ سال و خانم‌ها به وضعیت واکسیناسیون خود بیشتر توجه کرده و برای دریافت واکسن‌های لازم به مراکز بهداشتی درمانی مراجعه 
کنند.
واکسیناسیون نسخه نجات‌دهنده جهانی است
در 50 سال گذشته با تلاش‌های جهانی در خصوص واکسیناسیون، جان 154میلیون نفر نجات یافته است؛ این بدان معناست که در 50 سال گذشته، روزانه 8هزار نفر و هر ساعت 6 نفر با واکسیناسیون نجات یافته‌اند. 
به عنوان مثال آبله به لطف واکسن‌‌ها از بین رفته و بسیاری از امراض مانند سرخکان و ذات‌الریه اکنون به راحتی قابل پیشگیری هستند. 
اهمیت واکسینه‌شدن نوزادان و کودکان
واکسیناسیون کودکان از مهم‌ترین روش‌های پیشگیری از ابتلا به بیماری‌‌های خطرناک و مسری است؛ با واکسن کودک، بدن به طور کنترل‌ شده در معرض ویروس ضعیف‌شده‌ بیماری قرار می‌گیرد و از این طریق، پادتن بیماری به صورت طبیعی در بدن ساخته می‌شود. با این کار، بدن کودک برای مدت زیادی در مقابل ویروس ایمن می‌شود.
بدن کودکان در مقابل بزرگ‌سالان ضعیف‌تر و حساس‌تر است و واکسیناسیون در دوران کودکی کمک می‌کند تا قادر به ایجاد آنتی‌‌بادی‌هایی باشند که در صورت مواجهه با بیماری واقعی، آنها را از ابتلا به این بیماری محافظت کند.
اکثر برنامه‌های واکسیناسیون کودک بین تولد و ۶سالگی انجام می‌شود. بسیاری از واکسن‌ها بیش از یک بار، در سنین مختلف و به صورت ترکیبی تزریق می‌شوند.
واکسیناسیون ضروری برای کودکان شامل یک واکسن برای سرخک، اوریون و سرخجه (MMR)، چهار واکسن برای هموفیلوس آنفولانزا (Hib)، یک عفونت شایع دستگاه تنفسی فوقانی که می‌تواند باعث مننژیت شود، سه تا چهار واکسن فلج اطفال (IPV)، چهار واکسن برای دیفتری، کزاز و سیاه‌سرفه (DPT)، سه واکسن برای هپاتیت B، یک واکسن برای آبله‌مرغان زودتر از ۱۲ماهگی، سه واکسن برای روتاویروس (نوعی عفونت که باعث اسهال شدید می‌شود) و چهار واکسن برای بیماری پنوموکوک (علت شایع عفونت گوش و ذات‌الریه) است. از ۴ تا ۶ سالگی هم کودک به تقویت‌کننده DPT ،IPV،MMR و آبله‌مرغان نیاز دارد. کودکان همچنین باید تزریق سالیانه آنفولانزا را بعد از ۶ماهگی شروع کنند و واکسیناسیون هپاتیت A برای همه کودکان توصیه می‌شود. این موارد برای پیگیری و به دلیل نیاز به فرم سوابق ایمن‌سازی موارد زیادی است. امروزه واکسن‌های مختلف برای بیماری‌هایی چون فلج اطفال، سل، کزاز، دیفتری، آنفولانزا، سرخک و سرخچه مادرزادی در سنین مختلف تزریق می‌شوند که همگی یا در مرحله حذف و یا در مرحله ریشه کنی قرار دارند.
واکسیناسیون یکی از مقرون‌به‌صرفه‌ترین مداخله‌های بهداشتی 
دانشگاه علوم‌پزشکی شیراز در خصوص انجام واکسیناسیون به ویژه تزریق واکسن کرونا همواره اهتمام خاصی داشته است. همچنین در مورد تزریق سایر واکسن‌های ضروری در ایام نوروز نیز اقدامات لازم به انجام رسیده است. معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی شیراز در خصوص آماده‌باش کامل حوزه بهداشت در ایام تعطیلات نوروز، برای خدمت‌رسانی به مردم و مسافران می‌گوید: طی این ایام مراکز واکسیناسیون در سطح استان فعالیت داشتند. دکتر عباس رضاییان‌زاده همچنین اظهار می‌کند: خدمات حوزه بهداشت اعم از نظارت مستمر بهداشت محیط و واکسیناسیون و... طی این ایام در سطح استان فارس انجام شد. وی با بیان اهمیت انجام به موقع آزمایش‌های غربالگری نوزادان، با هدف تشخیص و درمان زودرس بیماری‌های فنیل کتونوری، کم‌کاری مادرزادی تیروئید، فاویسم و بیماری‌های متابولیک ارثی در روزهای سوم تا پنجم پس از تولد نوزاد نیز بیان می‌کند: همانند سال‌های گذشته ۳۵ مرکز خدمات جامع سلامت به صورت کشیک، آماده ارائه خدمات غربالگری به مردم استان در ایام تعطیلات رسمی نوروز ۱۴۰۳ بودند و مردم استان فارس توانستند برای دریافت خدمات غربالگری نوزادان ۳ تا ۵روزه خود در روز مشخص شده به نزدیک‌ترین مرکز ارائه‌دهنده خدمات غربالگری نوزادان مراجعه کنند. معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی شیراز، واکسیناسیون را یکی از مقرون‌به‌صرفه‌ترین مداخله‌های بهداشتی برای پیشگیری و ریشه‌کنی جدی بیماری‌های واگیر در دوران کودکی در سراسر جهان دانسته و می‌گوید: ۴۱ مرکز ایمن‌سازی در ایام تعطیلات نوروز به مردم استان و مسافران نوروزی خدمت‌رسانی کردند و در موارد حیوان‌گزیدگی نیز ۳۸ مرکز خدمات پیشگیری و درمان هاری را ارائه دادند.